لینک‌های قابلیت دسترسی

خبر فوری
چهارشنبه ۷ آذر ۱۴۰۳ تهران ۰۱:۵۵

نگاهی به اصلاحات در اردن؛ «نخست وزیر با رای مردم انتخاب می شود»


ملک عبدالله دوم، پادشاه اردن، همراه با همسرش ملکه رانیا
ملک عبدالله دوم، پادشاه اردن، همراه با همسرش ملکه رانیا
ملک عبدالله دوم، پادشاه اردن هاشمی در اقدامی تاريخی با انتخاب مستقيم دولت با رای مردم موافقت کرد اما در ميان شگفتی همگان، اخوان المسلمين اردن اعلام کرد که با لغو اختيارات پادشاه مخالف است زيرا پادشاه «نماد ثبات» کشور است.

ملک عبدالله دوم روز يکشنبه با اعلام آغاز روند تازه ای از اصلاحات پايه ای با هدف تقويت مردمسالاری در کشورش، مهم ترين درخواست معترضين در ماه های اخير که خواهان انتخاب دولتی بر آمده از رای مردم بودند، را پذيرفت.

پادشاه اردن در یک سخنرانی به مناسبت دوازدهمين سال رسيدنش به قدرت و استقلال اردن از قيموميت بريتانيا، گفت که دولت های بعدی در کشورش را نخست وزيرانی تشکيل می دهند که حزب يا جمعيت آنها پيروز انتخابات دموکراتيک بوده و اکثريت کرسی های پارلمانی را به دست آورند.

وی همچنين موافقت خود را با گسترش و شتاب بخشيدن به يک سری اصلاحات اساسی ديگر اعلام کرد و گفت همواره خود او خواهان آن بوده است که اردن يک نظام مردمسالار حقيقی باشد.

در همين حال، ملک عبدالله دوم جزييات و موعد مشخصی برای انجام اصلاحات را اعلام نکرد، هر چند که گفت يک کميسيون ملی تعيين می کند تا تغييرات مورد نياز برای قانون اساسی را شناسايی کرده و راهکارهای اجرايی کردن آنها را پيشنهاد کند.

پادشاه اردن گفت که اين تغييرات در قانون اساسی بايد با حال و آينده اردن همخوانی داشته باشد، و افزود که «تغييرات دموکراتيک جدای از اغتشاش و فتنه است.»

طی دهه های گذشته نخست وزير اردن همواره از سوی پادشاه این کشور منصوب می شده است.

در اوج تظاهرات سه ماه پيش، ملک عبدالله دوم، يک بار نخست وزير را عوض کرد اما در روزهای اخیر تظاهرات و تحصن های جدیدی در برابر دفتر نخست وزيری با درخواست برکناری وی در برگزار شده است.

از زمان آغاز خيزش ها در سرزمين های عربی که با تحولات تونس در دسامبر، دی ماه سال گذشته، آغاز شد، تظاهرات در اردن کماکان ادامه دارد، که مهم ترين درخواست مطرح شده در آن تا کنون، تشکيل دولت از سوی نخست وزير برگزيده ملت بوده است.

تظاهرکنندگان اردنی هرگز درخواستی برای از ميان رفتن نظام پادشاهی نداشته و عليه شخص پادشاه شعار نداده اند هر چند که از برخی از کارهای ملکه و اطرافيان پادشاه به سختی انتقاد می کنند.

اردن ساختار قبيله ای دارد و حدود هفتاد درصد از جمعيت آن نيز فلسطينی های چند نسل از پناهندگان هستند.

با وجود اين، بسياری از ناظران می گويند که وجود پادشاه در اين کشور با طبيعت و تاريخ مردمی که عادت به يک ميانجی گر برای امور زندگی خود دارند، گره خورده است، هر چند که ملک عبدالله دوم مانند پدرش مناسبات بسيار نزديکی با آمريکا و غرب دارد و اسلامگرايان افراطی و القاعده، همواره پادشاه را «نوکر آمريکا» ناميده اند.

شاخه اردنی اخوان المسلمين، يکی از مهم ترين احزاب اردن نيز تأکيد کرده است که روند اصلاحات کشور نبايد به گونه ای باشد که محدود شدن اختيارات پادشاه، از نفوذ او بکاهد.

