در فاصله کمتر از سه هفته تا آغاز دور سوم مذاکرات اتمی ايران و گروه ۱+۵ در مسکو، اصولگرايان معتدل که محسن رضايی،دبير مجمع تشخيص مصلحت، یکی از نمايندگان شاخص آنها خارج از مجلس شورا بشمار ميرود، به دليل نگرانی نسبت به عواقب شکست، در صدد تلاش برای افزايش شانس موفقيت گفتگوهای بعدی برآمده اند.
محسن رضايی طی تازه ترين اظهارات خود در تبريز، پيرامون مذاکرات اتمی روزهای ۱۸ و ۱۹ ماه مسيحی جاری در مسکو، با اشاره به «ديپلماسی جديد» و «روند رو به رشد مذاکرات با گروه ۱+۵ » نسبت به موفقيت ديدارهای بعدی ابراز اميدواری کرده است.
اولين نشست از دور تازه مذاکرات ايران و گروه ۱+۵ بعد از ۱۴ ماه توقف در ۱۴ ماه آوريل در استانبول برگزار شد. مهمترين نتيجه بدست آمده دور دوم گفتگو های دو روزه ۲۳ و ۲۴ ماه مه در بغداد، توافق بر سر تجديد ديدار در مسکو بود.
عليرغم اظهارات محتاطانه مسئولين جمهوری اسلامی پيرامون مثبت بودن مذاکرات بغداد، وارونه شدن روند نرخ برابری ارز های خارجی در برابر ريال، و قرار گرفتن دوباره دلار در مسير افزايش شديد قيمت، نشان داد که دما سنج بازار داخلی ايران، با ارزيابی و اظهارات مقامات رسمی کشور هماهنگ نيست.
طی روز های منتهی به زمان برگزاری مذاکرات بغداد، و به دليل افزايش اميدواری در بازار داخلی، پول ملی ايران که طی شش ماه بيش از ۴۰ در صد تضعيف شده بود، تا حدود ۱۲ درصد ارزش از دست رفته خود را بدست آورد.
علاوه بر واکنش بازار در قبال تحولات مربوط به برنامه های اتمی ايران، که يکی از دقيق ترين ابزارهای سنجش ميزان کاهش و يا افزايش اطمينان نسبت ضريب امنيت داخلی است، محافل خارجی نيز بعد از مذاکرات بغداد جمهوری اسلامی را بار ديگر به وقت کشی و «انجام گفتگو برای گفتگو» متهم ساختند.
امتياز های غرب
بی شک وضعيت محيطی ايران طی ۶ سال گذشته و بعد از ارسال پرونده اتمی به شورای امنيت تغيير کرده است. در نتيجه نبايد انتظار داشت که امتيازهای پيشنهادی پيشين جامعه اروپا در بسته ای تازه و متنوع بار ديگر در برابر ايران قرارداده شود.
پيشنهاد های غرب در برابر کند شدن برنامه های اتمی ايران و حرکت تدريجی به سمت متوقف ساختن بخشهای حساس آن، در شروع کار محدود به خودداری از افزايش تحريم ها و موافقت با تعديل محتاطانه آنها است.
در يک نگاه عمل گرايانه، بايد پذيرفت که ضمن پيش بردن برنامه های اتمی جمهوری اسلامی، نگرانی های امنيتی کشورهای منطقه و همسايگان ايران نيز در رابطه با آن افزايش يافته است.
به علاوه، جلو بردن بخشهايی از برنامه های اتمی ايران که مشکوک به داشتن هدفهای نظامی است، حداقل در وضعيت نيمه کاره کنونی، منجر به بهبود موقعيت ايران در منطقه و يا افزايش ضريب امنيت ملی و توان اقتصادی کشور نشده است. در واقع ايران طی شش سال گذشته بمراتب آسيب پذير تر از گذشته شده است.
آمادگی برای سازش
با اين وجود، بمنظور پيشگيری از بروز يک بحران بزرگتر در منطقه، و با انگيزه کاهش دادن خطر برخورد نظامی با ايران، کشورهای غربی به حصول توافق با ايران از راههای مسالمت آميز علاقمند اند.
