در حالی که بیست و هشتمین دوره از جشنواره بین‌المللی فیلم فجر روز شنبه، سوم بهمن‌ماه، رسما کلید می‌خورد، روز پنج‌شنبه خبر رسید که عباس کیارستمی، فیلم‌ساز سرشناس ایرانی، هم پیشنهاد داوری در این جشنواره را نپذیرفته است.
اما عباس کیارستمی که سالی دست‌کم دو سه بار در جشنواره‌های خارجی به عنوان عضو یا رئیس هیات داوران حضور دارد نخستین سینماگری نیست که به سینه دفتر جشنواره فیلم فجر زیر نظر معاونت سینمایی وزارت ارشاد جمهوری اسلامی دست رد زده است.
پیش از او چهره‌های سرشناسی از سینمای ایران از جمله فرهاد توحیدی، فیلم‌نامه‌نویس، فاطمه گودرزی، بازیگر، مینو فرشچی، فیلم‌نامه‌نویس، عزت‌الله انتظامی، بازیگر، و اصغر فرهادی، کارگردان، نیز هر یک با اعلام دلایل خاص خود یا بدون اعلام این دلایل پیشنهاد داوری در بخش مسابقه سینمای ایران، مهم‌ترین بخش جشنواره فجر، را رد کرده‌اند.
در همین حال از چند هفته قبل تعدادی از سینماگران و هنرمندان ایرانی مقیم خارج از جمله بهمن قبادی از سینماگران و منتقدان سینمایی ایران خواسته‌اند که امسال در اعتراض به حوادث پس از انتخابات ریاست جمهوری و سرکوب گسترده و شدید مخالفان دولت در تهران و دیگر شهرهای ایران جشنواره فیلم فجر را تحریم کنند و از شرکت در این جشنواره به هر شکل سر باز بزنند.
در حالی که حامیان جنبش سبز ایران در داخل و خارج کشور به هر طریق ممکن از جمله پیام فرستادن در وب‌سایت‌های اجتماعی مثل فیس‌بوک و توییتر از یکدیگر و از مردم ایران و همین طور هنرمندان می‌خواهند که تمام جشنواره‌های دهه فجر ایران را تحریم کنند، چندی پیش هم «پیامی به سینماگران جهان» از سوی «اهالی سینمای ایران» اما بدون امضا منتشر شد.
نویسندگان این پیام که می‌گویند «به دلیل فشارهای امنیتی حتی نمی‌توانیم امضای خود را زیر این نامه بگذاریم» از همه مهمانان خارجی جشنواره فیلم فجر خواسته‌اند که «از حضور در این جشنواره خودداری کنند».
آنها در ادامه با اشاره به اوج‌گیری «فشارهای حکومت علیه مردم و جامعه هنری» ایران می‌گویند: «هر چند مشتاق پذیرایی از شما در کشورمان هستیم، اکنون پذیرش دعوت دولت ایران از سوی شما و حضور در جشنواره فجر حمایت از... دولتی است که مردمش عزادار کشته‌شدگان سرکوب‌ها... هستند.»
پیشتر نیز پیامی مشابه خطاب به مهمانان جشنواره تئاتر فجر در شبکه اینترنت منتشر شده بود که به نظر می‌رسد دست‌کم از سوی پیتر بروک، کارگردان نام‌آور بریتانیایی، بی‌پاسخ هم نماند و کار به آنجا کشید که ستاد برگزاری جشنواره تئاتر فجر به انصراف پیتر بروک و گروه تئاتری‌اش از حضور در این جشنواره واکنش نشان داد و اطلاعیه‌ای در این مورد صادر کرد.
در اطلاعیه این ستاد آمده بود: «دعوت از نمایش مفتش بزرگ به كارگردانی پیتر بروک بازتاب‌های متفاوتی در پی داشته است و برخی حضور نمایش ایشان را در ایران برنمی‌تابند.»
اما به نظر می‌رسد ستاد برگزاری جشنواره فیلم فجر برخلاف همتایش در عرصه تئاتر ترجیح داده است راه متفاوتی را امتحان کند و هیچ واکنشی نسبت به اعتراضات و همین طور معضل یافت نشدن داور برای بخش مسابقه جشنواره نشان ندهد.
