هفدهم ژوئیه، بیست و ششم تیرماه، درپایان یک دهه از ریاست بشار اسد برسوریه، دیده بان حقوق بشرگزارشی گزنده و تلخ را به رهبر سوریه هدیه کرده است. در این گزارش سوریه درلوای حاکمیت اسد، نظامی کاملا پلیسی به تصویر کشیده شده که از نزدیک ترین افراد به رهبر تا شهروندان عادی و حتی برخی ایرانیان سفرکرده به آن کشور از گزند نهادهای اطلاعاتی سوریه درامان نیستند.
نتیجه گیری قاطعانه گزارش ۳۵ صفحه ای دیده بان حقوق بشردرمورد یک دهه حاکمیت بشاراسد این است: درسوریه هیچ جایی برای آزادی های اساسی وجود ندارد و وعده های آقای اسد برای گسترش آزادی ها، عملی نشده و به توصیف این نهاد مهم جهانی مدافع حقوق بشر،اگرمردم سوریه ده سال پیش به دورانی جدید در زیر رهبری بشاراسد امید داشتند، اکنون با گذشت یک دهه از سرکوب گری ها درآن کشور آخرین بارقه های امیدشان خاموش شده است.
درکشوری که امید می رفت افتادن حکومت به دست بشار تحصلیکرده غرب، بشارت دهنده روزی نو برای سوری ها باشد و حتی مبشر نوعی جدید از حکومت برای این منطقه مملو از سرکوب گری ها علیه مردم خود باشد، درصحنه عمل، نیروهای «استخبارات» سوری تحت ریاست داماد خاندان اسد، مجازند که هر شهروند سوری و حتی هر خارجی را، به هر بهانه یا بدون بهانه، دستگیر و زندانی کنند، به گونه ای که گزارش وخیم دیده بان حقوق بشریک دهه حاکمیت بشاراسد را درعبارتی کم سابقه «یک دهه تلف شده» نامیده است.
هنگامی که ده سال پیش بشاراسد چند دهه پس از ریاست جمهوری مادام العمرپدرش، ناگهانی به رهبری سوریه گماشته شد، بسیاری خوش باورانه می گفتند که سوریه درلوای حاکمیت جوانی ۳۴ ساله که بیش ازآشنائی با زادگاهش، در غرب زندگی و تحصیل کرده است، به آغازی نوین می رسد و مردم سوریه پس از چند دهه سرکوب شدید، دست کم از پاره ای از آزادی های اساسی بر خوردار خواهند شد.
دکتر بشار سال ها در بریتانیا زندگی کرده بود، برخلاف برادرانش هیچ کاری با سیاست نداشت، می خواست که حرفه اش چشم پزشکی باشد. پدرش ابتدا دو پسردیگر خود؛ باصل و ماهر را برای جایگزینی اش انتخاب کرده بود. باصل درتصادف مشکوک رانندگی درگذشت و ماهر بعنوان عامل اختلافات درخاندان اسد ازرهبری کنار نهاده شد. با وخامت سرطان حافظ اسد، بشار برخلاف میلش از بریتانیا به سوریه برگردانده شد تا جانشین پدر شود.
بشاراسد که درآن زمان تنها ۳۴ سال داشت، درهفدهم ژوئیه ۲۰۰۰ درنخستین سخنرانی رسمی درحزب بعث که رهبری او را تصویب کرد، از «اندیشه هایی که تنها درفضای آزادی به خلاقیت می رسند»، «شفافیت حکومت» و «مردمسالاری» دم زده بود.
اما پس از یک دهه، درحالی که سوریه حتی با بحران سیاسی جدی روبه‌رو نبوده تا سرکوبگری ها را موجه جلوه دهد، زندان های سوریه اکنون مملو اززندانیان سیاسی، روزنامه نگاران، فعالان حقوق بشر و کردهاست.
سوریه منزوی، همانند همپیمان راهبردی خود، جمهوری اسلامی ایران، دریک دهه حاکمیت بشاراسد تلاش کرده که چنین جلوه دهد که گویا همه مردم سوریه درپشت سر رهبری او ایستاده اند
چند ضلع کارنامه سیاه سوریه؛ سرکوب فعالان سیاسی و حقوق بشر، نقض گسترده آزادی بیان و ادامه محدودیت های شدید برای آزادی بیان، شکنجه زندانیان سیاسی و مردم از راه های مختلف ازجمله فشارهای شدید روانی، ادامه شیوه شناخته شده «ناپدید شدن» مخالفان حکومت، و کاربرد سیاست مشت آهنین علیه کردهای سوریه است.