قبول انجام مذاکرات در بغداد، با در نظر گرفتن شرايط امنيتی شکننده آن، موافقت با نظر ايران مبنی بر ادامه مذاکرات در مسکو، که در هر حال متحد نيم بند جمهوری اسلامی ديده ميشود، در کنار واگذاری امتيازها يی مانند موافقت با فروش راديو داروها، تحويل قطعات يدکی هواپيما و يا ادامه صدور بيمه نامه برای محموله های نفتی ايران، از جمله امتيازهايی است که بدون برداشتن گام محسوسی از سوی ايران در جهت پذيرفتن خواسته های جامعه جهانی، به تهران پيشنهاد شده است.
کاهش دادن بار تبليغات منفی ناشی از انتشار گزارش تازه آمانو پيرامون برنامه های اتمی ايران که متن آن قرار است روز دوشنبه ۴ ماه ژوئن جاری در شورای حکام آژانس مورد بررسی قرار گيرد، امتياز ديگری است که در اختيار ايران قرار گرفته است.
عليرغم بی نتيجه ماندن سه دور مذاکرات اخير ايران با نمايندگان آژانس در تهران و وين، بمنظور تدوين مداليته رفع ابهام ها، و بی نتيجه ماندن مذاکرات با گروه ۱+۵ در استانبول و بغداد، صبوری غرب با ايران ادامه يافته است.
در ادامه اين رفتار ها ميتوان انتظار داشت که اجلاس چند روز آينده شورای حکام نيز، بمنظور پرهيز از تشنج قبل از انجام مذاکرات مسکو، بدون صدور قطعنامه توبيخی تازه ای عليه ايران بکار خود خاتمه دهد.
ابراز اميدواری محتاطانه رضايی پيرامون شانس موفقيت مذاکرات آتی ايران و گروه ۱+۵ در مسکو، در حقيقت هشداری است پوشيده نسبت به عواقب شکست گفتگو ها.
رضايی که خود يکی از ۴ نامزد انتخابات رييس جمهوری خرداد سال ۱۳۸۸ بود تظاهرات گسترده ميليونها ايرانی ناراضی و معترض عليه دولت و نظام جمهوری اسلامی را در ماههای پس از برگزاری انتخابات شاهد بوده، و خطر تکرار احتمالی اين ناآرامی ها را، در ابعاد و عواقب غير قابل پيشبينی برای بقای نظام سياسی ايران درک ميکند.
راه نجات مذاکرات مسکو از خطر شکست، جدی گرفتن گفتگو های کارشناسی، پيش از فرارسيدن زمان ديدارهای رسمی، و تدوين چار چوب مذاکرات و حتی خطوط اصلی توافق های احتمالی است. در وضعيت کنونی، داخل نشدن در مذاکرات رسمی با جامعه جهانی برای ايران کم خطر تر از داخل شدن در گفتگوها بدون داشتن انگيزه تعامل و در نتيجه باز ماندن از حصول توافق است. در صورت شکست مذاکرات مسکو، شمارش معکوس برای انفجار بعدی در منطقه آغاز خواهد شد.
در صورت داشتن انتظار بيشتری از غرب در شروع کار، مذاکرات مسکو نيز به سرنوشت مذاکرات سال ۲۰۱۰ ژنو در دچار خواهد شد، با اين تفاوت که اين بار سلاح نفت خام صادراتی ايران به دليل کاهش فاحش ظرفيت صادراتی آن کند شده، و نفس اقتصاد ايران به شماره افتاده است.
ادامه روند جاری تحريمها منجر به کاهش توليد، افزايش بيکاری، کاهش قدرت خريد ناشی از ادامه تضعيف پول ملی خواهد شد و وضعيت داخلی ايران را در شرايط انفجاری قرار خواهد داد.
انتخاب آينده ايران در مذاکرات مسکو، مابين اصرار بر حفظ خط قرمز های خود ساخته و يا بازگرداندن احساس امنيت به جامعه در نتيجه دست يافتن به توافق با جامعه جهانی در مذاکرات، خواهد بود.