جميل ابوبکر، سخنگوی اخوان المسلمين گفت اين حزب ديرپا هرگز لغو همه اختيارات پادشاه را درخواست نکرده است.

در همين حال، در پی سخنرانی شامگاه يکشنبه ملک عبدالله دوم، جميل ابوبکر گفت که روند اصلاحات بايد به زودی آغاز شود، تا به گفته وی، «از تکرار سناريوهای فاجعه باری که در منطقه اتفاق افتاده، جلوگيری شود».

اشاره سخنگوی اخوان المسلمين اردن به لزوم جلوگيری از تکرار سرنوشت حاکمان مصر و تونس برای پادشاهی اردن بود.

حکومت اردن در شش ماه اخير، همه محدوديت ها برای برگزاری تجمعات سياسی، تظاهرات و راهپيمايی ها را لغو کرده اما وضعيت هنوز به گونه ای است که مانع از شکل گيری احزاب متعدد سياسی می شود.

ملک عبدالله دوم که در سال ۱۹۹۹ درپی مرگ پدرش، ملک حسين، به قدرت رسيد، همواره گفته بود که آرزو دارد نظام پادشاهی کشورش مانند بريتانيا باشد؛ يک دمکراسی قوی و پادشاهی مبتنی بر قانون، هر چند برای عملی کردن این «رويا» کار چندانی انجام نداده بود.

ملک عبدالله دوم خود بارها گفته بود که گروه ها و طوايفی که منافعی مهم و عمده در ساختار کنونی دارند، نمی گذارند که تغييرات بنيادين در قانون اساسی حدوداً شصت ساله کشور انجام شود.

اما به نظرمی رسد تلاطم های تاريخی که دامنگير کشورهای عربی و شمال آفريقا شده، پادشاه ۴۹ ساله را وادارکرده که عليرغم نفوذ گروه های ياد شده، آستين خود را برای عملی کردن وعده ها بالا زند.

نگاهی گذرا به اردن:

روند شکل گيری کشوری که نام رسمی آن «مملکت اردن هاشمی» است و در طول رودخانه «اردن» (به معنی نوعی ابريشم) امتداد دارد، درنتيجه فروپاشی امپراطوری عثمانی آغاز شد.

بريتانيا که پس از بر افتادن سلاطين عثمانی، بر بخش هايی از خاورميانه سلطه پیدا کرد، در ماه مه ۱۹۴۶، تن به استقلال اردن داد.

اما اردن همواره يکی از باستانی ترين نقاط و تمدن های جهان بوده است. سرزمين اردن کنونی در تواريخ و کتب باستان، با نام بخشی از کنعان، و با پادشاهانی همچون «موآب»، «ادوم» و «گيلعاد» شناخته می شد و در دوره جنگ های صليبی نيز عنوان «مملکت لاتينی اورشليم» برای آن به کار می رفت.

اردن امروزی شش و نيم ميليون نفر جمعيت دارد که سه چهارم آن فلسطينی الاصل هستند ازجمله ملکه ۴۰ ساله رانيا، همسرپادشاه. نام اردن اصولاً از زمان تسلط بريتانيا بر خاورميانه با معضل فلسطينی ها شديداً گره خورده است.

اردن برخلاف بسياری از کشورهای عرب همجوار منابع طبیعی زيادی ندارد اما اقتصادش رو به شکوفايی است و در جلب سرمايه ثروتمندان عرب، بويژه از خليج فارس، بسيار موفق بوده است.

آمدن صدها هزار عراقی از سال ۲۰۰۳ به اردن نيز در سرعت بخشيدن به رشد اقتصادی اين کشور نقش مهمی داشت و در سال های اخير اين ثروتمندان سعودی و ساير اميرنشين ها هستند که هتل ها و بناهای زيبايی در بندر عقبه و طول درياچه نمک «بحر الميت» ساخته و گردشگری را به شدت رونق داده اند.

يکی از موفقيت های بزرگ اقتصاد اردن که برای گذران زندگی مردم اين کشور اهميت بسياری دارد، حضور ساليانه ميليون ها توريست از سراسر جهان است بويژه آنکه عيسای مسيح در رودخانه اردن توسط يحيی غسل تعميد داده شد.

دينار اردن يکی از قوی ترين پولهای جهان است.
XS
SM
MD
LG