وزیر خارجه ایران سازوکار مالی اروپا یا «اینس‌تکس» را «تنها پیش‌شرطی» برای اجرای تعهدات اروپا برای حفظ برجام دانست.
محمد جواد ظریف در مصاحبه با روزنامه سوئیسی «تاگس آنسایگر» که روز جمعه ۳ اسفند، در رسانه‌های ایران نیز منتشر شده است، همچنین هشدار داد، در صورتی که همه مشتریان ایران دیگر از این کشور نفت خریداری نکنند، جمهوری اسلامی از ابزار دیگری» استفاده خواهد کرد.
آقای ظریف گفت که پس از خروج آمریکا از برجام دیگر کشورهای دخیل «۱۲ تعهد» برای حفظ این توافق دادند.
وزرای خارجه فرانسه، روسیه، چین و بریتانیا و آلمان، روز دوم مهر با حضور فدریکا موگرینی، مسئول ارشد سیاست خارجی اتحادیه اروپا بیانیه‌ای در ۱۲ بند برای حفظ برجام صادر کردند.
در بند ۹ بیانیه مشترک ایران و ۱+۴، اعضای باقی‌مانده در برجام تاکید کرده‌اند در «پی‌گیری تعهدات… به‌طور مشخص برای اقدامات واقعی و موثر برای تضمین کانال‌های پرداخت [پول] به ایران، و تداوم صادرات نفت و میعانات گازی، محصولات نفتی و پتروشیمی» متعهد هستند.
با این حال آقای ظریف گفت که ایجاد سازوکار مالی اروپا برای تجارت با ایران جزو این تعهدات «نیست» و «تنها پیش شرطی برای اجرای وعده های داده شده است».
وی تاکید کرد که در برجام عادی سازی روابط اقتصادی کشورهای غربی با ایران پیش‌بینی شده است اما این کانال مالی به معنای عادی سازی روابط اقتصادی «نبوده بلکه عکس آن است».
آقای ظریف همچنین با اشاره به خروج شرکت‌های اروپایی از ایران بر اثر فشار آمریکا افزود که «تنها ایراد کلمات زیبا در دراز مدت کافی نیست».
وزیر خارجه ایران شامگاه پنج‌شنبه ۱۸ بهمن نیز گفته بود که کشورهای اروپایی در رابطه با اجرای تعهدات خود برای حفظ برجام «کوتاهی کردند».
سه کشور اروپایی دخیل در گفت‌وگوهای هسته‌ای با ایران، یعنی آلمان، فرانسه و بریتانیا، روز پنج‌شنبه ۱۱ بهمن از ثبت رسمی سازوکار ویژه مالی برای تجارت با ایران تحت نام «اینس‌تکس» (ابزار حمایت از مبادلات تجاری) خبر دادند.
تعدادی از نزدیکان رهبر جمهوری اسلامی این ساز و کار را با عباراتی چون «سیاست نفت در برابر غذا» توصیف کرده و با آن مخالفت کرده‌اند.
این گروه از جمله مخالفان توافق اتمی وین نیز بودند.
هشدار درباره احتمال تبدیل شدن مخالفان برجام به اکثریت
در همین حال آقای ظریف درباره احتمال ترک برجام توسط ایران گفت:« یک اقلیت بسیار قدرتمندی در کشور ما مخالف برجام بودند. اما اگر مردم بیشتر عصبانی شوند این گروه ممکن است به زودی اکثریت شوند».
وی همچنین تهدید کرد که اگر همه مشتریان ایران دیگر از این کشور نفت خریداری نکنند «ما از ابزار دیگری استفاده می‌کنیم».
آقای ظریف در عین حال توضیح بیشتری درباره این تهدید خود نداد و گفت: « ترامپ از غافلگیری خوشش می‌آید و به همین دلیل ما با او این گونه رفتار می‌کنیم».
مقام‌های جمهوری اسلامی چندین بار تهدید کرده‌اند که اگر ایران نتواند به صادرات نفت خود بپردازد، دیگر کشورها هم امکان صدور نفت خود را نخواهند داشت، تهدیدی که به عنوان قصد احتمالی ایران به بستن تنگه هرمز به عنوان یکی از مهم‌ترین گذرگاه‌های نفت جهان، تلقی شده است.
پس از این تهدیدها، دریاسالار جان ریچاردسون، فرمانده عملیاتی نیروی دریایی آمریکا، به ایران هشدار داد که ایالات متحده با استفاده از زور هم که شده آزادی رفت‌وآمد کشتی‌ها در تنگه هرمز را حفظ خواهد کرد.
پس از خروج آمریکا از برجام سپاه پاسداران و ارتش چندین رزمایش را به‌ویژه در خلیج فارس برگزار کرده‌اند.
به‌رغم تشدید جنگ لفظی بین مقام‌های ایران و آمریکا، شماری از مقام‌های جمهوری اسلامی احتمال درگیری نظامی را رد کرده‌اند.