موسسه علوم و امنيت بين الملل، روز سه شنبه ۲۸ ماه اوت، تفاهم نامه ميان ايران و آژانس بين المللی انرژی اتمی بر سر حل ابهام ها پيرامون برنامه هسته ای ايران را «غير معمول» و «ناقص» خواند.
بر اساس ارزيابی اين موسسه، سند موجود، در زمينه های مهمی دچار نقص است و اعضای شورای حکام آژانس بين المللی انرژی اتمی، بايد در اولين فرصت، از ايران و آژانس بخواهند محدوديت های گوناگون آن را روشن کنند.
از جمله اين نواقص، بيانيه موسسه علوم و امنيت بين الملل، به «بسته شدن پرونده ايران در صورت روشن شدن ابهام های موجود ذکر شده در اين توافق نامه» اشاره می کند.
جدول زمانی مشخص شده در توافق ميان ايران و آژانس، ۱۵ سپتامبر اعلام شده که بر اساس آن، ايران بايد تا آن تاريخ، به همه پرسش های ذکر شده در اين تفاهم نامه، پاسخ دهد.
در تفاهم نامه گفته شده که «به جز موارد مبهم و مورد پرسش در اين سند، هيچ مساله ديگری» در رابطه با فعاليت های هسته ای گذشته جمهوری اسلامی باقی نمانده است.
در بيانيه موسسه علوم و امنيت بين الملل، همين نکته، يک اظهار نظر «ناسنجيده» خوانده شده است که روال «قابل تاسفی» را در رابطه با فعاليت های هسته ای نامعلوم گذشته ايران «که در زمينه های مهمی به طور کامل مبهم است»، ايجاد می کند.
در بيانيه اين موسسه که رياست آن را ديويد آلبرايت بازرس پيشين تسليحاتی سازمان ملل متحد به عهده دارد آمده است: «توافق نامه، به بستن پرونده اشاره می کند که می تواند بدين معنی باشد که آژانس بين المللی انرژی اتمی و کشورهای عضو، از طرح مسايل قبلی (پرونده هسته ای ايران)، حتی اگر نکات تازه ای درباره آن مطرح شود، محروم خواهند بود.»
ايده «بستن پرونده»، بر اساس بيانيه اين سازمان، «نقض اصول بنيادين پادمانی» است.
در اين بيانيه همچنين از ملزم نکردن ايران به اجرای پروتکل الحاقی پيمان منع گسترش تسليحات هسته ای، که ايران در زمان رياست جمهوری محمود احمدی نژاد به آن پايان داد، انتقاد شده است.
مشخص نکردن الزام ايران به فراهم کردن امکان دسترسی بازرسان به تجهيزات، تاسيسات هسته ای و افراد و اسناد لازم نيز از مواردی است که مورد انتقاد اين موسسه قرار گرفته است.
پيشتر نيز گريگوری شولتی، سفير آمريکا در آژانس بين المللی انرژی اتمی، توافق نامه ميان ايران و آژانس را مورد انتقاد قرار داد و گفت بر اساس اين توافق نامه، برای بازرسان به اندازه کافی امکان بازرسی از تاسيسات هسته ای فراهم نشده که اگر ايران در صدد توليد سلاح هسته ای باشد، بتوان آن را مشخص کرد.
توافق ايران و آژانس
آژانس بين المللی انرژی اتمی، روز دوشنبه، ۲۷ ماه اوت، به درخواست نماينده جمهوری اسلامی در آژانس، جزئيات قرار همکاری ميان ايران و آژانس در زمينه رفع ابهام از برنامه هسته ای ايران را منتشر ساخت.
در اين متن که توسط نمايندگی دائم ايران در آژانس بين المللی انرژی اتمی تهيه شده، آمده است که ايران موافقت کرده است برای تامين شرايط بازديد از تاسيسات غنی سازی اورانيوم در نظنز، با آژانس همکاری کند.
موافقت ايران با فراهم کردن امکان بازرسی از رآکتور آب سنگين اراک نيز يکی ديگر از توافق ها است.
در بخش ديگری از اين سند، به موضوع های قديمی تری اشاره شده و آمده است که در روز ۲۳ ژوئيه، آژانس برای به پايان رساندن پرونده «مساله پولوتونيوم»، سوالاتی را با ايران در ميان گذاشته است و با « همکاری ايران و پاسخ هايی که در اختيار آژانس قرار داده، اين مساله حل شده است.»
در سند اخير تاکيد شده که بسته شدن پرونده فعاليت های ايران در زمينه پلوتونيوم، به زودی رسما از سوی آژانس به ايران اعلام خواهد شد.
برخی ناظران می گويند که ايران برای جلوگيری از صدور سومين قطعنامه تحريم ايران در شورای امنيت، تلاش گسترده ای را آغاز کرده است.