مانا نيستانی٬ کاريکاتوريست ايرانی مقيم پاريس جايزه بهترين کميک خارجی مجله «د.ب.د» را برای کتاب «مسخ ايرانی» برد.
اين کاريکاتوريست که تاکنون جوايز زيادی دريافت کرده٬ می‌گويد اين کتاب در حقيقت شرح حال او پس از خروجش از ايران است. مانا نيستانی پيش از اين نشان لياقت انجمن روزنامه‌نگاران سازمان ملل را دريافت کرده بود. او در سال ۲۰۱۰ هم از سوی «شبکه بين‌المللی مدافع حقوق کاريکاتوريست‌ها» نشان بين‌المللی شجاعت در کاريکاتور مطبوعاتی را دريافت کرد.
يکی از کاريکاتورهای مانا نيستانی در سال ۱۳۸۵ در نشريه «ايران جمعه» متعلق به روزنامه ايران به بروز اعتراض‌هايی در آذربايجان و درميان ترک زبان‌های ايران منجر شد. اين کاريکاتوريست به دنبال اين اعتراض‌ها سه ماه زندانی شد و پس از آن ايران را ترک کرد.
راديو فردا به بهانه جايزه بهترين کميک خارجی مجله «د.ب.د» با مانا نيستانی گفت‌وگو کرده است.
آقای نيستانی ابتدا درباره جايزه بهترين کميک خارجی مجله د.ب.د برايمان توضيح دهيد؟
اين بخشی است از يک مجموعه جوايز که نشريه تخصصی «د.ب.د» هرسال به کميک‌های برتر در فرانسه می‌دهد. اين جايزه جديد التاسيسی است. امسال چهارمين سال اهدا اين جوايز بود. در بخش‌های مختلف به بهترين سناريو٬ بهترين ترسيم و بهترين به مفهوم مطلق جايزه می‌دهند. بخشی هم هست به اسم کميک غير فرانسوی يا کميک خارجی که به فرانسه ترجمه شده است. من امسال اين شانس را داشتم که برنده اين بخش باشم به همراه کميک ديگری که مشترکا برديم.
آقای نيستانی نحوه انتخاب آثار توسط مجله د.ب.د به چه صورت است؟
- اين نشريه به صورت مداوم و منتقدانه تمام کميک‌هايی که در فرانسه منتشر شده‌اند را دنبال کرده و درباره آنها در طول سال نقد می‌کند و امتياز می‌دهد و درباره آنها مطلب می‌نويسد. بررسی می‌کند و خودش انتخاب می‌کند و حالت مسابقه ندارد. خودش از کارهايی که بررسی کرده در آخر سال تعدادی را کانديدا کرده و به آنها جايزه می‌دهد.
موضوع کتاب مسخ ايرانی درباره چيست؟
اولين کتابی که به زبان غيرفارسی و به زبان فرانسوی از من منتشر شده همين « مسخ ايرانی» است که در واقع جريانی است که برای خودم اتفاق افتاده و اتوبيوگرافی خودم در سال ۸۵است و اتفاقی که در روزنامه ايران منجر به زندان رفتن من شد. حکايت ۷ يا ۸ ماهه ای از زندگی من که در گريز از ايران و سعی در رسيدن به جايی امن گذشت را به صورت يک کميک دويست صفحه‌ای آن را چاپ کردم و البته استقبال خوبی هم از کتاب من در فرانسه شد.
طرفداران کارهای شما اگر بخواهند کتاب شما «مسخ ايرانی» را بخوانند و اگر به نسخه فرانسوی آن دسترسی نداشته باشند و بخواهند آن را به فارسی بخوانند٬ آيا نسخه فارسی‌اش هم چاپ شده است؟
متاسفانه هنوز خير. خودم خيلی دوست دارم که حتما مخاطبيبن ايرانی هم اين کتاب را ببينند و حتما نسخه فارسی و انگليسی هم داشته باشد. در واقع موجود هم هست. من خودم کتاب را به فارسی نوشتم و به انگليسی ترجمه شد و بعد ناشری فرانسوی آن را چاپ کرد. ناشری که پيدا کردم ناشر فرانسوی بود.
شما معمولا برای کتاب‌های اوليه خودتان بايد حق مالکيت انحصاری به ناشر بدهيد درنتيجه مالک کتاب و حق چاپ آن ناشر فرانسوی است و هنوز ناشر ايرانی يا انگليسی مناسبی پيدا نشده که حق چاپ فارسی يا انگليسی را از ناشر فرانسوی بخرد و کتاب را منتشر کند. اميدوارم حداقل نسخه انگليسی بتواند به زودی ناشری پيدا کند.
آقای نيستانی بعد از انتخابات سال ۸۸ تعدادی از کارتونيست‌های مطرح از ايران خارج شدند. البته شما خودتان قبل از سال ۸۸ از ايران خارج شديد. به نظر شما الان وضعيت کاريکاتور در ايران به چه صورت است؟
به نظرم وضعيت انقدر بد شده که وقتی خبر شنيدم کاريکاتور «هادی حيدری» در روزنامه «شرق» تبرئه شد٬ به نظرم معجزه آمد. اميدوارم وضع بهتر شود و به اين شکل نماند.
در حال حاضر متاسفانه کاريکاتور در ايران به شدت تحت فشار و زير ذره‌بين است.
اين ديگر برای کاريکاتور مطبوعاتی ايرانی سابقه‌ای شده که بهانه‌ای برای جنجال‌های ديگر شود. معمولا هم هدف چيز ديگری بوده و نه واقعا چيزی که کاريکاتور می‌خواسته بگويد و يا در درونش مستتر بوده است. فقط تبديل به ابزاری برای تعطيلی نشريات شده و باعث شده که کارتونيست ايرانی خيلی تحت فشار باشد و نتواند به راحتی کار انجام دهد و به خودسانسوری روی بياورد يا سردبيرهای نشريات خودشان کارهای مختلف را قلع و قمع کنند.
