چهل و سومین دوره جشنواره جهانی فیلم روتردام با اهدای جایزه «ببر» به سه فیلم برگزیده سال، به کار خود پایان داد.
ببری برای سینماگران جوان
جشنواره روتردام برای سالهای زیادی بدون مسابقه برپا میشد، اما جایزه ببر که از سال ۱۹۹۵ بنیان گذاشته شده و هر سال به سه فیلم اهدا میشود، حال و هوای جذابتری به جشنواره روتردام داده است؛ جایزهای که به فیلمهای اول یا دوم فیلمسازان اهدا میشود و هدف آن حمایت از چهرههای جوان است.
ببر و سینمای ایران
ببر جشنواره روتردام تاکنون دو بار در دستان سینماگران ایرانی قرار گرفته است: اولین بار در سال ۲۰۰۹ برای فیلم «آرام باش و تا هفت بشمار» ساخته رامتین لوافیپور و در سال ۲۰۱۳ برای «لرزاننده چربی» ساخته محمد شیروانی که در این سال برنامه ویژه ایران هم برپا بود و شیروانی یک چیدمان هم داشت؛ در کنار محل اصلی جشنواره در جایی که چایخانه ایرانی نامیده شده بود و به آثار هنرمندان ایرانی اختصاص داشت.
امسال فیلمی از ایران در میان پانزده نامزد دریافت این جایزه نبود.
حضور سینماگران ایرانی با امید برای تغییر
امسال هم سینماگران ایرانی حضور پر رنگی در جشنواره داشتند. شهرام مکری در جلسات نمایش فیلماش، «ماهی و گربه» حاضر شد و به سوالات تماشاگران پاسخ داد و از فیلم «از تهران تا بهشت» هم گروه نسبتاً بزرگی در جشنواره حضور داشت؛ از ابوالفضل صفاری، کارگردان تا مهناز افشار، بازیگر و جمعی دیگر از اعضای گروه. صفاری و افشار در جلسه پرسش و پاسخ نسبت به شرایط تازه ایران اظهار امیدواری کردند و صفاری گفت «امیدوار است با کمترین سانسور بتواند مجوز نمایش فیلماش را بگیرد.»
این در حالی است که هنوز محمد رسول اف در ایران ممنوعالخروج است و به همین دلیل نتوانست در جلسه نمایش فیلماش، «دست نوشتهها نمیسوزند»، در جشنواره روتردام شرکت کند.
ادای دین به سینمای ایران
یک فیلمساز جوان مراکشی با نام یاسین الادریسی که در هلند به تحصیل سینما مشغول بوده، عاشق سینمای ایران شده و فیلمی ساخته است به نام «فیلم ایرانی».
این فیلم که در جشنواره روتردام برای اولین بار به نمایش درآمد، تلفیقی است از مستند و داستانی که چه در فضا و چه در دیالوگها با ادای دین به فیلمسازان ایرانی نظیر عباس کیارستمی، جعفر پناهی و محسن مخملباف ساخته شده است.
ادریسی داستان «خانه دوست کجاست؟» را برای دوستاش تعریف میکند و از او میخواهد که فیلمنامهای شبیه به آن بنویسد. حاصل داستانی است که به مانند غالب فیلمهای جشنواره پسند سینمای ایران در روستا میگذرد و فیلمساز برای راضی کردن مردم روستا برای بازی در فیلم، «نان و کوچه» کیارستمی را در میدان روستا اکران میکند.
اما «فیلم ایرانی» از یک ادای دین و شیفتگی فراتر نمیرود و به عمق نمیرسد.
ببرهای امسال
امسال سینماگران شرق آسیا موفقترین فیلمها را در جشنواره روتردام ارائه کردند: ایکهدا آکیرا از ژاپن با فیلم «آناتومی گیره کاغذ» یکی از سه برنده جشنواره امسال بود که درون آرام یک مرد را در رابطه با یک زن/ پروانه جستوجو میکند.
لی سوجین از کره جنوبی هم با فیلم «هان گونگجو» احوال یک دختر هفده ساله را در یک روستای این کشور به عنوان یک قربانی تشریح میکند.
برنده سوم ببر امسال از سوئد بود: استر مارتین برگسمارک با فیلم «چیزی باید بشکند» که احوال دو پسربچه را در حاشیه شهر استکهلم روایت میکند.
فیلم برگزیده تماشاگران
نبراسکا ساخته درخشان الکساندر پین به عنوان بهترین فیلم جشنواره از دیدگاه تماشگران برگزیده شد.
نبراسکا با تصاویر سیاه و سفید خود تصویری انسانی از پیرمردی سادهدل ترسیم میکند که تمام جهان را فراتر از مناسبات روزمرهاش میبیند، در رابطهای با پسرش که تفاوتها و تقابلهای دو نسل را گوشزد میکند؛ با بازیهایی ستایش برانگیز و میزانسنهایی دقیق که تماشاگر را به درونیترین حسهای شخصیتها نزدیک میکند.
سینمای مستقل در سرمای زیر صفر
سرمای روتردام بهانه مناسبی نیست تا اهالی این بندر هلند از مهمترین اتفاق فرهنگیشان استقبال نکنند؛ جشنوارهای که صدها فیلم عمدتاً مستقل از سراسر جهان را گرد میآورد و امسال در چهل و سومین دوره کماکان با سالنهای غالباً پر فیلمهایی را نمایش داد که بسیاریشان فیلمهای پر سر و صدایی نیستند و ربطی به زرق و برق هالیوود و ستارگان آن ندارند.
