تهدید مسکو به استفاده از سلاح هسته‌ای؛ چیزی بیشتر از یک جنگ خبری؟

احتمال استفادهٔ روسیه از تسلیحات هسته‌ای نه تنها به طور جدی بررسی می‌شود بلکه هفتهٔ گذشته به مهم‌ترین موضوع رسانه‌های روسی شده است.

تحولات جنگ که پهپادهای ساخت ایران بخش مهمی از آن شده تمام اتفاقات دیگر، از جمله همایش اقتصادی کشورهای خزر که قرار بود یکی از مهم‌ترین رویدادهای سال باشد را تحت‌الشعاع قرار داده است.

تهدید به‌کارگیری تسلیحات هسته‌ای

در پی شکست‌های متوالی نیروهای روس و ادامهٔ ضدحملهٔ ارتش اوکراین در مناطقی که روسیه مدعی است ضمیمهٔ خاک این کشور شده، طرفداران جنگ در رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی از کرملین خواستند کی‌یف و متحدان غربی‌اش را به دلیل «عبور از خطوط قرمز مسکو» تنبیه کند و «برای شروع» علیه نیروهای اوکراینی از تسلیحات هسته‌ای تاکتیکی استفاده کند.

طرفداران کرملین در مقابل سفارت آمریکا در مسکو خواهان حمله با بمب اتم به واشنگتن شدند

از سوی دیگر، برخی کارشناسان نظامی معتقدند استفاده از بمب اتم نه تنها وضعیت نیروهای روس در جبهه‌های اوکراین را بهبود نخواهد بخشید بلکه در مناطقی که به‌ظاهر بخشی از خاک روسیه شده مسائلی به وجود خواهد آورد که دولت روسیه قادر به حل آن نخواهد بود.

بسیاری از تحلیلگران سیاسی نیز هشدار می‌دهند با استفاده از تسلیحات هسته‌ای، حتی تاکتیکی و «کوچک»، روسیه سلسله تحولاتی را کلید خواهد زد که انزوای کامل کرملین را در پی خواهد داشت و بعید نیست به جنگ اتمی تمام‌عیار منجر شود.

صاحب‌نظران روس اذعان می‌کنند استفاده از تسلیحات هسته‌ای حتی اگر به نابودی بشریت منجر نشود، به معنای پایان تمدن است اما تاکید می‌کنند ترسی که در سال‌های پیشین در رابطه با احتمال جنگ هسته‌ای وجود داشت از میان رفته. همزمان این امید وجود دارد که تهدید هسته‌ای بخشی از جنگ خبری‌ باشد، نه قصد واقعی طرف‌های درگیر.

انفجار در پل کریمه

رئیس‌جمهور روسیه انفجار در پل کریمه را «اقدامی تروریستی که آمر و عامل آن سازمان امنیت اوکراین بود» خواند و در حالی‌که کرملین گفت لازم نیست پاسخ این اقدام با بمب اتم داده شود، سراسر اوکراین از جمله کی‌یف را هدف شدیدترین حملات موشکی از ابتدای جنگ قرار داده‌اند.

این در حالی است که گزارش‌های رسمی روسیه از انفجار پل در کریمه سوال‌های بسیاری را بی‌پاسخ گذاشته، به‌ویژه که اوکراین رسماً مسئولیت را برعهده نگرفته بلکه این احتمال را مطرح کرد که ممکن است این اقدام، کار گروه‌هایی در روسیه بود که گویا درگیر جنگ قدرت شده‌اند.

روسیه همواره بالیده که پل کریمه از پیشرفته‌ترین سیستم تدافعی برخوردار است که ترکیبی‌ست از نیروهای زمینی، انواع پدافند هوایی، جنگنده، ماهواره، ناوگان دریایی و زیردریایی و حتی دلفین‌های جنگی.

صاحب‌نظران متفق‌القولند انفجار مهیب در پل کریمه بیش از همه، تاثیر روانی داشته و ضربه‌ای سنگین به اعتبار شخص ولادیمیر پوتین است، به‌ویژه که فوراً پس از تولد هفتادسالگی رئیس‌جمهور روسیه رخ داد.

