اهمیت حضور فیلم تازه جعفر پناهی در جشنواره فیلم ونیز

روز سه‌شنبه نام فیلم‌های پذیرفته شده در بخش‌های مختلف هفتاد و نهمین دوره جشنواره فیلم ونیز اعلام و مشخص شد سینماگران ایرانی حضور پر تعدادی در دوره پیش روی این قدیمی‌ترین جشنواره سینمایی دنیا خواهند داشت.

در بخش مسابقه دو فیلم «خرس نیست» ساخته جعفر پناهی و «شب، داخلی، دیوار» ساخته وحید جلیلوند و در بخش افق‌ها فیلم «جنگ جهانی سوم» ساخته هومن سیدی و در بخش افق‌های گسترش‌یافته فیلم «بی‌رویا» ساخته آرین وزیر‌دفتری از ایران حضور دارند.

آلبرتو باربرا، دبیر هنری جشنواره ونیز در آغاز نشست رسانه‌ای اعلام فیلم‌ها با یاد کردن از جعفر پناهی، محمد رسول‌اف و مصطفی آل‌احمد، سه فیلمساز زندانی با تاکید بر اهمیت دفاع از آزادی بیان، خواستار آزادی آنها شد.

فیلم «خرس نیست» پیش از بازداشت اخیر سازنده‌اش به شیوه آثار سال‌های اخیر جعفر پناهی در سکوت و به صورت زیر زمینی ساخته شده بود. این فیلم، درامی است که دو داستان عاشقانه موازی را در ایران و ترکیه دنبال می‌کند و جعفر پناهی، ناصر هاشمی، وحید مبصری، بختیار پنجه‌ای و مینا کاوانی در آن بازی می‌کنند.

پناهی در صحنه دیگری از فیلم «خرس نیست»

طاهره سعیدی، همسر جعفر پناهی پس از اعلام نام این فیلم در جشنواره ونیز با انتشار متنی در اینستاگرام ادعای برخی رسانه‌های داخل ایران درباره سیاسی بودن عملکرد جشنواره ونیز را رد کرد و نوشت که این جشنواره پیش از بازداشت آقای پناهی فیلم «خرس نیست» را به عنوان یکی از آثار حاضر در این دوره‌اش برگزیده و به اطلاع سازندگان فیلم رسانده بود.

آلبرتو باربرا، دبیر هنری جشنواره ونیز هم روز چهارشنبه در گفت‌وگویی با نشریه اسکرین تایید کرد که مسئولان جشنواره این فیلم را مدتها پیش از بازداشت جعفر پناهی دیده و آن را انتخاب کرده بودند.

به گفته آقای باربرا «انتخاب این فیلم یک تصمیم سیاسی نبود.» دبیر هنری جشنواره ونیز در عین حال گفت در حال برنامه ریزی و بررسی برگزاری برنامه‌ای در روزهای جشنواره برای فیلمسازان زندانی ایرانی هستند تا به گفته او «مؤثرترین حمایت را از آنها انجام دهیم».

آلبرتو باربرا در این گفت‌وگو از تقاضای تعداد غیرقابل باوری فیلم از ایران برای شرکت در این دوره جشنواره ونیز خبر داد و آن را «با در نظر گرفتن شرایط فوق‌العاده پیچیده سیاسی و سرکوب شدید اجتماعی فیلمسازان در ایران» اتفاق فوق‌العاده‌ای دانست.

آلبرتو باربرا، دبیر هنری جشنواره ونیز در کنار سرنا روسی بازیگر ایتالیایی که مجری افتتاحیه جشنواره امسال خواهد بود

جعفر پناهی یک بار در سال ۱۳۷۹ با فیلم «دایره» برنده جایزه شیر طلای بهترین فیلم جشنواره ونیز شده است و حالا از مدعیان کسب دوباره آن محسوب می‌شود. او از سال ۱۳۸۸ اجازه خروج از ایران ندارد و باوجود دریافت جوایز متعددی از جشنواره‌های معتبر دنیا از جمله خرس طلایی جشنواره فیلم برلین برای فیلم «تاکسی»، فرصت حضور در این رویدادها را پیدا نکرده است.

از میان سه فیلم دیگر پذیرفته شده در جشنواره ونیز تنها فیلم «بی رویا» پیشتر در دوره گذشته جشنواره فیلم فجر به نمایش درآمده بود.