«میراث» شوم «ناپدید شدن» ناگهانی مخالفان که شیوه پدر بوده ازسوی فرزند خلف دنبال شده است؛ براساس گزارش دیده بان حقوق بشر، به فهرست هزاران ناپدید شده دوران رهبری حافظ اسد، که همچنان رد پایی از آنها در دست نیست، صدها نفر دیگر نیز افزوده شده است.
سوریه خواست های یک میلیون و هفتصد هزار نفر از کردهای مقیم آن کشور را نادیده می گیرد و هیچ یک از نیازهای این اقلیت خود را برسمیت نمی شناسد. هرچند گزارش های روزانه درمورد مقابله دولت و بازوان اطلاعاتی و نظامی آن کشوربا کردهای سوریه (مانند کشورهمسایه ترکیه) منتشر نمی شود اما مقابله خاموش سوریه با کردها به همان وخامت، و گاه بیشتر از ترکیه است.
سوریه حتی تابعیت برخی از کردها را سلب می کند. بسیاری از کردهای زاده شده درسوریه شناسنامه ندارند، واگر نیز داشته باشند، برای ثبت عروسی خود با هزار و یک مانع روبه‌رو هستند و زن و مرد کرد در سوریه به عنوان انسان نیازمند به کار، به بازی گرفته نمی شوند.
کردهای سوریه هیچ فرصتی برای یادآوری آئین ها و رسوم خود ندارند. هرنوروز، که کردها آنرا مهم ترین جشن سال خود می دانند، سرکوبگری دولت علیه کردها شدت می گیرد.
دیده بان حقوق بشربا ارائه پنج راهکار که اجرای آن باید یکی مکمل دیگری باشد، سوریه را به تلاش برای احقاق حقوق اولیه کردها فراخوانده است.
درخود خاندان اسد نیزمرگ و ناپدید شدن های مشکوک و نیزتبعیدها ادامه دارد.
اما خشونت های حاکمیت سوریه تنها متوجه اقلیت ها و فعالان سیاسی و مخالفان حکومت نیست. ژنرال ها و نظامیان و نیز مهره های مهم منطقه ای از آتش این خشونت ها در امان نیستند. مهم ترین اتهام دراین مورد، قتل سیاسی رفیق الحریری، نخست وزیر پیشین لبنان در اتفجار فوریه ۲۰۰۵ در بیروت بود، همانگونه که آمریت ده ها قتل و سوقصد سیاسی یک دهه اخیرلبنان به حاکمیت سوریه نسبت داده می شود.
سرکوبگری های سوریه با مشارکت مستقیم عاصف شوکت، رئیس استخبارات انجام می شود که شوهر «بشرا اسد»، خواهر بزرگ بشاراسد است و برخی ازاعضای خاندان اسد مرگ باصل اسد، «ولیعهد» اولیه حافظ اسد درتصادف رانندگی را نیز ناشی از مناسبات متشنج باصل با این داماد جاه طلب خانواده می دانستند.
درخود خاندان اسد نیزمرگ و ناپدید شدن های مشکوک و نیزتبعیدها ادامه دارد. رفعت اسد، عموی بشاراسد، علیرغم «خدمات» زیادی که به حافظ اسد کرد و ازجمله براساس گزارش «دیده بان حقوق بشر» او عامل اعدام صدها نفراز زندانیان سیاسی «تدمر» و قتل عام بیش از یک هزار نفر از اسلامگرایان گروه اخوان المسلمین در شهر حمات درسال ۱۹۸۲ بود، اما خود نیز مهجورافتاد. حافظ اسد در زمان حیاتش برادر را به اروپا راند. رفعت پس از مرگ حافظ مدعی شد که رهبری، حق اوست اما بشار اسد بارها تهدید کرده که عمویش را به «سزای خیانت» خواهد رساند، هرچند که عموی «ناخلف» از اروپا به رهبری فعالیت ها علیه برادرزاده مشغول است.
عبدالحلیم خدام معاون دیرینه حافظ اسد از دیگر شخصیت های مهجور سوری است که درسال های اخیر از پاریس برای برافکندن نظام بشاراسد فعالیت می کند و افراد بسیاری ازبستگان و هوادارانش درسوریه درتهدید قرارگرفته و زندانی و سربه نیست شده اند.
قتل ها و انفجارهای مشکوک بسیار در یک دهه اخیر در سوریه نیز بخشی از نظام پلیسی آن کشوراست که حقایق آن مسکوت می ماند. سوریه هنوز نیز گزارش شفافی درمورد قتل همپیمان مشهور خود، عماد مغنیه، رئیس ستاد عملیاتی حزب الله که دو سال پیش در دمشق کشته شد، ارائه نکرده است.
