اظهارات اکبر هاشمی رفسنجانی در نماز جمعه تهران، به عنوان یکی از کهن‌ترین و سرشناس‌ترین چهره‌های حلقه سنتی قدرت در جمهوری اسلامی ایران، با استقبال گروه‌های اصلاح‌طلب مواجه شده است.
مرتضی الویری، مسئول صیانت از آرای مهدی کروبی به رادیوفردا می‌گوید مسایلی که آقای رفسنجانی در نماز جمعه مطرح کرد، از انتظار اصلاح‌طلبان از وی، فراتر بود.
اکبر هاشمی رفسنجانی رئیس مجلس خبرگان رهبری و مجمع تشخیص مصلحت نظام، در خطبه‌های نماز جمعه که با حاشیه‌های پررنگی از جمله ضرب و شتم معترضان توسط نیروهای امنیتی، قطع شدن سرویس تلفن‌های همراه و بازداشت برخی شرکت‌کنندگان همراه بود، به شماری از برخوردهای صورت گرفته در روزهای پس از انتخابات اعتراض کرد، محدودیت‌های رسانه‌ای را مورد انتقاد قرار داد و خواهان برطرف کردن تردیدهای معترضان شد.
مرتضی الویری، شهردار اسبق تهران، که هم اکنون از مشاوران نزدیک آقای کروبی به شمار می‌رود، به رادیوفردا می‌گوید موارد مطرح شده توسط آقای رفسنجانی، اگرچه شامل تمامی خواست‌های اصلاح‌طلبان نبود، اما بخشی از مهم‌ترین مطالبات آنان را در بر می‌گیرد.
رادیوفردا: آقای الویری، برداشت شما به عنوان یکی از اعضای هسته مرکزی جناح اصلاح‌طلبان، از نماز جمعه این هفته و اظهارات آقای رفسنجانی در آن چه بود؟
مرتضی الویری: من تصور می‌کنم که نماز جمعه ۲۶ تیر، هم از نظر اظهارات آقای هاشمی رفسنجانی به عنوان خطیب نماز جمعه و هم از نظر تنوع جمعیت و میزان آن و هم از نظر برخوردهایی که بعدش پیش آمد، یک واقعه منحصر به فرد است.
در مورد اظهارات ایشان من فکر می‌کنم که در این فضا، ایشان جامع‌ترین اظهارات را بیان کردند. خیلی از دوستان را دیدم که گفتند مطالب آقای هاشمی بیش از انتظارات ما بود، به این معنا که فکر نمی‌کردیم ایشان به این میزان جامع صحبت کنند. محور حرف‌هایی که مطرح کردند مطالبات مردم بود.
به عنوان مثال در چارچوب قانون حرکت کردن، مطلبی است که دقیقاً معترضان به وضعیت موجود خواستار آن و در واقع عمل به قانون هستند. من هم در مطالبی که به عنوان صیانت از آرای آقای کروبی عنوان کردم، و نظراتی که به شورای نگهبان ارائه کردیم، دقیقاً همین خواسته را داشتیم، یعنی خواستار اجرای قانون در این زمینه بودیم.
به نظر شما آقای الویری، صحبت‌های آقای هاشمی رفسنجانی که به گفته شما فراتر از انتظارات خیلی از اصلاح‌طلبان بود، چه تأثیری بر معادلات سیاسی بین اصلاح‌طلبان و محافظه‌کاران خواهد داشت؟
این را البته اصلاح کنم که انتظارات اصلاح‌طلبان بیشتر از مطالبی است که آقای هاشمی گفتند...
منظور من، انتظار اصلاح‌طلبان از آقای هاشمی رفسنجانی بود...
بله، بحث این است که ایشان به عنوان خطیب نماز جمعه و کسی که رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام است و پشت تریبون نماز جمعه می‌ایستد، مطالبی که بیان کردند، بسیار جامع و کامل و مبسوط بود. بُعد قانونگرایی هم بسیار ارزشمند بود. مسئله آزادی زندانیان انتخاباتی برای ما بسیار حیاتی است.
بسیاری از دوستان خوب ما بی‌گناه الان در گوشه زندان هستند و خانواده‌هایشان از آنها بی‌خبرند و برای ما این مسئله بسیار مهم است. مسئله دیگری که مطرح شد، استفاده از صدا و سیما و تریبون‌های رسمی است. الان طرفداران دولت به راحتی از امکانات رادیو تلویزیون استفاده می‌کنند.
