به گفته حجت الله غنيمی فرد، مدير امور بين المللی شرکت ملی نفت جمهوری اسلامی، تهران از توکيو خواسته است در ازای نفتی که از ايران وارد می کند، به جای دلار آمريکا، ين پرداخت کند.
او افزود تا زمانی که دلار ضعيف بماند، دوری جستن از آن بهترين تصميم برای ما است.
نوسان های بازار جهانی ارز بر بازرگانی بين المللی تاثير می گذارد و صادرات و واردات کشور ها را بالا و پايين می برد.
فراز و نشيب ارزهای مهم جهان به ويژه دلار آمريکا، يوروی اروپا و ين ژاپن لحظه به لحظه زير ذره بين بازيگران صحنه اقتصاد جهانی است.
زندگی اقتصادی در کشورهای بزرگ صادر کننده نفت از جمله ايران نيز از اين نوسان ها تاثير می پذيرد.
از هفت سال پيش به اين سو، عوامل گوناگون به ويژه افزايش کسری موازنه بازرگانی ايالات متحده آمريکا، دلار اين کشور را در برابر ديگر ارز های بين المللی از جمله يورو و ين تضعيف کرد.
طی چند ماه گذشته، تحکيم موقعيت اقتصادی کشور های عضو اتحاديه اروپا به ويژه آلمان به تضعيف باز هم بيشتر دلار دامن زد.
ضعف دلار برای ايران طبعا خبر خوشی نيست، زيرا اين کشور، همانند ديگر صادر کنندگان نفت، بخش اعظم درآمد نفتی خود را به دلار آمريکا دريافت می کند، به اين دليل ساده که معاملات نفتی عمدتا با اسکناس سبز آمريکا انجام می گيرد.
در عوض ايران بخش بزرگی از کالا های مورد نياز خود را از اتحاديه اروپا و ژاپن وارد می کند.
طی سال های ۱۳۷۹ تا ۱۳۸۵ خورشيدی، دريافتی های ارزی ايران از محل صادرات نفت خام از ۲۴ ميليارد دلار به ۵۱ ميليارد دلار رسيد.
در همين فاصله، به دليل تضعيف دلار در برابر يورو، قدرت خريد دلارهای نفتی ايران در بازارهای اتحاديه اروپا حدود چهل درصد کاهش يافت.
به بيان ديگر بخش قابل ملاحظه ای از افزايش درآمدهای صادراتی ايران، به دليل متزلزل شدن موقعيت دلار آمريکا، از دست رفت.
اگر اروپايی ها و ژاپنی ها بهای نفت وارداتی خود را به جای دلار با پول ملی خود بپردازند، طبعا قيمت نفت و نرخ برابری دلار را در روز معامله در نظر گرفته و معادل آنرا به يورو يا ين پرداخت خواهند کرد.
در اين شرايط دريافتی واقعی ايران از محل صدور نفت بيشتر نمی شود و فرسايش دلار همچنان بر قدرت خريد ايران در اروپا و آسيا سنگينی خواهد کرد.
تنها نفعی که ايران می تواند از دريافت ين يا يورو در ازای نفت وارداتی اش انتظار داشته باشد، دستيابی مستقيم به ديگر پول های معتبر بين المللی بدون گذار از دلار است و اين مسئله در شرايط کنونی، با توجه به افزايش محدوديت های آمريکا عليه نظام بانکی جمهوری اسلامی، کاملا قابل فهم به نظر می رسد.
با اين حال آقای غنيمی فرد هرگونه انگيزه سياسی در مورد درخواست ايران از ژاپن برای دريافت ين در مقابل نفت را رد کرد و گفت : «اگر ما در برابر نفت خود دلار دريافت کنيم، بايد روز به روز شاهد قدرت خريد خود باشيم.»
استدلال مدير امور بين المللی شرکت نفت در شرايط کنونی قابل قبول به نظر می رسد. با اين حال نوسان های بازار جهانی نفت هميشه به زيان دلار نبوده و نيست. طی آخرين سال های قرن بيستم ميلادی، ارزش برابری دلار در برابر ديگر ارزها به گونه ای چشمگير بالا رفت و ايران نيز از آن سود برد.
راه حل منطقی، برای همه کشور ها، متنوع کردن سبد ارزی و در همان حال، متنوع کردن ساختار بازرگانی خارجی است.
تا زمانی که ايران تک محصولی باقی بماند، هم در برابر تکان های بازار نفت آسيب پذير خواهد بود و هم در رويارويی با نوسان های بازار ارز.
