سه سال پیش از این در گرماگرم رقابت‌های انتخاباتی خرداد ۹۲، حسن روحانی در میان برنامه‌های اقتصادی خود به عنوان نامزد آن انتخابات، تک‌رقمی کردن تورم را وعده داد.
برای تحقق آن وعده، انتظاری سه ساله لازم بود تا در خرداد ماه سال ۹۵، مرکز آمار ایران و بانک مرکزی در گزارش‌های جداگانه‌ای اعلام کنند که نرخ تورم تک رقمی شده است.
اما گذشته از انتظار سه ساله برای تحقق وعده حسن روحانی در قامت رئیس دولت، تک رقمی شدن شاخص تورم، انتظاری ۲۵ ساله در اقتصاد ایران بود.
بر اساس گزارش بانک مرکزی، نرخ متوسط تورم که تغییرات یک دوره ۲۴ ماهه شاخص قیمت کالا‌ها و خدمات را بیان می‌کند در خردادماه امسال به زیر ۱۰ درصد (۹٫۷ درصد)، رسید.
پیش از بانک مرکزی، مرکز آمار ایران نیز در گزارش ماهانه تغییرات شاخص تورم، متوسط نرخ این شاخص در خرداد ۹۵ را ۹٫۵ درصد اعلام کرده بود.
اعلام این ارقام به معنای آن است که شاخص بهای کالا‌ها و خدمات مصرفی در ۱۲ ماه منتهی به خرداد ۹۵ در مقایسه با ۱۲ ماه منتهی به خرداد پارسال، کمتر از ۱۰ درصد افزایش یافته است.
تک رقمی شدن نرخ تورم متوسط پس از آن اتفاق افتاد که نرخ تورم نقطه به نقطه در ماههای متوالی افزایشی کمتر از ۱۰ درصد را تجربه کرد.
دستیابی به وعده شیرین تک رقمی شدن نرخ تورم متوسط در حالی به دست آمده است که شیرینی این دستاورد با طعم تلخ رکود و بیکاری همراه بوده و دولت یازدهم اگرچه توانسته خود و اقتصاد ایران را از شر تورم بالای ۴۰ درصد رها سازد، اما نتوانسته رونق را به اقتصاد ایران بازگرداند تا از رهگذر آن نرخ بیکاری را بهبود بخشد.
هرچند که باید یادآور شد، گرچه رونق به اقتصاد ایران بازنگشته اما روند تعمیق رکود متوقف شده است و اقتصاد ایران پس از دوسال تجربه نرخ‌های منفی رشد ۶٫۸ و ۱٫۹ درصدی در سال‌های ۱۳۹۱ و ۱۳۹۲ توانست به کانال رشد‌های بالای صفر درصد بازگردد تا آنجا که نرخ رشد اقتصادی در سال‌های ۱۳۹۳ و ۱۳۹۴ به ترتیب سه و یک درصد بوده‌است.
بررسی نرخ تورم در دوره ۳۸ ساله پس از انقلاب بهمن ۵۷، نشان می‌دهد که در تمام این سال‌ها نرخ تورم متوسط فقط در سال‌های ۱۳۶۴ و ۱۳۶۹ تک رقمی بوده است و در بقیه سال‌ها نرخ تورم متوسط دو رقمی و در محدوده‌ای بالا‌تر از ۱۰ درصد در نوسان بوده‌است.
این نوسان در دوره زمانی، گاهی به ارقام بالای ۳۰ درصد هم رسیده است که رکورد بالا‌ترین رقم برای نرخ تورم متوسط با ثبت ۴۹٫۴ درصد مربوط به سال ۱۳۷۴ است که آن را باید ناشی از اثرات اجرای برنامه تعدیل ساختاری دانست.
قله دیگر نرخ تورم متوسط، با رسیدن این نرخ به عدد ۳۴٫۷ درصد در سال ۱۳۹۲ رقم خورد، بی‌انضباطی پولی و مالی دولت، تشدید تحریم‌ها و کاهش درآمدهای نفتی باعث شد تا دولت با کسری بودجه بزرگی مواجه شود و تامین کسری بودجه از منابع تورم زا همچون استقراض از بانک‌مرکزی به عنوان مهم‌ترین دلایل بروز قله تورمی در سال ۹۲ عنوان می‌شود.
در بیان دلایل و چرایی کاهش نرخ تورم تا زیر ۱۰ درصد در خردادماه امسال نیز دو گونه تحلیل متفاوت قابل شناسایی است.
