رسانه‌های ایران اخباری را مبنی بر واگذاری سومین خودروساز ایران، شرکت پارس خودرو منتشر کرده‌اند؛ اما داستان چیست؟ شرکت سایپا آگهی فراخوان متقاضیان جهت واگذاری سهام شرکت پارس خودرو را منتشر کرده است.
در متن این آگهی آمده است: «در راستای اجرای راهبردهای دولت محترم جمهوری اسلامی ایران، تحقق سیاست‌های اصل چهل و چهار قانون اساسی و اهداف و مأموریت وزارت صنعت، معدن و تجارت ایران در چارچوب خصوصی سازی صنعت خودرو، شرکت ایرانی تولید اتومبیل سایپا (سهامی عام) قصد دارد سهام شرکت پارس خودرو (سهامی عام) متعلق به گروه خودروسازی سایپا را به صورت بلوکی به اشخاص حقیقی یا حقوقی واجد شرایط با رعایت ضوابط و مقررات مربوطه واگذار کند.»
اما چه شرکت‌هایی توان چنین خریدی را دارند؟
پیش از این برخی قطعه سازان ایرانی اقدام به خرید سهام عمده خودروسازان ایرانی کرده بودند و حالا برخی رسانه‌های ایران نام از شرکت های چینی برده‌اند.
به گزارش دیجیاتو با نزدیک شدن به موعد مقرر واگذاری سهام این دو شرکت، ظاهراً سروکله چینی‌ها پیدا شده است. البته تمایل چینی‌ها برای خرید سهام خودروسازان ایرانی چندان هم بی‌دلیل نیست. شرکت‌های این کشور سال‌هاست که وارد صنعت خودروسازی شده‌اند. به عنوان مثال، بخش عمده‌ای از سهام مدیران‌خودرو در حال حاضر به کمپانی چری تعلق دارد.
سایت بیت‌ران هم در گزارشی آورده است: «چینی‌ها نه به دنبال عرضه و مونتاژ محصولات خود در بازار ایران، بلکه بیشتر خواهان دستیابی مستقیم به سهام خودروسازان داخلی و حتی خرید بخشی از کارخانه‌های ایرانی نظیر سایپا کاشان، سایپا تهران، پارس‌خودرو، ایران‌خودرو خراسان و غیره هستند تا بدین‌وسیله بتوانند در کنار شراکت با ایران، وجهه خود را به عنوان سهام‌دار یک واحد تولیدی در خاورمیانه نشان دهند.
با نزدیک شدن به موعد واگذاری، ظاهراً دانگ‌فنگ نیز در تلاش است تا پا جای پای چری گذاشته و با خرید بخشی از کارخانه‌های سایپا، شراکت خود را با یکی از خودروسازان اصلی ایرانی محکم‌تر کند.»
البته در خرداد ماه شایعه شده بود که ایران خودرو قصد دارد سهام پارس خودرو را بخرد رخدادی که شرکت پارس‌خودرو آن را تکذیب کرده است.
برخی احتمال خرید سهام پارس خودرو توسط شرکت کروز را داده‌اند. با این وجود برخی کارشناسان می‌گویند این موضوع سبب انحصاری‌تر شدن صنعت خودرو ایران می‌شود.
در سال گذشته بحث فساد در دو شرکت عظام و کروز به دلیل خرید سهام ایران خودرو و بهمن داغ شده بود.
خبرگزاری ایرنا در بهمن سال قبل گزارش داده بود: «با انتشار جزئیاتی از پرونده فساد کروز و عظام، دو قطعه‌ساز بزرگ ایران، مشخص شده است این دو شرکت در مجموع حدود پنجاه هزار میلیارد تومان پرونده فساد دارند. این دو شرکت با اتهاماتی همچون زدوبند، رشوه، سوء‌استفاده از تحریم و استفاده از رانت اطلاعاتی روبه‌رو هستند».
شرکت کروز و عظام طی دو دهه اخیر با وجود رانت گسترده برای تولید و تأمین قطعه در ایران، سرمایه خود را به قدری زیاد کرده‌اند که هم‌اکنون صاحب بخش قابل‌توجیه از سهام شرکت‌های خودروساز ایرانی هستند.
هم‌اکنون شرکت کروز با داشتن ۲۶.۹۲ درصد از سهام ایران‌خودرو و تملک چند درصد از سهام سایپا و تملک ۶۲ درصد گروه خودروسازی بهمن برای خرید این شرکت‌ها حق تقدم دارد.
این شرکت‌ها متهمند که توانایی تغییر مدیران شرکت‌های خودروساز ایرانی را دارند و با فشار مدیریتی مانع کنترل کیفیت خودروسازان ایرانی روی محصولات خود می‌شوند و عملاً اجازه همکاری این شرکت‌ها با قطعه‌سازان دیگر را نمی‌دهند.
از دیگر خریداران احتمالی سهام شرکت‌هایی مانند پارس خودرو، سازمان‌های شبه‌دولتی مثل تأمین اجتماعی هستند.
به نظر برخی کارشناسان در گذشته سهام‌دار بودن این شرکت‌ها در صنایع ایران تنها به بحران مدیریتی دامن زده است.
در دولت محمود احمدی‌نژاد، حتی طرح ادغام ایران‌خودرو و سایپا مطرح شد که این موضوع به دلیل احتمال از بین رفتن اندک رقابت موجود بین این دو شرکت رد شد.
بازار انحصاری سبب شد این شرکت‌ها طی چند دهه اخیر با وجود برخی سرمایه‌گذاری‌ها در زمینه محصولات جدید، همچنان خودروهای تاریخ گذشته‌ای تولید کنند.
هم‌اکنون صنعت خودرو ایران با زیان شدید، بحران مدیریتی و نداشتن راندمان لازم در تولید روبه‌رو است و مشخص نیست بحث واگذاری این شرکت‌ها آیا می‌تواند سبب رشد این صنایع شود یا داستان هپکو و از بین رفتن بیشتر صنایع ایران به خاطر اشتباه در واگذاری، تکرار خواهد شد.