ما بارها اعلام آمادگی کرده‌ایم برای مناظره در مقوله انتخابات و چیزهایی که پیش آمده، اما همه اینها بدون پاسخ مانده است. مسئله دیگر مسئله رسالت مطبوعات و آزادی مطبوعات برای درج مطالب در چارچوب قانون است. به نظر من همه اینها چیزهایی است که اگر انجام شود، بسیاری از التهاب‌های موجود فروکش خواهد کرد.
خوب، اگر موافق باشید بازگردیم به همان سؤالی که پیشتر پرسیده شد. به نظر شما تأثیر موضعی که آقای رفسنجانی اتخاذ کرد، در دایره قدرت، در نظام حاکم، در جمهوری اسلامی چه خواهد بود؟
من تصور می‌کنم که با توجه به جایگاه ویژه‌ای که آقای هاشمی رفسنجانی میان روحانیت دارد و ارتباطی که با مراجع تقلید دارند و همچنین به عنوان رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام و رئیس مجلس خبرگان، مطالبی که از طرف ایشان مطرح می‌شود، مطالب یک فرد عادی نیست. بنابراین با یک ملاحظات خاصی مورد توجه قرار خواهد گرفت.
فضای حاکم بر نماز جمعه را چطور برآورد می‌کنید، جمعیت، مردم، فضا و واکنش‌ها چطور بود؟
از نظر تنوع می‌شود گفت وجه غالب آن اصلاح‌طلبان بودند. مخصوصاً در خیابان‌های اطراف دانشگاه تهران. یعنی غیر از زمین دانشگاه تهران که به نظر می‌آید انحصاراً در اختیار طرفداران یا افراد خاص اصولگرا قرار گرفته بود...
اصلاح‌طلبان را به آنجا راه ندادند؟
نه. متأسفانه امکان ورود پیدا نکردند. ولی در فضای بسیار گسترده اطراف دانشگاه تهران حتی تا نزدیک میدان ولیعصر؛ دوستانی را سراغ دارم که گفتند در مجاور پارک لاله نماز جمعه برگزار کردند. بنابراین از نظر تعداد بسیار وسیع بود.
من نمی‌توانم مقایسه قطعی کنم با نماز جمعه‌های باشکوه و پرجمعیتی که از اول انقلاب تا الان برگزار شده. ولی بدون تردید تا الان کم‌نظیرترین از نظر تعداد شرکت کننده بود و از نظر تنوع هم همین طور.
گزارش‌هایی هم از درگیری با مأموران امنیتی و لباس شخصی‌ها مخابره شده است.
متأسفانه این جنبه منفی قضیه است. برای من بسیار تأثرانگیز بود. نمازی که منشأ و مبدأ وحدت جامعه باید باشد، بعد از اینکه نماز تمام می‌شود، یک مرتبه نمازگزاران با گاز اشک‌آور مواجه می‌شوند. این باعث تأسف است.
بدون اینکه هیچ حرکت اولیه‌ای از طرف نمازگزاران انجام شده باشد، این برخورد صورت گرفت؟
ببینید، نماز تمام شده، خوب یک موقعی فضای ضد اسرائیلی حاکم است، شعارهای ضد اسرائیلی می‌دهند. یک زمانی یک اتفاقی در یک نقطه دنیا می‌افتد، نمازگزاران نسبت به آن موضوع شعار می‌دهند و صحنه نماز جمعه را ترک می‌کنند.
طبیعی است که این روز هم که نماز جمعه تمام شده و بیشتر شرکت‌کنندگان هم جزو اصلاح‌طلبان هستند، اعتراض خودشان را نسبت به وضعیت انتخابات بیان کنند و شعار می‌دهند. من وقتی با اتومبیل شخصی به چهارراه ولیعصر رسیدم، دیدم که مردم در حال فرار هستند و شیشه را کمی پائین کشیدم، دیدم بوی شدید گاز اشک‌آور یک وضعیت ناجوری به وجود آورده است.
دفعات قبل در نماز جمعه‌های پیش هیچ وقت چنین اتفاق‌هایی نمی‌افتاد، ولی این بار فقط به دلیل اینکه نمازگزاران شعارهایی در دفاع از اصلاحات می‌دهند یک مرتبه با گاز اشک‌آور و ضربه باتوم مواجه می‌شوند. این واقعاً باعث تاسف است.