یک بخش، موافقان دولت را در بر می‌گیرد که این کاهش کم سابقه را حاصل برنامه‌ریزی اقتصادی دولتمردان شامل انضباط مالی و پولی، خودداری دولت از شیوه استقراض از بانک‌مرکزی به عنوان راه تامین منابع کسری بودجه، می‌دانند و گروه دومی که کاهش رشد نرخ تورم را ناشی از رکود فراگیر در اقتصاد ایران می‌دانند که به باور آن‌ها موجب کاهش تقاضای موثر در نهایت افت نرخ تورم شده است.
اما به نظر می‌رسد در هر دو تحلیل در بیان کاهش نرخ رشد تورم به عوامل موثر در افت نرخ رشد تورم، اشاراتی شده است که در مجموع تحقق تورم تک رقمی را میسر و ممکن کرده است.
بررسی تورم گروه‌ها و شاخص بهای اجزای تکشیل دهنده نرخ تورم خرداد ماه امسال ناشن می‌دهد که تورم نقطه به نقطه گروه اصلی «خوراکی‌ها و آشامیدنی‌ها» در خردادماه امسال، با ثبت ۲٫۷ درصد، پایین‌ترین نرخ رشد شاخص بها رد میان گروه‌های اصلی بوده است.
بالا‌ترین نرخ رشد تورم نقطه به نقطه در میان ۱۲ گروه اصلی مورد بررسی بانک مرکزی در خردادماه ۹۵، مربوط به گروه اصلی «تحصیل» بود که در این ماه تورمی ۲۱٫۷ درصدی را تجربه کرد.
نکته قابل توجه در گزارش بانک مرکزی از تورم خردادماه ۹۵، نرخ تورم ماهانه این ماه است که بیانگر رشد نرخ تورم از اردیبهشت تا خرداد ۹۵ است، این نرخ ۱٫۲ درصد اعلام شده که از آذرماه پارسال سابقه نداشته است.
پایدار بودن نرخ تورم تک رقمی و تداوم این روند، مهم‌ترین نگرانی صاحب نظران است، این نگرانی با توجه به ثبت نرخ تورم ماهانه بالای یک درصد در خرداد ۹۵، جدی به نظر می‌رسد.
بررسی جزییات تغییرات ماهانه سبد منتخب رادیو فردا در خردادماه نیز نشان می‌دهد که متوسط تغییرات این سبد از اردیبهشت تا خرداد ۹۵، حتی با کاهش اندکی همراه بوده است و میانگین قیمت این سبد در این فاصله یک ماهه، نیم درصد کاهش یافته است.
گوجه فرنگی رکوددار کاهش قیمت و گوشت مرغ صدرنشین افزایش بوده است.
جزییات بیشتر تغییرات را در جدول شماره یک مشاهده می‌کنید.
تغییر مبنای مقایسه قیمت‌های این سبد از اردیبهشت ۹۵ به خرداد ۹۴ که تورم نقطه به نقطه یک ساله قیمت سبد کالای منتخب رادیو فردا را تشریح می‌کند، نشان می‌دهد که متوسط تغییرات قیمت کالاهای مندرج در این سبد با افزایش نزدیک به نرخ تورم متوسط همراه بوده و اندکی بیش از آن نرخ یعنی ۱۰ درصد رشد داشته است.
بیشترین رشد قیمت در این مقطع یک ساله، متعلق به برنج درجه یک داخله بود و بالا‌ترین افت قیمتی به نام تخم‌مرغ رقم خورد.
جدول شماره دو را مشاهده کنید.
تغییرات قیمت ۱۰ کالای منتخب رادیو فردا در بهار سال ۹۵ نسبت به فصل مشابه پارسال بیانگر ثبات نسبی قیمت‌ها در دو فصل مذکور است.
میانگین تغییرات قیمت این سبد کالایی در بهار ۹۵ در مقایسه با بهار پارسال، رشدی اندکی بیش از یک درصد (۱٫۳۳ درصد) را تجربه کرده‌است.
سیب زمینی رکورددار کاهش قیمت در این دو مقطع زمانی بوده و بالا‌ترین رشد قیمتی به نام برنج داخله درجه یک داخله، رقم خورد.
کاهش نرخ سود بانکی اعم از نرخ‌های سپرده و تسهیلات که در هفته‌های اخیر اتخاذ شد و اصرار و تلاش دولت برای دستیابی به رونق، می‌تواند از جمله عوامل اثرگذار بر تک‌رقمی ماندن نرخ تورم در ماههای آتی باشد، هرچند که تصمیم‌گیران اقتصادی همواره بر این نکته پا فشاری کرده‌اند که دولت به هیچ عنوان حاضر نیست دستاورد کاهش شتاب نرخ تورمی و دستیابی به نرخ تک رقمی تورم را از دست بدهد.