بازوان بلند اطلاعاتی سوریه برخی ایرانیان را نیز آسوده نمی گذارد. سوریه دراین سال ها شماری از ایرانیان گریخته از ایران را به جمهوری اسلامی تحویل داده است. اکثراین افراد کسانی بوده اند که مدتی درکشورهای دیگر، ازجمله ممالک غربی زندگی کرده اند اما راهی سوریه شده اند تا شاید با خانواده خود که درقالب تورهای زیارتی حضرت زینب ازایران می توانند نسبتا آزادانه و کم خرج به سوریه سفر کنند، ملاقات نمایند.
سوریه منزوی، همانند همپیمان راهبردی خود، جمهوری اسلامی ایران، دریک دهه حاکمیت بشاراسد تلاش کرده که چنین جلوه دهد که گویا همه مردم سوریه درپشت سر رهبری او ایستاده اند و هیچ صدایی جز ندای وی مقبول ملت نیست اما واقعیات سوریه راز سر به مهری است که گاه در گزارش های وخیم نهادهای جهانی حقوق بشر بازتاب می یابد، هرچند که توجه جهانی به این گزارش ها نیز زود گذراست و غرب برای تثبیت اوضاع درمنطقه به یاری همین حاکمیت در سوریه نیازمند است.
نتیجه گیری قاطعانه گزارش ۳۵ صفحه ای دیده بان حقوق بشردرمورد یک دهه حاکمیت بشاراسد این است: درسوریه هیچ جایی برای آزادی های اساسی وجود ندارد و وعده های آقای اسد برای گسترش آزادی ها، عملی نشده و به توصیف این نهاد مهم جهانی مدافع حقوق بشر،اگرمردم سوریه ده سال پیش به دورانی جدید در زیر رهبری بشاراسد امید داشتند، اکنون با گذشت یک دهه از سرکوب گری ها درآن کشور آخرین بارقه های امیدشان خاموش شده است.
درکشوری که امید می رفت افتادن حکومت به دست بشار تحصلیکرده غرب، بشارت دهنده روزی نو برای سوری ها باشد و حتی مبشر نوعی جدید از حکومت برای این منطقه مملو از سرکوب گری ها علیه مردم خود باشد، درصحنه عمل، نیروهای «استخبارات» سوری تحت ریاست داماد خاندان اسد، مجازند که هر شهروند سوری و حتی هر خارجی را، به هر بهانه یا بدون بهانه، دستگیر و زندانی کنند، به گونه ای که گزارش وخیم دیده بان حقوق بشریک دهه حاکمیت بشاراسد را درعبارتی کم سابقه «یک دهه تلف شده» نامیده است.
هنگامی که ده سال پیش بشاراسد چند دهه پس از ریاست جمهوری مادام العمرپدرش، ناگهانی به رهبری سوریه گماشته شد، بسیاری خوش باورانه می گفتند که سوریه درلوای حاکمیت جوانی ۳۴ ساله که بیش ازآشنائی با زادگاهش، در غرب زندگی و تحصیل کرده است، به آغازی نوین می رسد و مردم سوریه پس از چند دهه سرکوب شدید، دست کم از پاره ای از آزادی های اساسی بر خوردار خواهند شد.
دکتر بشار سال ها در بریتانیا زندگی کرده بود، برخلاف برادرانش هیچ کاری با سیاست نداشت، می خواست که حرفه اش چشم پزشکی باشد. پدرش ابتدا دو پسردیگر خود؛ باصل و ماهر را برای جایگزینی اش انتخاب کرده بود. باصل درتصادف مشکوک رانندگی درگذشت و ماهر بعنوان عامل اختلافات درخاندان اسد ازرهبری کنار نهاده شد. با وخامت سرطان حافظ اسد، بشار برخلاف میلش از بریتانیا به سوریه برگردانده شد تا جانشین پدر شود.
بشاراسد که درآن زمان تنها ۳۴ سال داشت، درهفدهم ژوئیه ۲۰۰۰ درنخستین سخنرانی رسمی درحزب بعث که رهبری او را تصویب کرد، از «اندیشه هایی که تنها درفضای آزادی به خلاقیت می رسند»، «شفافیت حکومت» و «مردمسالاری» دم زده بود.
اما پس از یک دهه، درحالی که سوریه حتی با بحران سیاسی جدی روبه‌رو نبوده تا سرکوبگری ها را موجه جلوه دهد، زندان های سوریه اکنون مملو اززندانیان سیاسی، روزنامه نگاران، فعالان حقوق بشر و کردهاست.
«میراث» شوم «ناپدید شدن» ناگهانی مخالفان که شیوه پدر بوده ازسوی فرزند خلف دنبال شده است؛ براساس گزارش دیده بان حقوق بشر، به فهرست هزاران ناپدید شده دوران رهبری حافظ اسد، که همچنان رد پایی از آنها در دست نیست، صدها نفر دیگر نیز افزوده شده است.
