ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه، در دیداری که روز جمعه، ۳۰ مهر، با نفتالی بنت، نخست وزیر اسرائیل، داشت تاکید کرد که روسیه «برای بازسازی سوریه کوشش میکند، و مشکلاتی در این راه وجود دارد، که میخواهد درباره آن گفتوگو کند».
به نظر میرسد این سخنان آقای پوتین اشاره تلویحی به ناخشنودی روسیه از حملات دامنهدار اسرائیل به سوریه در چند سال گذشته باشد که غیر از وارد کردن تلفات جانی و تخریب گسترده مالی در اماکن نظامی و تاسیسات متعدد سوریه، برخی از زیرساختهای سوریه را نیز هدف قرار داده است.
نفتالی بنت در چهار ماهی که به نخست وزیری رسیده، برای انجام نخستین دیدار با ولادیمیر پوتین روز جمعه،۳۰ مهرماه، به بندر سوچی رسید.
نفتالی بنت در آغاز دیدار با ولادیمیر پوتین در اشارهای مختصر گفت که مایل است در مورد ایران با رهبر روسیه گفتوگو کند. وی در این باره توضیح بیشتری نداد و آقای پوتین نیز از هر گونه اشاره به ایران در دقایقی که نمایندگان رسانهها حضور داشتند، خودداری کرد.
اما به نظر میرسد همراهی ایال خولاطا، مشاور امنیت ملی اسرائیل با نفتالی بنت، در این سفر، برای انجام مذاکرات در مورد ایران بوده است.
آقای پوتین در استقبال از نخست وزیر اسرائیل گفت: «فرصتهای مناسبی برای همکاری، بهویژه در زمینه مبارزه با تروریسم وجود دارد، اما مسائل مشکلآفرین هم هست که باید درباره آن گفتوگو کرد.»
روسیه از میانه جنگ داخلی سوریه، در کنار ایران، حزبالله و متحدان دیگر این محور، برای بقای حکومت بشار اسد به ایفای نقش نظامی فعال پرداخته و از جمله نیروی هوایی قدرتمند خود را علیه مخالفان مسلح رژیم سوریه فعال کرده و سهم بسزایی در پیروزیهای چند سال اخیر ارتش وفادار به بشار اسد داشته است.
مقامات ارشد روسیه در ماههای اخیر با صراحت بیشتری از تکرار حملات اسرائیلی به سوریه، که زیر عنوان «مقابله با تثبیت نظامی ایران» صورت میگیرد، انتقاد میکنند.
ژنرال وادیم کولیت، یکی از فرماندهان نظامی ارشد روسی مستقر در سوریه، در ماههای گذشته گفته است که روسیه پدافند هوایی سوریه را به موشک و تجهیزات پیشرفتهای تسلیح کرده تا با حملات هوایی اسرائیلی به سوریه مقابله کند.
مجموعهای از شواهد نشان میدهد که در پی تجهیز پدافند هوایی سوریه به موشکها و سلاحهای قویتر روسی، از شمار حملات هوایی اسرائیل به سوریه کاسته شده است. تعداد حملات هوایی منتسب به اسرائیل در سوریه بعد از تغییر دولت در اسرائیل، ظاهرا روندی رو به کاهش دارد.
با این حال، اسرائیل پس از به قدرت رسیدن نفتالی بنت از اواخر خردادماه امسال نیز چند مورد حمله به سوریه را از طریق اعزام جنگنده به آسمان لبنان عملی کرده است.
همچنین آخرین حمله منتسب به اسرائیل علیه سوریه هفته گذشته به صورت پهپادی انجام شد که رسانههای اسرائیل آن را ارسال پیامی به ایران و نیز به روسیه، در آستانه سفر نفتالی بنت به سوچی، تعبیر کردند.
با وجود اختلافات عمیق روسیه با اسرائیل بر سر امور مرتبط با ایران و سوریه و حزبالله و در حالی که آقای پوتین تنها یک روز پیش از دیدار با نفتالی بنت، حزبالله لبنان را برخوردار از نقشی مهم در لبنان توصیف کرده بود، رهبر روسیه در آغاز دیدار با مهمان اسرائیلی خود گفت که مناسبات روسیه- اسرائیل، «ویژه» و «بسیار خوب» است.
ولادیمیر پوتین یادآور شد که اتحاد جماهیر شوروی حامی برپایی اسرائیل بود و اکنون نیز جامعه بزرگی از مهاجران روسی در اسرائیل زندگی میکند. تعداد مهاجران حدود یک میلیون نفر است که همراه با فرزندان خود در حال حاضر معادل یک چهارم از جمعیت شش میلیون نفری یهودیان اسرائیلی هستند.
آقای پوتین این را نیز گفت که امیدوار است که دولت بنت به شیوه دولت بنیامین نتانیاهو در تعمیق همکاریهای اقتصادی و روابط دیگر با روسیه همت بگمارد. وی گفت که حجم تجارت دو کشور تنها در سال جاری ۵۰ درصد رشد داشته است.
رهبر روسیه تاکید کرد که به وجود اختلافات سیاسی در صحنه داخلی اسرائیل واقف و مایل است که عمر دولت بنت طولانی باشد. این نوع اظهار نظر از سوی یک رهبر خارجی، در عرف دیپلماتیک چندان متعارف نیست.
بنیامین نتانیاهو، رهبر پیشین و رقیب سیاسی نفتالی بنت، در ۱۲ سال رهبری خود سفرهای متعددی به مسکو و سوچی برای دیدار با ولادیمییر پوتین انجام میداد که همواره مدعی بود موضوع ایران در صدر مذاکرات بوده است.
آقای نتانیاهو روابط خود با ولادیمیر پوتین را «ویژه» و آن را دلیل عمده حمایت روسیه از استدلالات اسرائیل در حمله به مواضع ایران و متحدین آن در سوریه عنوان میکرد.
ایال خولاطا در هفتههای گذشته دیدار و مذاکرات متعددی با مقامات آمریکایی در مورد ایران داشته است.
اسرائیل بهشدت با احیای برجام مخالف است و در روزهای گذشته نیز تکرار کرده که امکان حمله نظامی به تاسیسات اتمی ایران را در دستور کار دارد و تمرینات نیروی هواییاش نیز برای چنین سناریویی از سرگرفته شده است.
اما روسیه که منتقد سرسخت خروج دولت پیشین آمریکا از برجام بود، در برابر رویکرد دولت جو بایدن در برابر ایران، از موضع تهران در خصوص لزوم بازگشت بیقید و شرط آمریکا به برجام حمایت میکند و عملا در کنار ایران ایستاده است.
با این حال، روسیه مانند آمریکا و اسرائیل تاکید دارد که ایران نباید به سلاح هستهای دسترسی یابد.
رسانههای اسرائیل گزارش دادند، مذاکرات پوتین- بنت که دو ساعت برای آن درنظر گرفته شده بود، در مجموع پس از پنج ساعت پایان گرفت؛ این امر ظاهرا نشان از گفتوگوی عمقی آنها درباره برخی از موارد اختلاف دو کشور دارد.