ساعاتی پس از انتشار خبر عدم حضور عباس کیارستمی به عنوان داور در جشنواره، مهدی مسعودشاهی، دبیر جشنواره فیلم فجر، به خبرنگاران گفت که اسم داوران بخش مسابقه در مراسم اختتامیه جشنواره اعلام خواهد شد و با این خبر نه تنها مشکلی را حل نکرد، که بر مسائل افزود.
آقای مسعودشاهی همچنین اعلام کرد که این داوران که سنتا باید در بخش مسابقه سینمای ایران فیلم‌ها را ببینند و برنده مهم‌ترین جایزه جشنواره فیلم فجر یعنی بهترین فیلم ایرانی یک سال گذشته را تعیین کنند «به‌زودی انتخاب می‌شوند و کارشان را شروع می‌کنند».
در حالی که دبیر جشنواره مقصود خود را از قید «به‌زودی» دقیقا مشخص نکرده است، با توجه به این که جشنواره امسال برخلاف سالهای قبل یک هفته زودتر آغاز می‌شود و جشنواره شنبه یعنی کمتر از ۲۴ ساعت دیگر رسما افتتاح می‌شود می‌توان نتیجه گرفت که مسئولان جشنواره فیلم امسال هنوز راه حلی برای این معضل نیافته‌اند، چه به شایعات در مورد تحریم این جشنواره واکنش نشان دهند و چه ندهند.
مهدی مسعودشاهی همچنین توضیح نداده است که مسابقه‌ای که داور یا داورانش در پایان بازی معرفی شوند چگونه مسابقه‌ای است. باید به این نکته توجه داشت که رسم ۲۷ دوره گذشته جشنواره فیلم فجر این بوده است که داوران بخش‌های مختلف از جمله بخش مسابقه سینمای ایران دست‌کم ده روزی پیش از آغاز جشنواره تعیین شوند و اسم آنها منتشر شود.
رسم دیگر ۲۷ سال گذشته در جشنواره فیلم فجر زمان برگزاری آن بوده است: جشنواره فیلم فجر همیشه مطابق با ده روز موسوم به دهه فجر از ۱۲ بهمن‌ماه آغاز می‌شد و روز ۲۲ بهمن‌ماه با مراسم اختتامیه و اهدای جوایز به برندگان به پایان می‌رسید.
اما در سال جاری برای بیست و هشتمین دوره جشنواره فیلم فجر تاریخ پنجم تا پانزدهم بهمن‌ماه اعلام شده است، یعنی جشنواره یک هفته پیش از روز ۲۲ بهمن‌ماه به پایان می‌رسد، روزی که حامیان جنبش سبز طبق گفته‌های خود در شبکه اینترنت قرار است راه‌پیمایی هر ساله ۲۲ بهمن را «سبز» کنند، وعده‌ای که از یکی دو هفته پیش واکنش منفی حامیان دولت محمود احمدی‌نژاد و هشدارها و تهدیدهایی از سوی آنان را در پی داشته است.
پیش از این حامیان جنبش سبز که از برگزاری هر گونه راه‌پیمایی که قانونا حق آنان است منع شده‌اند تقریبا تمام مناسبت‌هایی را که در جمهوری اسلامی با راه‌پیمایی برگزار می‌شود به نفع خود مصادره کرده و از آنها برای رساندن صدای اعتراض خود بهره گرفته‌اند. از جمله این مناسبت‌ها می‌توان به ۱۳ آبان، ۱۶ آذر، روز قدس و روز عاشورا اشاره کرد که هر یک به تنهایی جنبش سبز را دو سه روزی به تیتر یک اغلب روزنامه‌ها و خبرگزاری‌های جهان تبدیل کرد.
اما بعضی از منتقدان و کارشناسان سینمای ایران معتقدند که این طور نبوده که مسئولان سینمای ایران در دولت محمود احمدی‌نژاد به خبر تحریم جشنواره فیلم فجر واکنش نشان ندهند و می‌توان بعضی از اقدامات آنها را به حساب واکنش به این خبر گذاشت.
