ممنوعیت فروش «وصیت نامه» آیت الله خمینی در روسیه

کسی که بسیاری در ایران او را «کاریزمای انقلاب» می دانند، اکنون در مجاورت ایران، در روسیه، روی خط قرمز قرار گرفته است.

روسیه به تازگی معروف ترین اثر آیت الله خمینی رهبر انقلاب ۱۳۵۷ یعنی «وصیت نامه» او را در زمره کتاب های ممنوع این کشور قرار داده است.

گزارش ها از روسیه حاکی از آن است که دادگاهی در یکی از شهرهای کوچک روسیه پس از مطالعه متن ترجمه شده این کتاب، آن را «افراط گرایانه» و «حامی خشونت» معرفی کرده است.

ممنوعیت این اثر در روسیه، درست همزمان با نوزدهمین سالگرد درگذشت آیت الله خمینی رسمیت یافت؛ اما خبر مربوط به آن چندان بازتاب خبری نیافت.

اصلان دوکائف، رییس بخش چچن در رادیو اروپای آزاد / رادیو آزادی که به تازگی مقاله ای در این باره نوشته است، به پرسش های رادیو فردا پاسخ داده است.

رادیو فردا: دلیل یا دلایل اصلی ممنوعیت وصیت نامه آیت الله خمینی در روسیه چه بوده است؟

اصلان دوکائف: بعد از تصویب قانونی برای مبارزه با افراط گرایی در روسیه، تمامی دادگاه ها اعم از دادگاه های کوچک می توانند هر نوشته ای را که مروج افراط گرایی تشخیص داده شود، ممنوع کنند. این دقیقأ اتفاقی است که در این مورد رخ داد. پلیس نوشته ای را در یکی از شهرهای کوچک مرکز روسیه توقیف کرد که در آن به بخش هایی از وصیت نامه آیت الله خمینی ارجاع داده شده بود.

دادگاه این متن را برای مطالعه بیشتر در اختیار کارشناسان قرار داد. دو کارشناس جوان که یکی از آنها روانشناس و دیگری واژه شناس بودند، مطالعاتی را روی وصیت نامه آیت الله خمینی انجام دادند؛ و به این نتیجه رسیدند که متن یاد شده، افراط گرایانه است؛ به خشونت دامن می زند؛ و برای مردم روسیه زیان آور است.

وصیت نامه آیت الله خمینی تا چه حد در روسیه شناخته شده است؟

بسیاری از افراد کتاب خوان در روسیه که به جریانات سیاسی در کشورهای اسلامی علاقه دارند، با این وصیت نامه آشنا هستند. بسیاری از افرادی که جریانات و تحولات ایران را دنبال می کنند، وصیت نامه را خوانده اند. این نوشته، برای متخصصانی که بر افکار اسلامی کار می کنند، منبع مهمی به شمار می رود. به نظر من هیچ دلیلی برای ممنوع کردن این وصیت نامه وجود ندارد. بسیاری از افراد آن را خوانده اند، و هیچ کس آن را افراط گرایانه نیافته است.

بر اساس خبرهایی که منتشر شده، پیش از این و در موارد مشابه اعتراضاتی به روند این ممنوعیت ها در روسیه صورت گرفته؛ درست است؟

این مسئله، پدیده تازه ای به شمار می رود. سازمان فدرالی در روسیه تاسیس شده که حکم دادگاه های مختلف درباره کتاب ها را ثبت می کند. بر اساس آخرین آمارها این تعداد به ۱۵۱ عنوان کتاب رسیده است.

این مسئله باعث نگرانی و ناراحتی هایی در روسیه شده است. اگر کتابی در کتابخانه شما باشد که ناگهان دادگاهی در نقطه ای دیگر از کشور، رای به ممنوعیت آن بدهد، آنگاه شما ناخواسته با تعقیب قضایی مواجه هستید.

و عواقب قضایی آن چه می تواند باشد؟

پیش بینی آن مشکل است اما به هر حال، داشتن آن کتاب کاری غیرقانونی خواهد بود.

حالا از نقطه نظر سیاسی، به نظر شما این مسئله می تواند چه تاثیری بر روابط تهران – مسکو داشته باشد؟ با توجه به این که روسیه به نوعی حامی ایران در مقیاس جهانی محسوب می شود؛ و از سوی دیگر آیت الله خمینی کماکان برای بسیاری از ایرانیان و خصوصأ مقام های تهران، چهره ای کاریزماتیک به شمار می رود.

من تا آن حد با شرایط فعلی ایران آشنایی ندارم؛ اما می توان پیش بینی کرد که به هر حال این قضیه بازتاب خوبی در ایران نداشته باشد. چرا که در درجه نخست ایران، روسیه را شریک و دوست خود می داند؛ و گذشته از آن، اساسا دلیلی برای ممنوع کردن چنین متنی در هیچ کشوری وجود ندارد. مقام های روسیه البته خواهند گفت که این قضیه ربطی به آنها ندارد؛ اینکه این تصمیم آنها نبوده و تصمیم یاد شده را صرفأ یک دادگاه روسیه گرفته است. به نظر من در نهایت این امر می تواند تا حدی به پیچیدگی روابط دو کشور دامن بزند.

می توانید چند نمونه از کتاب های دیگری را که در روسیه ممنوع شده اند ذکر کنید؟

بله؛ لیست این کتاب ها پیش از هر چیز در برگیرنده شماری از آثار ادبی است که دارای محتوای ضد یهودی اند. کتاب هایی با مضامین ملی گرایانه افراطی، و همچنین برخی کتاب های اسلامی نیز در این فهرست قرار دارند؛ به عنوان مثال آنهایی که خواهان جهاد علیه غرب می شوند. می توانم به آثار سعید نورسی (متفکر اسلامی ترکیه) اشاره کنم که تمامی نوشته هایش در روسیه ممنوع اعلام شده و البته مورد بسیار عجیبی هم بود؛ چراکه او از آن دست افرادی بود که در نوشته هایش خواهان صلح و ایجاد تفاهم میان مذاهب و کشورهای مختلف می شد. به هر حال مردم کلا از این مسئله ناراضی هستند و خواهان برداشته شدن این قانون شده اند؛ اما وضعیت کماکان تغییری نکرده است.