مایک پنس، معاون رئیس‌جمهوری آمریکا، می‌گوید دونالد ترامپ از متحدان اروپایی ایالات متحده درخواست خواهد کرد که از توافق هسته‌ای با ایران موسوم به «برجام» خارج شوند.
برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) که به توافق هسته‌ای شش قدرت جهانی و ایران نیز معروف است، تیرماه سال ۱۳۹۴ بین طرفین منعقد شد ولی از زمان خروج آمریکا از آن در ۱۸ اردیبهشت پارسال و بازگشت تحریم‌های واشینگتن، بسیار شکننده شده است.
مایک پنس روز پنجشنبه ۱۹ دی در مصاحبه با شبکه تلویزیونی فاکس گفت: «رئیس‌جمهوری قرار است ظرف روزهای آینده با متحدان اروپایی تماس بگیرد و از آنها بخواهد که از توافق فاجعه‌بار هسته‌ای با تهران خارج شوند و از ایران درخواست کنند که از تاریخچه طولانی دمیدن بر خشونت تروریستی و بلندپروازی هسته‌ای دست بکشد و به خانواده جهانی بپیوندد».
این اظهارات پس از آن بیان می‌شود که کلی کرافت، سفیر آمریکا در سازمان ملل، در نامه‌ای به شورای امنیت گفته که ایالات متحده «آماده است بدون پیش‌شرط وارد مذاکره جدی با ایران شود؛ با این هدف که جلوی خطرات بیشتر برای صلح و امنیت بین‌الملل گرفته شود یا جلوی افزایش تنش‌ها توسط حکومت ایران گرفته شود».
آمریکا در گذشته نیز بارها خواستار خروج طرف‌های دیگر برجام از این توافق شده بود ولی روسیه و چین همراه با سه کشور اروپایی شامل فرانسه، آلمان و بریتانیا گفته‌اند مادامی که ایران به تعهداتش در چارچوب این توافق پایبند باشد آنها نیز متعهد خواهند بود.
با این حال، ایران از ۱۸ اردیبهشت امسال تا کنون طی پنج مرحله از تعهداتش در این زمینه عدول کرده است.
توقف «تعهدات عملیاتی» ایران شامل «غنی‌سازی، درصد غنی‌سازی، میزان مواد غنی‌شده و تحقیق و توسعه» است که تهران می‌گوید دیگر محدودیتی در این زمینه‌ها برای خود قائل نیست.
با این حال، ایران در بیانیه «گام پنجم و نهایی» خود تصریح کرده که «همکاری با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی کما فی‌السابق ادامه خواهد یافت» و در صورت رفع تحریم‌ها و «منتفع شدن ایران از منافع برجام» آماده «بازگشت به تعهدات برجامی» خود است.
این بیانیه به مذاق رهبران فرانسه، آلمان و بریتانیا خوش نیامده است و آنها در بیانیه‌ای از ایران خواسته‌اند «از تمام اقداماتی که در راستای توافق [اتمی] نیست بازگردد».
ولی وزارت خارجه روسیه می‌گوید که دور تازه عدول ایران از تعهدات هسته‌ای‌اش، «تهدیدی» در زمینه اشاعه تسلیحات اتمی نیست.
هنوز مشخص نیست آیا کشورهای اروپایی قصد دارند برجام را ترک کنند یا نه. ولی هایکو ماس، وزیر خارجه آلمان، گفته که گام پنجم عدول ایران از برجام می‌تواند اولین گام به سوی پایان این توافق باشد که «این یک خسارت بزرگ خواهد بود».
به گفته آقای ماس، طرف‌های اروپایی قرار است درباره اتخاذ تصمیمی مشترک پیرامون این موضوع با هم مذاکره کنند.
سه کشور اروپایی پیشتر درباره فعال شدن «مکانیسم ماشه» هشدارهایی داده بودند.
بر اساس «مکانیسم ماشه» که در بند ۳۷ برجام آمده است، در صورت اختلاف و نقض پایبندی به توافق، امضاءکنندگان این توافق کمیسیون مشترک تشکیل می‌دهند.
چنانچه در این کمیسیون اختلاف حل‌وفصل نشود، موضوع به شورای امنیت سازمان ملل ارجاع خواهد شد. در صورتی که شورای امنیت ظرف ۳۰ روز به تعلیق تحریم‌ها رای ندهد، تحریم‌ها در چارچوب قطعنامه‌های قبلی شورای امنیت خود به خود باز خواهند گشت.