برای مثال، منتقدی می‌گوید که باید رفع توقیف از فیلم‌هایی را که بعضی پنج سال در قفسه‌ها خاک خورده‌اند باید به حساب واکنش این مسئولان به «موج تحریم احتمالی جشنواره از سوی فیلم‌سازان» گذاشت.
ماجرا از آنجا آغاز شد که مسئولان سینمایی ایران اعلام کردند که برخی از فیلم‌های توقیفی این سالهای اخیر و عمدتا سالهای ریاست جمهوری آقای احمدی‌نژاد علاوه بر این که در جشنواره نمایش داده می‌شوند بلافاصله در سینماها هم اکران خواهند شد.
از جمله این فیلم‌ها می‌توان به به رنگ ارغوان از ابراهیم حاتمی‌کیا، آتش‌کار از امیر یوسفی، تسویه حساب از تهمینه میلانی، صد سال به این سال‌ها از سامان مقدم، محفل ایکس از حبیب‌الله کاوش، و سفر سرخ از حمید فرخ‌نژاد اشاره کرد.
اما این مسئولان به کسی فرصت ندادند که رفع توقیف از این فیلم‌های یادشده را اقدامی مثبت در جهت رشد سینمای ایران که این سال‌ها به حال اغما افتاده است تفسیر کند، چرا که هنوز خبر رفع توقیف از چند فیلم سالهای اخیر کهنه نشده بود که این بار خبر توقیف فیلم پاداش از کمال تبریزی منتشر شد و این فیلم از جشنواره فیلم فجر حذف شد.
به زمان افتتاح رسمی جشنواره فیلم فجر که همه آن را مهم‌ترین رخداد سینمایی ایران می‌دانند نزدیک‌تر شدیم و هنوز از اسم داوران بخش مسابقه بی‌خبریم، و این در حالی است که داریوش مهرجویی در گفت‌وگو با هفته‌نامه چلچراغ می‌گوید «این جشنواره بی‌بنیه‌تر از آن است که بخواهم درباره آن صحبت کنم» و کامبوزیا پرتوی می‌پرسد: «مگر قرار است جشنواره امسال برگزار شود؟!»
اما عباس کیارستمی که سالی دست‌کم دو سه بار در جشنواره‌های خارجی به عنوان عضو یا رئیس هیات داوران حضور دارد نخستین سینماگری نیست که به سینه دفتر جشنواره فیلم فجر زیر نظر معاونت سینمایی وزارت ارشاد جمهوری اسلامی دست رد زده است.
پیش از او چهره‌های سرشناسی از سینمای ایران از جمله فرهاد توحیدی، فیلم‌نامه‌نویس، فاطمه گودرزی، بازیگر، مینو فرشچی، فیلم‌نامه‌نویس، عزت‌الله انتظامی، بازیگر، و اصغر فرهادی، کارگردان، نیز هر یک با اعلام دلایل خاص خود یا بدون اعلام این دلایل پیشنهاد داوری در بخش مسابقه سینمای ایران، مهم‌ترین بخش جشنواره فجر، را رد کرده‌اند.
در همین حال از چند هفته قبل تعدادی از سینماگران و هنرمندان ایرانی مقیم خارج از جمله بهمن قبادی از سینماگران و منتقدان سینمایی ایران خواسته‌اند که امسال در اعتراض به حوادث پس از انتخابات ریاست جمهوری و سرکوب گسترده و شدید مخالفان دولت در تهران و دیگر شهرهای ایران جشنواره فیلم فجر را تحریم کنند و از شرکت در این جشنواره به هر شکل سر باز بزنند.
در حالی که حامیان جنبش سبز ایران در داخل و خارج کشور به هر طریق ممکن از جمله پیام فرستادن در وب‌سایت‌های اجتماعی مثل فیس‌بوک و توییتر از یکدیگر و از مردم ایران و همین طور هنرمندان می‌خواهند که تمام جشنواره‌های دهه فجر ایران را تحریم کنند، چندی پیش هم «پیامی به سینماگران جهان» از سوی «اهالی سینمای ایران» اما بدون امضا منتشر شد.