مرتضی الویری، مسئول صیانت از آرای مهدی کروبی به رادیوفردا می‌گوید مسایلی که آقای رفسنجانی در نماز جمعه مطرح کرد، از انتظار اصلاح‌طلبان از وی، فراتر بود.
اکبر هاشمی رفسنجانی رئیس مجلس خبرگان رهبری و مجمع تشخیص مصلحت نظام، در خطبه‌های نماز جمعه که با حاشیه‌های پررنگی از جمله ضرب و شتم معترضان توسط نیروهای امنیتی، قطع شدن سرویس تلفن‌های همراه و بازداشت برخی شرکت‌کنندگان همراه بود، به شماری از برخوردهای صورت گرفته در روزهای پس از انتخابات اعتراض کرد، محدودیت‌های رسانه‌ای را مورد انتقاد قرار داد و خواهان برطرف کردن تردیدهای معترضان شد.
مرتضی الویری، شهردار اسبق تهران، که هم اکنون از مشاوران نزدیک آقای کروبی به شمار می‌رود، به رادیوفردا می‌گوید موارد مطرح شده توسط آقای رفسنجانی، اگرچه شامل تمامی خواست‌های اصلاح‌طلبان نبود، اما بخشی از مهم‌ترین مطالبات آنان را در بر می‌گیرد.
رادیوفردا: آقای الویری، برداشت شما به عنوان یکی از اعضای هسته مرکزی جناح اصلاح‌طلبان، از نماز جمعه این هفته و اظهارات آقای رفسنجانی در آن چه بود؟
مرتضی الویری: من تصور می‌کنم که نماز جمعه ۲۶ تیر، هم از نظر اظهارات آقای هاشمی رفسنجانی به عنوان خطیب نماز جمعه و هم از نظر تنوع جمعیت و میزان آن و هم از نظر برخوردهایی که بعدش پیش آمد، یک واقعه منحصر به فرد است.
در مورد اظهارات ایشان من فکر می‌کنم که در این فضا، ایشان جامع‌ترین اظهارات را بیان کردند. خیلی از دوستان را دیدم که گفتند مطالب آقای هاشمی بیش از انتظارات ما بود، به این معنا که فکر نمی‌کردیم ایشان به این میزان جامع صحبت کنند. محور حرف‌هایی که مطرح کردند مطالبات مردم بود.
به عنوان مثال در چارچوب قانون حرکت کردن، مطلبی است که دقیقاً معترضان به وضعیت موجود خواستار آن و در واقع عمل به قانون هستند. من هم در مطالبی که به عنوان صیانت از آرای آقای کروبی عنوان کردم، و نظراتی که به شورای نگهبان ارائه کردیم، دقیقاً همین خواسته را داشتیم، یعنی خواستار اجرای قانون در این زمینه بودیم.
به نظر شما آقای الویری، صحبت‌های آقای هاشمی رفسنجانی که به گفته شما فراتر از انتظارات خیلی از اصلاح‌طلبان بود، چه تأثیری بر معادلات سیاسی بین اصلاح‌طلبان و محافظه‌کاران خواهد داشت؟
این را البته اصلاح کنم که انتظارات اصلاح‌طلبان بیشتر از مطالبی است که آقای هاشمی گفتند...
منظور من، انتظار اصلاح‌طلبان از آقای هاشمی رفسنجانی بود...
بله، بحث این است که ایشان به عنوان خطیب نماز جمعه و کسی که رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام است و پشت تریبون نماز جمعه می‌ایستد، مطالبی که بیان کردند، بسیار جامع و کامل و مبسوط بود. بُعد قانونگرایی هم بسیار ارزشمند بود. مسئله آزادی زندانیان انتخاباتی برای ما بسیار حیاتی است.
بسیاری از دوستان خوب ما بی‌گناه الان در گوشه زندان هستند و خانواده‌هایشان از آنها بی‌خبرند و برای ما این مسئله بسیار مهم است. مسئله دیگری که مطرح شد، استفاده از صدا و سیما و تریبون‌های رسمی است. الان طرفداران دولت به راحتی از امکانات رادیو تلویزیون استفاده می‌کنند.