ببری برای سینماگران جوان
جشنواره روتردام برای سالهای زیادی بدون مسابقه برپا میشد، اما جایزه ببر که از سال ۱۹۹۵ بنیان گذاشته شده و هر سال به سه فیلم اهدا میشود، حال و هوای جذابتری به جشنواره روتردام داده است؛ جایزهای که به فیلمهای اول یا دوم فیلمسازان اهدا میشود و هدف آن حمایت از چهرههای جوان است.
ببر و سینمای ایران
ببر جشنواره روتردام تاکنون دو بار در دستان سینماگران ایرانی قرار گرفته است: اولین بار در سال ۲۰۰۹ برای فیلم «آرام باش و تا هفت بشمار» ساخته رامتین لوافیپور و در سال ۲۰۱۳ برای «لرزاننده چربی» ساخته محمد شیروانی که در این سال برنامه ویژه ایران هم برپا بود و شیروانی یک چیدمان هم داشت؛ در کنار محل اصلی جشنواره در جایی که چایخانه ایرانی نامیده شده بود و به آثار هنرمندان ایرانی اختصاص داشت.
امسال فیلمی از ایران در میان پانزده نامزد دریافت این جایزه نبود.
حضور سینماگران ایرانی با امید برای تغییر
امسال هم سینماگران ایرانی حضور پر رنگی در جشنواره داشتند. شهرام مکری در جلسات نمایش فیلماش، «ماهی و گربه» حاضر شد و به سوالات تماشاگران پاسخ داد و از فیلم «از تهران تا بهشت» هم گروه نسبتاً بزرگی در جشنواره حضور داشت؛ از ابوالفضل صفاری، کارگردان تا مهناز افشار، بازیگر و جمعی دیگر از اعضای گروه. صفاری و افشار در جلسه پرسش و پاسخ نسبت به شرایط تازه ایران اظهار امیدواری کردند و صفاری گفت «امیدوار است با کمترین سانسور بتواند مجوز نمایش فیلماش را بگیرد.»
این در حالی است که هنوز محمد رسول اف در ایران ممنوعالخروج است و به همین دلیل نتوانست در جلسه نمایش فیلماش، «دست نوشتهها نمیسوزند»، در جشنواره روتردام شرکت کند.
ادای دین به سینمای ایران
یک فیلمساز جوان مراکشی با نام یاسین الادریسی که در هلند به تحصیل سینما مشغول بوده، عاشق سینمای ایران شده و فیلمی ساخته است به نام «فیلم ایرانی».
این فیلم که در جشنواره روتردام برای اولین بار به نمایش درآمد، تلفیقی است از مستند و داستانی که چه در فضا و چه در دیالوگها با ادای دین به فیلمسازان ایرانی نظیر عباس کیارستمی، جعفر پناهی و محسن مخملباف ساخته شده است.
ادریسی داستان «خانه دوست کجاست؟» را برای دوستاش تعریف میکند و از او میخواهد که فیلمنامهای شبیه به آن بنویسد. حاصل داستانی است که به مانند غالب فیلمهای جشنواره پسند سینمای ایران در روستا میگذرد و فیلمساز برای راضی کردن مردم روستا برای بازی در فیلم، «نان و کوچه» کیارستمی را در میدان روستا اکران میکند.
اما «فیلم ایرانی» از یک ادای دین و شیفتگی فراتر نمیرود و به عمق نمیرسد.
ببرهای امسال
امسال سینماگران شرق آسیا موفقترین فیلمها را در جشنواره روتردام ارائه کردند: ایکهدا آکیرا از ژاپن با فیلم «آناتومی گیره کاغذ» یکی از سه برنده جشنواره امسال بود که درون آرام یک مرد را در رابطه با یک زن/ پروانه جستوجو میکند.
لی سوجین از کره جنوبی هم با فیلم «هان گونگجو» احوال یک دختر هفده ساله را در یک روستای این کشور به عنوان یک قربانی تشریح میکند.
برنده سوم ببر امسال از سوئد بود: استر مارتین برگسمارک با فیلم «چیزی باید بشکند» که احوال دو پسربچه را در حاشیه شهر استکهلم روایت میکند.
فیلم برگزیده تماشاگران
نبراسکا ساخته درخشان الکساندر پین به عنوان بهترین فیلم جشنواره از دیدگاه تماشگران برگزیده شد.
نبراسکا با تصاویر سیاه و سفید خود تصویری انسانی از پیرمردی سادهدل ترسیم میکند که تمام جهان را فراتر از مناسبات روزمرهاش میبیند، در رابطهای با پسرش که تفاوتها و تقابلهای دو نسل را گوشزد میکند؛ با بازیهایی ستایش برانگیز و میزانسنهایی دقیق که تماشاگر را به درونیترین حسهای شخصیتها نزدیک میکند.
سینمای مستقل در سرمای زیر صفر
سرمای روتردام بهانه مناسبی نیست تا اهالی این بندر هلند از مهمترین اتفاق فرهنگیشان استقبال نکنند؛ جشنوارهای که صدها فیلم عمدتاً مستقل از سراسر جهان را گرد میآورد و امسال در چهل و سومین دوره کماکان با سالنهای غالباً پر فیلمهایی را نمایش داد که بسیاریشان فیلمهای پر سر و صدایی نیستند و ربطی به زرق و برق هالیوود و ستارگان آن ندارند.