بازیهای آسيايی اينچئون با برتری مطلق چين به پايان رسيد. آنها اين بار نيز در جدول رده‌بندی مدال‌ها رقابتی با ساير کشورها نداشتند و با ۱۵۱ طلا، کارنامه خود را با نتايج خودشان در دوره‌های قبلی سنجيدند.
نخستين حضور چين در بازیهای آسيايی، مرهون ايران است که رضايت مجامع بين‌المللی را به دست آورد تا بازگشت موقت چين به عرصه مسابقات ورزشی را بپذيرند، در حالی که آنها در اعتراض به پذيرفته شدن تايپه، عضو کميته بين‌المللی المپيک نبودند.
چه کسانی با رايزنی سياسی و ورزشی، نقطه آغاز حرکت طلايی ورزش چين در دهه‌های آينده شدند: اميرعباس هويدا نخست وزير و سرپرست کميته برگزاری بازیهای آسيايی تهران، سپهبد علی حجت کاشانی معاون هويدا و رييس سازمان تربيت بدنی همراه با حسن رسولی دبير کميته تشکيلات بازیهای آسيايی. سمت «رياست عاليه بازیها» هم به عهده شاه بود.
طنز روزگار آنجاست که چهار سال بعد، خود ايران به دليل وقايع منجر به انقلاب اسلامی در بازیهای آسيايی حضور نيافت و چين با ۵۱ طلا، جای ايران را در رده دوم گرفت. عجيب‌تر آنکه مردان موثر در بازگشت چين به ميادين ورزشی، طی همان چهار سال يا جان خود را از دست دادند يا روانه زندان شدند.
هويدا هجدهم فرودين ۵۸ با حکم صادق خلخالی در وقت تنفس دادگاه به قتل رسيد. چهار روز بعد، علی حجت کاشانی هم در زندان قصر اعدام شد.
از جمله اتهامات قاضی به او فعاليت‌های ورزشی بود: «با برگزاری برنامه‌های نمايشی المپيک‌ها و غيره و غيره جوانان را به منجلاب فساد می‌کشانديد در حالی که وظيفه شما اين بود که جوان‌های ما را به صورت سالم پرورش بدهيد.»
کاشانی وکيل مدافع نداشت. صادق خلخالی در اين باره نوشته: «در قوانين شرع و الگوی اسلامی نداريم که کسی بتواند برای خود وکيل انتخاب کند، مگر اين که لال باشد و کسانی که ما محاکمه می‌کنيم لال نيستند و عقل‌شان هم می‌رسد که جواب ما را بدهند.»
عجيب‌تر از آنکه حسن رسولی حتی تا انقلاب هم دوام نياورد و در موج بازداشت‌های دولت ارتشبد ازهاری روانه زندان شد.
وساطت تاريخی ايران برای ورزش چين
چين از المپيک هلسينکی فنلاند به بعد در تمام ادوار المپيک غايب بود. حتی در هلسينکی هم فقط با يک شناگر حضور يافت و سپس عضويت خود در کميته بين‌المللی المپيک را لغو کرد. وقتی تهران ميزبان هفتمين دوره بازیهای آسيايی شد، چينی‌ها در هيچ دوره‌ای حضور نيافته بودند.
دی ماه ۱۳۵۲ جلسه شورای عالی فدراسيون بازیهای آسيايی در تهران تشکيل شد. ايران خود ميزبان جلسه بود، ۲۰۰ ميليون دلار هم برای تاسيس ورزشگاه‌ها و دهکده المپيک در غرب تهران هزينه کرده بود، اما اعلام کرد در صورت ممانعت از حضور چين، هم اين جلسه را ترک خواهد کرد و هم قيد ميزبانی را خواهد زد.
يک ماه بعد، سپهبد علی حجت کاشانی همراه با رسولی در نشست خبری کميته تشکيلات بازیهای آسيايی تضمين داد چين در بازیها حضور خواهد داشت. در نشست فدراسيون بازیهای آسيايی که ۱۰ ماه پيش از بازی ها بر‌گزار شد، جمهوری چين (تايوان) از بازیها کنار گذاشته شد تا جمهوری خلق چين به عنوان نماينده کشور چين به رسميت شناخته شود.