الکسی دانیلوف دبیر شورای امنیت ملی اوکراین انفجار پل کریمه را هدیه به پوتین خواند
فرمانده جدید: نشانه‌هایی از جنگ قدرت؟

طرفداران جنگ در روسیه که رسانه‌های نزدیک به کرملین مدام صداهایشان را بازنشر می‌کنند، به دنبال انفجار پل کریمه مجدداً خواستار «پاسخ قاطع» و «جنگ واقعی» شده‌اند. در واکنش، رئيس‌جمهور روسیه حفاظت از تاسیسات و زیرساخت کلیدی را به سازمان فدرال امنیت روسیه – نهادی که بیش از همه به آن اعتماد دارد - سپرد و همچنین فرمانده کل در جنگ علیه اوکراین را تغییر داد.

سرگئی سوروویکین به آن مشهور است که در سال ۱۹۹۱ حامی کودتاچیان شد و هنگام تظاهرات مسالمت‌آمیز در مسکو، با خودرو زرهی خود سه معترض را زیر کرد. او در جنگ چچن و سوریه به خشونت ویژه نیز شهرت یافت و گفته می‌شود طرفدار حملات بی‌رویه از جمله علیه غیرنظامیان است.

رمضان قدیروف رئیس‌جمهور چچن و یوگنی پریگوژین رئیس مزدوران گروه واگنر که هفتهٔ گذشته هر دو به‌شدت مسئولین ستاد کل نیروهای مسلح و وزارت دفاع روسیه را به باد انتقاد گرفته بودند، از انتصاب سوروکین به عنوان فرمانده کل در اوکراین استقبال کرده‌اند.

روسیه برای نخستین بار از ابتدای جنگ علیه اوکراین برای این عملیات فرمانده واحد منصوب کرد که پیشینه‌اش حاکی از خشونت و فساد مالی است

در دو هفتهٔ گذشته به‌ویژه پس از شکست نظامیان روس در شهر راهبردی لیمان، انتقادهای فراوان علیه مقامات ارشد نظامی در روسیه شنیده می‌شود؛ برخی گزارش‌ها حاکی است کرملین با این انتقادها مخالفت نمی‌کند به شرطی که هیچ انتقادی متوجه ولادیمیر پوتین نشود.

به گزارش مدوزا که مورد تأیید بسیاری از صاحب‌نظران قرار گرفته، مسئولین روس از رئیس‌جمهور روسیه شدیداً می‌ترسند اما بر خلاف گذشته این ترس بدون احترام است و ترس از ولادیمیر پوتین باعث شده مقامات روس در گزارش‌هایشان تصویر واقعی از جمله دربارهٔ وضعیت جبهه ویا تاثیر تحریم‌ها بر اقتصاد روسیه را پنهان کنند.

برای نخستین بار در سال‌های اخیر طرفداران پوتین نسبت به عملکرد سیستمی که او ایجاد کرده ابراز تردید می‌کنند

پروپاگاندای کرملین نیز تصویر غیرواقعی از امور کشور و جهان ارائه می‌دهد. رسانهٔ ریدل با تحلیل ۱۸ هزار پیام در شبکه‌های تلویزیونی و ۴۰۰ هزار پست در شبکه‌های اجتماعی طرفداران کرملین سیر تحول پروپاگاندای روسیه دربارهٔ جنگ اوکراین و چگونگی مدیریت این روند توسط دفتر ریاست‌جمهوری روسیه را بررسی کرد.

نظرسنجی‌ها حاکی‌ست خبرهای جنگ و بسیج نیروهای ذخیره به افزایش شدید نگرانی‌ها و کاهش اندک محبوبیت حکومت انجامیده در عین حال صرفاً حدود ۱۶ درصد آماده‌اند دست به اقدام اعتراض‌آمیز بزند؛ البته یکی از دلایل، سرکوب و تشدید فضای امنیتی‌ست. گزارش‌ها حاکی‌ست جمعه پلیس دختری ده ساله را «به جرم» انتشار تصویر خود همراه با پرچم کوچک اوکراین در شبکه‌های اجتماعی بازداشت کرد.

تغییر بنیادین در روابط روسیه با متحدانش

تحلیلگران معتقدند متحدان روسیه در قفقاز و آسیای میانه تلاش خواهند کرد هرچه بیشتر از زیر نفوذ مسکو خارج شوند. طی بیش از هفت ماهی که از آغاز تهاجم نظامی روسیه به اوکراین گذشته، روابط روسیه با کشورهای قفقاز و آسیای میانه که زمانی جماهیر شوروی سابق بودند، دچار تحول اساسی شد.