ما بارها اعلام آمادگی کرده‌ایم برای مناظره در مقوله انتخابات و چیزهایی که پیش آمده، اما همه اینها بدون پاسخ مانده است. مسئله دیگر مسئله رسالت مطبوعات و آزادی مطبوعات برای درج مطالب در چارچوب قانون است. به نظر من همه اینها چیزهایی است که اگر انجام شود، بسیاری از التهاب‌های موجود فروکش خواهد کرد.
خوب، اگر موافق باشید بازگردیم به همان سؤالی که پیشتر پرسیده شد. به نظر شما تأثیر موضعی که آقای رفسنجانی اتخاذ کرد، در دایره قدرت، در نظام حاکم، در جمهوری اسلامی چه خواهد بود؟
من تصور می‌کنم که با توجه به جایگاه ویژه‌ای که آقای هاشمی رفسنجانی میان روحانیت دارد و ارتباطی که با مراجع تقلید دارند و همچنین به عنوان رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام و رئیس مجلس خبرگان، مطالبی که از طرف ایشان مطرح می‌شود، مطالب یک فرد عادی نیست. بنابراین با یک ملاحظات خاصی مورد توجه قرار خواهد گرفت.
فضای حاکم بر نماز جمعه را چطور برآورد می‌کنید، جمعیت، مردم، فضا و واکنش‌ها چطور بود؟
از نظر تنوع می‌شود گفت وجه غالب آن اصلاح‌طلبان بودند. مخصوصاً در خیابان‌های اطراف دانشگاه تهران. یعنی غیر از زمین دانشگاه تهران که به نظر می‌آید انحصاراً در اختیار طرفداران یا افراد خاص اصولگرا قرار گرفته بود...
اصلاح‌طلبان را به آنجا راه ندادند؟
نه. متأسفانه امکان ورود پیدا نکردند. ولی در فضای بسیار گسترده اطراف دانشگاه تهران حتی تا نزدیک میدان ولیعصر؛ دوستانی را سراغ دارم که گفتند در مجاور پارک لاله نماز جمعه برگزار کردند. بنابراین از نظر تعداد بسیار وسیع بود.
من نمی‌توانم مقایسه قطعی کنم با نماز جمعه‌های باشکوه و پرجمعیتی که از اول انقلاب تا الان برگزار شده. ولی بدون تردید تا الان کم‌نظیرترین از نظر تعداد شرکت کننده بود و از نظر تنوع هم همین طور.
گزارش‌هایی هم از درگیری با مأموران امنیتی و لباس شخصی‌ها مخابره شده است.
متأسفانه این جنبه منفی قضیه است. برای من بسیار تأثرانگیز بود. نمازی که منشأ و مبدأ وحدت جامعه باید باشد، بعد از اینکه نماز تمام می‌شود، یک مرتبه نمازگزاران با گاز اشک‌آور مواجه می‌شوند. این باعث تأسف است.
بدون اینکه هیچ حرکت اولیه‌ای از طرف نمازگزاران انجام شده باشد، این برخورد صورت گرفت؟
ببینید، نماز تمام شده، خوب یک موقعی فضای ضد اسرائیلی حاکم است، شعارهای ضد اسرائیلی می‌دهند. یک زمانی یک اتفاقی در یک نقطه دنیا می‌افتد، نمازگزاران نسبت به آن موضوع شعار می‌دهند و صحنه نماز جمعه را ترک می‌کنند.
طبیعی است که این روز هم که نماز جمعه تمام شده و بیشتر شرکت‌کنندگان هم جزو اصلاح‌طلبان هستند، اعتراض خودشان را نسبت به وضعیت انتخابات بیان کنند و شعار می‌دهند. من وقتی با اتومبیل شخصی به چهارراه ولیعصر رسیدم، دیدم که مردم در حال فرار هستند و شیشه را کمی پائین کشیدم، دیدم بوی شدید گاز اشک‌آور یک وضعیت ناجوری به وجود آورده است.
دفعات قبل در نماز جمعه‌های پیش هیچ وقت چنین اتفاق‌هایی نمی‌افتاد، ولی این بار فقط به دلیل اینکه نمازگزاران شعارهایی در دفاع از اصلاحات می‌دهند یک مرتبه با گاز اشک‌آور و ضربه باتوم مواجه می‌شوند. این واقعاً باعث تاسف است.
