پاپ فرانسیس رهبر مسیحیان کاتولیک جهان در آستانه یادبود صدمین سالگرد کشتار ارمنیها این رویداد را «نخستین نسلکشی قرن بیستم» توصیف کرد.
به نوشته این خبرگزاری، پاپ که از روزهای سکونت در آرژانتین، ارتباطات مستحکمی با جامعه ارمنیان دارد از گفته خود دفاع کرد و افزود این وظیفه اوست که یاد مردان، زنان، کودکان، روحانیون و کشیشهایی را که بی دلیل به دست ترکهای عثمانی کشته شدند، گرامی بدارد.
رهبر کاتولیکهای جهان افزود که «پردهپوشی و کتمان پلیدی مثل این است که یک زخم خونین را بدون مرهم نهادن بر آن به حال خود رها کنیم». پاپ این گفتهها را در آغاز نیایش روز یکشنبه در کلیسای سن پیتر و در مراسم یادبودی که ارمنیهای کاتولیک به این مناسبت تدارک دیده بودند، بر زبان آورد.
مورخان شمار قربانیان قتلعام ارمنیها را که حول و حوش جنگ جهانی اول به دست ترکهای عثمانی رخ داد تا یک و نیم میلیون تن برآورد کردهاند و بسیاری از دانشگاهیان و پژوهشگران این رویداد را نخستین نسلکشی قرن بیستم دانستهاند. اما ترکیه از کاربرد واژه «نسلکشی» (یا «ژنوسید») برای نامیدن این رویداد پرهیز میکند و اصرار دارد که در تخمین شمار قربانیان غلو شده و کشتهشدگان، قربانیان جنگ داخلی و ناآرامی بودهاند.
سفارت ترکیه در واتیکان پس از آن که باخبر شد پاپ قصد دارد در سخنرانی خود با کاربرد واژه «نسلکشی» از این رویداد یاد کند، کنفرانس خبری را که قبلاً تدارک دیده بود، لغو کرد. دولت آنکارا همچین درخواست پاسخ دادن به پرسشهای رسانهها را در این باره رد کرد.
چندین کشور اروپایی کشتار ارمنیها در آغاز قرن بیستم را «نسلکشی» دانستهاند اما آمریکا و ایتالیا در شمار استثنائاتی هستند که در جایگاه متحدان کنونی استراتژیک ترکیه، از کاربرد واژه «نسلکشی» برای این رویداد پرهیز میکنند.
واتیکان هم برای مناسبات با ترکیه که یک کشور میانهروی مسلمان به شمار میرود اهمیت ویژهای قائل است، خاصه به این دلیل که ترکیه کشتار مسیحیان را در کشورهای همسایه عراق و سوریه به دست اسلامگرایان افراطی محکوم میکند.
اما به نوشته آسوشیتدپرس، تمایل پاپ به آزردهخاطر کردن آنکارا با بیانات خود یک بار دیگر نشان داد که او آماده است بر سر باورهایی که خود را عمیقاً به آن متعهد میداند، خطر کند.
این خبرگزاری همچنین در گزارش خود میافزاید که پاپ پیش از این نیز در اقدامی مشابه در پی بروز خشونت در نوار غزه از رئیسان جمهور اسرائیل و فلسطین خواست با حضور در واتیکان دعا کنند که میان دو طرف صلح برقرار شود.
پاپ فرانسیس اولین رهبر کاتولیکهای جهان نیست که کشتار ارمنیها را «نسلکشی» نامیدهاست. او در گفتههای روز یکشنبه خود به بیانیهای استناد کرد که پاپ ژان پل دوم و کارِ نکین دوم رهبر کلیسای ارمنیان ۱۴ سال پیش از این در سال ۲۰۰۱ امضاء کردند و در آن کشتار یادشده را «نخستین نسلکشی قرن بیستم» نامیدند.
مدت مدیدی است که تعریف «نسلکشی» محل مناقشه است. کمتر از هفت دهه پیش در سال ۱۹۴۸ سازمان ملل قتلعام و اقدامات دیگری را که با هدف نابود کردن ملت یا گروههای قومی و مذهبی انجام گیرد، «نسلکشی» نامید. اما بر سر کاربرد واژه «نسلکشی» درباره موارد مشخص کشتار و قتل عام هنوز اختلاف نظرهایی دیده میشود.
پاپ در گفتههای روز یکشنبه خود کشتار ارمنیان را اولین مورد از سه نسلکشی معروف قرن گذشته دانست که پیش از «نسلکشی» یهودیان (هولوکاست) و کشتارهای دوران استالین روی دادهاست. به گفته پاپ پس از این سه نسلکشی نیز نسلکشیهای دیگری از جمله در کامبوج، رواندا، بروندی و بوسنی رخ دادهاست.
پاپ آنگاه افزود: «به نظر میرسد که خانواده بشری از آموختن از خطاهای خود که سبب رواج قانون ترور شده سر باز زدهاست و نتیجه، اقدام آنانی است که امروز نیز با کمک شماری اندک اما در سکوت همدستانه شماری دیگر که فقط به تماشا مینشیند دیگران را حذف میکنند».
به نوشته آسوشیتدپرس، پاپ فرانسیس اغلب «سکوت همدستانه» جامعه جهانی را در برابر کشتارهای اخیر مسیحیان و دیگر اقلیتهای دینی به دست اسلامگرایان افراطی، محکوم کردهاست.
در آستانه صدمین سالگرد قتل عام ارمنیها که رسماً در روز ۲۴ آوریل (برابر با ۴ اردیبهشت) برگزار میشود، ارمنستان و بسیاری از ارمنیتباران در سراسر جهان به کارزاری پیوستهاند که تلاش دارد بر سر کاربرد واژه «نسلکشی» درباره کشتار ارمنیان، اجماع جهانی صورت گیرد.