اما مقدمات حضور چين صرفاً در نشست تهران قطعيت نيافت. پيش از آن هم رسولی که در بريتانيا تحصيل کرده بود، راهی لندن شد. ملاقات با لرد کيلانين ايرلندی که به تازگی رييس کميته بين‌المللی المپيک شده و جای براندج آمريکايی را گرفته بود، تاثيری چشمگير در رفع ممنوعيت داشت.
رسولی به عنوان دبير کميته المپيک، همان فردی است که در وارنای بلغارستان، آمادگی تهران را برای برگزاری المپيک ۱۹۸۰ اعلام کرد. او بود که فرانک اوفارل سرمربی منچستر يونايتد را برای هدايت تيم ملی به ايران آورد.
اما زمستان ۵۲ همچنان ابهامات متعددی وجود داشت درباره احتمال موفقيت تهران برای بازگرداندن چين به صحنه ورزش جهان. ايران با دعوت از جمهوری خلق چين و دعوت نکردن از جمهوری چين، توجه رسانه‌های جهانی را به اين بازیها جلب کرد.
ايران در پاسخ به اعتراض چند فدراسيون جهانی که دو کشور با نام چين نمی‌توانند در مسابقات حضور يابند و فقط چين جديد را به رسميت می‌شناسند، اعلام کرد: «برخلاف ادعای اشتباه پاره‌ای فدراسيونهای بين‌المللی، تايوان عضو فدراسيون‌ها نيست. بلکه به نام چين، اشغال کننده صندلی چينی‌ها در مجامع ورزشی جهانی بوده. ايران پشتيبان اين واقعيت است که نماينده اصلی چين، جمهوری خلق چين است. مقامات چين هم اعلام کرده‌اند که تايوان از استان‌های آنهاست و هرگز نمی‌تواند نماينده ۸۰۰ ميليون چينی باشد.»
در پی شدت گرفتن حمايت‌های توام با تهديد از جانب ايران، فيفا اعلام کرد بهار ۱۹۷۴ در فرانکفورت درباره تعيين نماينده چين در اين ارگان تصميم خواهد گرفت. فدراسيون جهانی شمشيربازی هم خرداد در مونت کارلو را محل اتخاذ تصميم عنوان کرد.
ارديبهشت در استراسبورگ، فدراسيون جهانی وزنه برداری در حضور سرلشگر مهدی رحيمی و اسماعيل کدخدازاده دبير ايرانی کنفدراسيون آسيا، به چين رای داد. جالب اينکه تاماش آيان رييس فعلی فدراسيون جهانی از مجارستان، از جمله مخالفين بود. پل ليبود رييس فدراسيون جهانی واليبال هم مجوز داد.
با گشايش مسابقات، فدراسيون جهانی شنا به خاطر تهديد ژاپن، مانع از حضور شناگران چين در بازيهای آسيايی تهران شد اما باز پيگيری ايران نتيجه داد و آنها به آب پريدند. خبرگزاری شين هوا نيز از حيث آمار با اعزام گروه ۲۴ نفره به تهران در صدر رسانه‌های جهانی قرار داشت.
معاون بين‌الملل وزارت ورزش چين به کيهان ورزشی گفت: «رسولی می‌گويد ما در ۱۱ رشته حضور داريم، شايد او بهتر می داند. اما بيشتر از هشت رشته اجازه نداريم. بعضی فدراسيونهای جهانی مثل دووميدانی به کلی وجود ما را انکار می‌کنند.»
حق با رسولی بود و چين که سال‌های متمادی فقط در پينگ پنگ فعاليت جهانی داشت، حتی در بيش از ۱۱ رشته -از جمله دووميدانی- شرکت کرد.
رسولی مرداد ۵۳ به مجله دنيای ورزش گفت: «جلب موافقت جهان برای ورود چين به بازيهای آسيايی، دو سال از وقت ما را گرفت اما پرستيژ و اعتبار جديدی به ايران بخشيد. حتی ديپلماسی پينگ پنگ آمريکا که با آب و تاب از آن می‌گويند مقابل اين کار ما کوچک جلوه می‌کند.»
چين که آن سال پس از ايران در رده سوم ايستاد، در ۱۹۸۶ سئول فقط يک طلا بيشتر از کره‌ای‌ها گرفت اما دوره بعدی که خود ميزبان شدند، فاصله يک طلايی را به ۱۲۹ طلا افزايش دادند! اين رکورد شگفت‌آور در ۲۰۱۰ گوانگجو به ۱۹۹ طلا رسيد.