سوریه خواست های یک میلیون و هفتصد هزار نفر از کردهای مقیم آن کشور را نادیده می گیرد و هیچ یک از نیازهای این اقلیت خود را برسمیت نمی شناسد. هرچند گزارش های روزانه درمورد مقابله دولت و بازوان اطلاعاتی و نظامی آن کشوربا کردهای سوریه (مانند کشورهمسایه ترکیه) منتشر نمی شود اما مقابله خاموش سوریه با کردها به همان وخامت، و گاه بیشتر از ترکیه است.
سوریه حتی تابعیت برخی از کردها را سلب می کند. بسیاری از کردهای زاده شده درسوریه شناسنامه ندارند، واگر نیز داشته باشند، برای ثبت عروسی خود با هزار و یک مانع روبه‌رو هستند و زن و مرد کرد در سوریه به عنوان انسان نیازمند به کار، به بازی گرفته نمی شوند.
کردهای سوریه هیچ فرصتی برای یادآوری آئین ها و رسوم خود ندارند. هرنوروز، که کردها آنرا مهم ترین جشن سال خود می دانند، سرکوبگری دولت علیه کردها شدت می گیرد.
دیده بان حقوق بشربا ارائه پنج راهکار که اجرای آن باید یکی مکمل دیگری باشد، سوریه را به تلاش برای احقاق حقوق اولیه کردها فراخوانده است.
سرکوبگری های سوریه با مشارکت مستقیم عاصف شوکت، رئیس استخبارات انجام می شود که شوهر «بشرا اسد»، خواهر بزرگ بشاراسد است و برخی ازاعضای خاندان اسد مرگ باصل اسد، «ولیعهد» اولیه حافظ اسد درتصادف رانندگی را نیز ناشی از مناسبات متشنج باصل با این داماد جاه طلب خانواده می دانستند.
درخود خاندان اسد نیزمرگ و ناپدید شدن های مشکوک و نیزتبعیدها ادامه دارد. رفعت اسد، عموی بشاراسد، علیرغم «خدمات» زیادی که به حافظ اسد کرد و ازجمله براساس گزارش «دیده بان حقوق بشر» او عامل اعدام صدها نفراز زندانیان سیاسی «تدمر» و قتل عام بیش از یک هزار نفر از اسلامگرایان گروه اخوان المسلمین در شهر حمات درسال ۱۹۸۲ بود، اما خود نیز مهجورافتاد. حافظ اسد در زمان حیاتش برادر را به اروپا راند. رفعت پس از مرگ حافظ مدعی شد که رهبری، حق اوست اما بشار اسد بارها تهدید کرده که عمویش را به «سزای خیانت» خواهد رساند، هرچند که عموی «ناخلف» از اروپا به رهبری فعالیت ها علیه برادرزاده مشغول است.
عبدالحلیم خدام معاون دیرینه حافظ اسد از دیگر شخصیت های مهجور سوری است که درسال های اخیر از پاریس برای برافکندن نظام بشاراسد فعالیت می کند و افراد بسیاری ازبستگان و هوادارانش درسوریه درتهدید قرارگرفته و زندانی و سربه نیست شده اند.
قتل ها و انفجارهای مشکوک بسیار در یک دهه اخیر در سوریه نیز بخشی از نظام پلیسی آن کشوراست که حقایق آن مسکوت می ماند. سوریه هنوز نیز گزارش شفافی درمورد قتل همپیمان مشهور خود، عماد مغنیه، رئیس ستاد عملیاتی حزب الله که دو سال پیش در دمشق کشته شد، ارائه نکرده است.
بازوان بلند اطلاعاتی سوریه برخی ایرانیان را نیز آسوده نمی گذارد. سوریه دراین سال ها شماری از ایرانیان گریخته از ایران را به جمهوری اسلامی تحویل داده است. اکثراین افراد کسانی بوده اند که مدتی درکشورهای دیگر، ازجمله ممالک غربی زندگی کرده اند اما راهی سوریه شده اند تا شاید با خانواده خود که درقالب تورهای زیارتی حضرت زینب ازایران می توانند نسبتا آزادانه و کم خرج به سوریه سفر کنند، ملاقات نمایند.
سوریه منزوی، همانند همپیمان راهبردی خود، جمهوری اسلامی ایران، دریک دهه حاکمیت بشاراسد تلاش کرده که چنین جلوه دهد که گویا همه مردم سوریه درپشت سر رهبری او ایستاده اند و هیچ صدایی جز ندای وی مقبول ملت نیست اما واقعیات سوریه راز سر به مهری است که گاه در گزارش های وخیم نهادهای جهانی حقوق بشر بازتاب می یابد، هرچند که توجه جهانی به این گزارش ها نیز زود گذراست و غرب برای تثبیت اوضاع درمنطقه به یاری همین حاکمیت در سوریه نیازمند است.
