وجود بازداشتگاه های مخفی CIA (آژانس اطلاعات مرکزی آمريکا) برای نگهداری از مظنونين به تروريسم، مساله ای است که از حدود دو سال گذشته مورد توجه و نگرانی شديد سازمان های حقوق بشری در جهان قرار گرفته است.
وجود چنين زندان هايی، توسط مقاله ای که در نوامبرسال ۲۰۰۵ در روزنامه واشينگتن پست به چاپ رسيد در مرکز توجهات جهانی قرار گرفت؛ از سوی سازمان های حقوق بشری دنبال شد؛ و ۱۰ ماه پس از آن در سپتامبر ۲۰۰۶ جرج بوش رييس جمهوری آمريکا بر وجود آن صحه نهاد.
در آخرين واکنش به وجود چنين زندان هايی، شش سازمان حقوق بشری پيشرو در جهان، دست به انتشار گزارشی مشترک در زمينه جزئيات مربوط به بازداشتگاه های مخفی CIA زده اند.
"Off the recod"
«ثبت نشده: نقش آمريکا در ناپديد شدن های اجباری در پيکار با تروريسم»، عنوان گزارشی است که در خصوص بازداشتگاه های مخفی CIA منتشر شده است.
اين گزارش حاوی نام و جزئيات ۳۹ نفر است که احتمال می رود در بازداشتگاه های CIA باشند و محل نگهداری از آنها روشن نيست.
در اين گزارش ۲۱ صفحه ای همچنين به خانواده و خويشاوندان اين مظنونين اشاره می شود که آنها هم طعم بازداشتگاه های مخفی را چشيده اند. خردسال ترين اين افراد هفت سال داشته است.
سازمان ها و مراکزی که در تهيه اين گزارش همکاری کرده اند عبارتند از عفو بين الملل، ديدبان حقوق بشر، زندانيان در قفس، مرکز حقوق قانون اساسی، تعويق مجازات، و مرکز حقوق بشر و عدالت جهانی دانشگاه نيويورک.
از ميان مراکز اخير، سه سازمان همچنين اقدام به تشکيل پرونده ای در دادگاه فدرال آمريکا کرده اند که بر اساس قانون «آزادی اطلاعات» خواهان روشن شدن جزئيات اين زندان ها، فهرست کامل زندانيان و اطلاعات مربوط به آن شده اند.
دستگاه دولتی جرج بوش در پی قبول رسمی وجود بازداشتگاههای مخفی CIA همواره عنوان کرده است که افراد دستگير شده مظنون به تروريسم بين المللی هستند و می توانند خطری بالقوه برای امنيت ايالات متحده و جهان محسوب شوند.
گزارش حقوق بشری اخير به بازداشت هايی اشاره می کند که از تاريخ يازدهم سپتامبر ۲۰۰۱ به بعد توسط سرويس مخفی ايالات متحده در کشورهای مختلف صورت گرفته است و با توجه به مخفی بودن اين عمليات، و فقدان شواهد و مدارکی مبنی بر چگونگی رفتار با زندانيان، خواهان شفاف سازی کاخ سفيد در اين زمينه و بسته شدن بلادرنگ اين مراکز مخفی می شود.
«نقض حقوق بشر»
خانم خوزه فينا سلومون، کارشناس دفتر مرکزی عفو بين الملل در لندن در گفت و گو با راديو فردا در خصوص انگيزه تهيه اين گزارش می گويد: «مساله اين است که ما می دانيم افرادی هم اکنون به طور مخفيانه در بازداشت مقامات آمريکايی هستند؛ و اين نقض حقوق بشر محسوب می شود. اينکه بازداشت شدگان از حق تماس با خانواده، برخورداری از وکيل مدافع، و هرگونه سيستم قضايی محروم هستند، مصاديق نقض حقوق بشر است.»
- «مساله اين است که ما می دانيم افرادی هم اکنون به طور مخفيانه در بازداشت مقامات آمريکايی هستند؛ و اين نقض حقوق بشر محسوب می شود. اينکه بازداشت شدگان از حق تماس با خانواده، برخورداری از وکيل مدافع، و هرگونه سيستم قضايی محروم هستند، مصاديق نقض حقوق بشر است.»
خوزه فينا سلومون می گويد: «وجود اين زندان های مخفی از سوی خود کاخ سفيد هم تاييد شده و اين به خودی خود مساله پر اهميتی برای همه ارگان های حقوق بشری است. اکنون آنچه ما در دست داريم فهرستی از ۳۹ نفر است که بر اساس اطلاعات ما توسط CIA و مقامات مربوط آمريکايی دستگير شده اند؛ و اکنون محل نگهداری از آن ها روشن نيست.»
وی در ادامه گفت سازمان عفو بين الملل و ديگر ارگان های حقوق بشری خواهان انتشار فهرستی از اسامی و مشخصات بازداشت شدگان؛ و همچنين افشای محل اين بازداشتگاه های مخفی توسط واشينگتن هستند.
۳۹ نفری که در گزارش اخير از آنها نام برده شده، اتباع کشورهای مصر، کنيا، ليبی، مراکش، پاکستان و اسپانيا هستند که احتمالأ در کشورهای ايران، عراق، پاکستان، سومالی، و سودان دستگير شده؛ و سپس به بازداشتگاه های مخفی CIA منتقل شده اند.
«راهکاری غیرقانونی»
خانم سلومون از عفو بين الملل در خصوص توجيه آمريکا مبنی بر اتهامات تروريستی وارد به اين افراد و احتمال خطرناک بودن آنها تاکيد می کند: «اينکه کسی مظنون به تروريسم باشد يا نه ارتباطی به دستور کار عفو بين الملل ندارد، آنچه به ما مربوط می شود اين است که راهکار فعلی در مواجهه با اين مساله غير قانونی و نادرست است. محبوس داشتن مظنونين در محل های نامعلوم و حتی مکان هايی مانند گوانتانامو غير قانونی و غلط است؛ و به ما برای امن کردن دنيا هم هيچ کمکی نمی کند.»
تاکيد مصرانه سازمان هايی از قبيل عفو بين الملل و ديده بان حقوق بشر بر نادرست بودن روش های امنيتی آمريکا در پيکار با تروريسم، واکنش دولتمردان واشينگتن را در پی داشته است.
برخی در کاخ سفيد معتقدند که اين سازمان ها تمايلات غرب ستيزی يافته و در گزارش های خود در زمينه نقض حقوق بشر در غرب اغراق می کنند.
از سوی ديگر اين نهادها اما استدلال می کنند که با توجه به آنکه جوامع آمريکايی و اروپايی، نمونه های کامل و الگوی آزادی و حقوق بشر محسوب می شوند، هر گونه نقض حقوق بشر در اين جوامع، ابعادی دوچندان می يابند.