در ابتدا مسکو از متحدانش صرفاً انتظار داشت بی‌طرفی خود را حفظ کنند و به کی‌یف سلاح نفروشند (قزاقستان به‌کل صادارت تسلیحات را متوقف کرده). اما فراخوان نیرو برای جنگیدن در اوکراین، این معادلهٔ شکننده را برهم زده: از سویی، ده‌ها هزار شهروند روس برای فرار از بسیج اجباری به این کشورها پناه برده و بر مشکلات اقتصادی افزوده‌اند و از دیگر سو، مسکو اتباع این کشورها را فراخوانده به ارتش روسیه بپیوندند، گامی که اعتراض دولت‌های ازبسکتان، تاجیکستان و قیرقیزستان و حتی محکومیت رهبران دینی را در پی داشته.

در تحولات دیگر، قرقیزستان در آخرین لحظه رزمایش مشترک با پیمان امنیت جمعی تحت رهبری روسیه را لغو کرد، ارمنستان به خروج از این پیمان تهدید می‌کند و مذاکرات جدی با آذربایجان با میانجیگری اروپا را آغاز کرد و قزاقستان صراحتاً اعلام کرد الحاق مناطق اوکراین به روسیه را به رسمیت نخواهد شناخت.

پهپادهای ساخت ایران در جنگ اوکراین

در حالی‌که مقامات جمهوری اسلامی طوطی‌وار تکرار می‌کنند که هیچ سلاحی برای به‌کارگیری جنگ در اوکراین به روسیه تحویل نداده‌اند، اوکراین از حملات ده‌ها پهپاد به زیرساخت نظامی و غیرنظامی خود خبر می‌دهد. اوکراین در همکاری با کانادا درصدد است بر فراز کی‌یف گنبدی متشکل از چندین سیستم پدافند هوایی ویژهٔ سرنگونی پهپادهای مدل شاهد ۱۳۶ ایجاد کند.

در حالی‌که مقامات اوکراینی معتقدند پهپادهای ساخت ایران کمک چندانی به روسیه نخواهد کرد، رسانه‌های طرفدار جنگ در روسیه خواهان گسترش هرچه بیشتر همکاری نظامی با ایران هستند و بر ضرورت مشارکت تهران در تکمیل زرادخانهٔ ارتش روسیه به‌ویژه با موشک‌‌های ایرانی تاکید می‌کنند.

ایران که در سال‌های جنگ با عراق از موشکباران بی‌رویه رنج برده بود، اکنون با روسیه در کشتار غیرنظامیان اوکراینی شریک شده
همایش اقتصادی خزر

تقویت همکاری‌های اقتصادی پنج کشور ساحلی دریای خزر از اقداماتی‌ست که در راستای اجرای کنوانسیون حقوقی این دریا و همزمان با تصویب این سند در نظر گرفته شده بود. نخستین همایش اقتصادی در سال ۲۰۱۹ برگزار شد و قرار بود روسیه در سال ۲۰۲۰ میزبان دومین همایش اقتصادی نمایندگان پنج کشور این حوزه باشد اما پس از تأخیر دو ساله به دلیل شیوع ویروس کرونا، این همایش هفتهٔ گذشته برگزار شد و سال آینده قرار است ایران میزبان سومین همایش اقتصادی خزر باشد.

معاون رئیس‌جمهور ایران در رأس هیئتی از نمایندگان دولت که از جمله وزیر نفت و وزیر دارایی در آن حضور دارند، طی سفر به مسکو خواهان گسترش هرچه بیشتر همکاری‌های تجاری-اقتصادی ایران با روسیه شد. روسیه که با تحریم‌های غرب روبروست، گسترش همکاری‌ با همسایگانش در خزر را به سود خود می‌داند.

مرور هفتگی رسانه‌های روسی

رسانه‌های روسی در هفته‌ای که گذشت؛ یک جشن سرخ با واکنش‌های منفی جهانینگاه روسی به اعتراض‌ها در ایرانمرور هفتگی رسانه‌های روسی؛ سفیری که از نگاه روس‌ها هم جنجالی بود از ایران رفتایران در رسانه‌های روسی؛ «رقابت‌های روسیه و ایران ارتباط مستقیم با برجام دارد»رسانه‌های روسی در هفته‌ای که گذشت؛ با روسیه «بدون قرار قبلی»ایران در رسانه‌های روسی؛ «کسی سراغ خودروهای پیرمردی نمی‌رود»