نویسندگان این پیام که می‌گویند «به دلیل فشارهای امنیتی حتی نمی‌توانیم امضای خود را زیر این نامه بگذاریم» از همه مهمانان خارجی جشنواره فیلم فجر خواسته‌اند که «از حضور در این جشنواره خودداری کنند».
آنها در ادامه با اشاره به اوج‌گیری «فشارهای حکومت علیه مردم و جامعه هنری» ایران می‌گویند: «هر چند مشتاق پذیرایی از شما در کشورمان هستیم، اکنون پذیرش دعوت دولت ایران از سوی شما و حضور در جشنواره فجر حمایت از... دولتی است که مردمش عزادار کشته‌شدگان سرکوب‌ها... هستند.»
پیشتر نیز پیامی مشابه خطاب به مهمانان جشنواره تئاتر فجر در شبکه اینترنت منتشر شده بود که به نظر می‌رسد دست‌کم از سوی پیتر بروک، کارگردان نام‌آور بریتانیایی، بی‌پاسخ هم نماند و کار به آنجا کشید که ستاد برگزاری جشنواره تئاتر فجر به انصراف پیتر بروک و گروه تئاتری‌اش از حضور در این جشنواره واکنش نشان داد و اطلاعیه‌ای در این مورد صادر کرد.
در اطلاعیه این ستاد آمده بود: «دعوت از نمایش مفتش بزرگ به كارگردانی پیتر بروک بازتاب‌های متفاوتی در پی داشته است و برخی حضور نمایش ایشان را در ایران برنمی‌تابند.»
اما به نظر می‌رسد ستاد برگزاری جشنواره فیلم فجر برخلاف همتایش در عرصه تئاتر ترجیح داده است راه متفاوتی را امتحان کند و هیچ واکنشی نسبت به اعتراضات و همین طور معضل یافت نشدن داور برای بخش مسابقه جشنواره نشان ندهد.
ساعاتی پس از انتشار خبر عدم حضور عباس کیارستمی به عنوان داور در جشنواره، مهدی مسعودشاهی، دبیر جشنواره فیلم فجر، به خبرنگاران گفت که اسم داوران بخش مسابقه در مراسم اختتامیه جشنواره اعلام خواهد شد و با این خبر نه تنها مشکلی را حل نکرد، که بر مسائل افزود.
به زمان افتتاح رسمی جشنواره فیلم فجر که همه آن را مهم‌ترین رخداد سینمایی ایران می‌دانند نزدیک‌تر شدیم و هنوز از اسم داوران بخش مسابقه بی‌خبریم، و این در حالی است که داریوش مهرجویی در گفت‌وگو با هفته‌نامه چلچراغ می‌گوید «این جشنواره بی‌بنیه‌تر از آن است که بخواهم درباره آن صحبت کنم» و کامبوزیا پرتوی می‌پرسد: «مگر قرار است جشنواره امسال برگزار شود؟!»
در حالی که دبیر جشنواره مقصود خود را از قید «به‌زودی» دقیقا مشخص نکرده است، با توجه به این که جشنواره امسال برخلاف سالهای قبل یک هفته زودتر آغاز می‌شود و جشنواره شنبه یعنی کمتر از ۲۴ ساعت دیگر رسما افتتاح می‌شود می‌توان نتیجه گرفت که مسئولان جشنواره فیلم امسال هنوز راه حلی برای این معضل نیافته‌اند، چه به شایعات در مورد تحریم این جشنواره واکنش نشان دهند و چه ندهند.
مهدی مسعودشاهی همچنین توضیح نداده است که مسابقه‌ای که داور یا داورانش در پایان بازی معرفی شوند چگونه مسابقه‌ای است. باید به این نکته توجه داشت که رسم ۲۷ دوره گذشته جشنواره فیلم فجر این بوده است که داوران بخش‌های مختلف از جمله بخش مسابقه سینمای ایران دست‌کم ده روزی پیش از آغاز جشنواره تعیین شوند و اسم آنها منتشر شود.