آلبرتو باربرا، هنگام معرفی دو فیلم «جنگ جهانی سوم» و «شب، داخلی، دیوار» از آنها به عنوان آثاری استعاری در توصیف شرایط اجتماعی و سیاسی ایران امروز یاد کرد. پیشتر مسئولان وزارت ارشاد پس از اتفاقات رخ داده در دوره گذشته جشنواره کن گفته بودند هر فیلمی که در جشنواره‌های خارجی به نمایش در می‌آید باید پروانه نمایش از جمهوری اسلامی ایران داشته باشد.

در نخستین واکنش به پذیرش تعداد زیادی فیلم از ایران در جشنواره ونیز، روح‌الله سهرابی، مدیرکل دفتر نظارت بر عرضه و نمایش فیلم سازمان سینمایی وزارت ارشاد گفت فیلم‌های «جنگ جهانی سوم» و «بی‌رویا» مشکلی برای نمایش در این جشنواره ندارند چرا که به گفته او «در تعامل با سازمان سینمایی و شورای پروانه نمایش هستند». او اما با هشدار تلویحی به سازندگان فیلم «شب، داخلی، دیوار» گفت هنوز نسخه نهایی این فیلم را ارائه نکرده‌اند و به گفته او «لازم است مراحل قانونی حضور در جشنواره‌های بین‌المللی را طی کند».

صحنه‌ای دیگر از فیلم «خرس نیست» ساخته جعفر پناهی

این مقام سازمان سینمایی وزارت ارشاد در عین حال بدون نام بردن از فیلم «خرس نیست» ساخته جعفر پناهی، گفت پروانه ساخت و شناسنامه‌ای از این فیلم نیست و به گفته او «از شواهد پیداست بیشتر نمایش یک سیاسی بازی است تا حضور یک فیلم سینمایی».

ساعاتی پس از این اظهارنظر کانون کارگردانان سینمای ایران با انتشار بیانیه‌ای با تبریک به چهار کارگردان فیلم‌های پذیرفته شده در جشنواره ونیز گفت: «از ساعات اولیه بازداشت جعفر پناهی و دو کارگردان دیگر، محمد رسول‌اف و مصطفی آل‌احمد، پیگیر حل مشکلات پیش آمده و آزادی آنان بوده و هست».

بیشتر در این باره: حضور پر تعداد فیلم‌های ایرانی در جشنواره ونیز ۲۰۲۲

این نهاد صنفی از ریاست قوه قضائیه، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی و رئیس سازمان سینمائی جمهوری اسلامی خواست با توجه به درخواست ۱۹ صنف سینمایی و صدها سینماگر «شرایط لازم جهت بررسی هرچه سریع تر وضعیت اين سینماگران و آزادی آنان را مهیا کنند».

درباره انتخاب فیلم‌های این دوره جشنواره ونیز با بابک پیامی، نویسنده و کارگردان گفت‌وگو کردم. آقای پیامی که هم‌اکنون ساکن کاناداست پیشتر دو بار با فیلم‌های «رأی مخفی» و «سکوت، بین دو فکر» در جشنواره فیلم ونیز حضور پیدا کرده و برای فیلم «رأی مخفی» در سال ۱۳۸۰ برنده جایزه شیر نقره‌ای بهترین کارگردان این جشنواره شده بود.

او با اشاره به اهمیت نمایش فیلم تازه جعفر پناهی در این جشنواره می‌گوید مجامع هنری دنیا در بیانیه‌های اعتراضی خود صدای فیلمسازان ایرانی را به جهان رسانده‌اند و این کار را ادامه می‌دهند. به گفته بابک پیامی جعفر پناهی و دیگر فیلمسازان زندانی ایران، هزینه دادخواهی همکارانشان و مردم ایران را با درخواست زمین گذاشتن سلاح از نیروهای امنیتی و نظامی می‌پردازند.

گفت‌وگو با بابک پیامی در مورد اهمیت حضور فیلم تازه پناهی در جشنواره ونیز

بیشتر در این باره:

بیانیه ده‌ها سینماگر و چهره سرشناس فرانسه در حمایت از فیلمسازان زندانی در ایرانقوه قضائيه: جعفر پناهی برای تحمل حکم شش سال حبس خود به اوین معرفی شدورود وکلا به پرونده جعفر پناهی برای اثبات بی گناهی اوستابراز نگرانی نزدیکان سه فیلمساز بازداشتی از وضعیت سلامتی آنان در زندانفرانسه: ایران سه سینماگر بازداشت شده را آزاد کندجعفر پناهی بازداشت خود را مصداق «آدم‌ربایی» خواند سه جشنواره بزرگ فیلم اروپایی «موج شدید سرکوب هنرمندان در ایران» را محکوم کردندجعفر پناهی و اعضای خانواده‌های دادخواه آبان بازداشت شدند