رسم دیگر ۲۷ سال گذشته در جشنواره فیلم فجر زمان برگزاری آن بوده است: جشنواره فیلم فجر همیشه مطابق با ده روز موسوم به دهه فجر از ۱۲ بهمن‌ماه آغاز می‌شد و روز ۲۲ بهمن‌ماه با مراسم اختتامیه و اهدای جوایز به برندگان به پایان می‌رسید.
اما در سال جاری برای بیست و هشتمین دوره جشنواره فیلم فجر تاریخ پنجم تا پانزدهم بهمن‌ماه اعلام شده است، یعنی جشنواره یک هفته پیش از روز ۲۲ بهمن‌ماه به پایان می‌رسد، روزی که حامیان جنبش سبز طبق گفته‌های خود در شبکه اینترنت قرار است راه‌پیمایی هر ساله ۲۲ بهمن را «سبز» کنند، وعده‌ای که از یکی دو هفته پیش واکنش منفی حامیان دولت محمود احمدی‌نژاد و هشدارها و تهدیدهایی از سوی آنان را در پی داشته است.
پیش از این حامیان جنبش سبز که از برگزاری هر گونه راه‌پیمایی که قانونا حق آنان است منع شده‌اند تقریبا تمام مناسبت‌هایی را که در جمهوری اسلامی با راه‌پیمایی برگزار می‌شود به نفع خود مصادره کرده و از آنها برای رساندن صدای اعتراض خود بهره گرفته‌اند. از جمله این مناسبت‌ها می‌توان به ۱۳ آبان، ۱۶ آذر، روز قدس و روز عاشورا اشاره کرد که هر یک به تنهایی جنبش سبز را دو سه روزی به تیتر یک اغلب روزنامه‌ها و خبرگزاری‌های جهان تبدیل کرد.
اما بعضی از منتقدان و کارشناسان سینمای ایران معتقدند که این طور نبوده که مسئولان سینمای ایران در دولت محمود احمدی‌نژاد به خبر تحریم جشنواره فیلم فجر واکنش نشان ندهند و می‌توان بعضی از اقدامات آنها را به حساب واکنش به این خبر گذاشت.
برای مثال، منتقدی می‌گوید که باید رفع توقیف از فیلم‌هایی را که بعضی پنج سال در قفسه‌ها خاک خورده‌اند باید به حساب واکنش این مسئولان به «موج تحریم احتمالی جشنواره از سوی فیلم‌سازان» گذاشت.
ماجرا از آنجا آغاز شد که مسئولان سینمایی ایران اعلام کردند که برخی از فیلم‌های توقیفی این سالهای اخیر و عمدتا سالهای ریاست جمهوری آقای احمدی‌نژاد علاوه بر این که در جشنواره نمایش داده می‌شوند بلافاصله در سینماها هم اکران خواهند شد.
از جمله این فیلم‌ها می‌توان به به رنگ ارغوان از ابراهیم حاتمی‌کیا، آتش‌کار از امیر یوسفی، تسویه حساب از تهمینه میلانی، صد سال به این سال‌ها از سامان مقدم، محفل ایکس از حبیب‌الله کاوش، و سفر سرخ از حمید فرخ‌نژاد اشاره کرد.
اما این مسئولان به کسی فرصت ندادند که رفع توقیف از این فیلم‌های یادشده را اقدامی مثبت در جهت رشد سینمای ایران که این سال‌ها به حال اغما افتاده است تفسیر کند، چرا که هنوز خبر رفع توقیف از چند فیلم سالهای اخیر کهنه نشده بود که این بار خبر توقیف فیلم پاداش از کمال تبریزی منتشر شد و این فیلم از جشنواره فیلم فجر حذف شد.
به زمان افتتاح رسمی جشنواره فیلم فجر که همه آن را مهم‌ترین رخداد سینمایی ایران می‌دانند نزدیک‌تر شدیم و هنوز از اسم داوران بخش مسابقه بی‌خبریم، و این در حالی است که داریوش مهرجویی در گفت‌وگو با هفته‌نامه چلچراغ می‌گوید «این جشنواره بی‌بنیه‌تر از آن است که بخواهم درباره آن صحبت کنم» و کامبوزیا پرتوی می‌پرسد: «مگر قرار است جشنواره امسال برگزار شود؟!»
