هند که در رقابت با چین است، همچنان تاکید دارد که در تلاش است تا بندر چابهار و توسعه خطوط ریلی منتهی به این بندر را پیگیری کند. با این حال بهنظر میرسد هنوز راه طینشده زیادی ماندهاست.
اول همین ماه خبرگزاری ایسنا به نقل از تیرو مورتی، قائممقام وزیر خارجه هند، گفته داده بود که دهلی نو «گامبهگام ایدههای موجود در این زمینه را بررسی خواهد کرد». این مقام وزارت خارجه هند میگوید «بندر چابهار جایگاه استراتژیک مهمی در همکاریهای منطقه دارد. یکی از اصلیترین مزیتهای آن به وجود آوردن مسیرهای جایگزینی ترانزیتی برای کشور افغانستان است. ما میتوانیم با رشد و توسعه چابهار همکاریهای منطقهای را افزایش داده و فعالیتهای راهبردی خود را گستردهتر کنیم.»
بندر چابهار برای هند و افغانستان در کنار ایران اهمیت استراتژیک دارد با این همه پس از خروج آمریکا از برجام درباره توسعه آن تردیدهایی پدید آمدهاست.
در اسفند سال ۱۳۹۶ شبکه طلوع افغانستان گزارش داده بود « از بین ۵۰۰ شرکتی که مجوز فعالیت آنها در منطقه تجاری آزاد بندر چابهار صادر شده است، ۱۶۵ شرکت از کشور افغانستان هستند». همان زمان سازمان منطقه آزاد چابهار هم اعلام کرده بود «بیش ازسه هزار شرکت سرمایهگذاری ایرانی و خارجی در منطقه آزاد چابهار به ثبت رسیده است».
اما وضعیت این سرمایهگذاریها پس از خروج آمریکا از برجام چندان روشن نیست؛ هرچند مقامهای ایرانی و هندی میگویند توسعه این بندر را ادامه خواهند داد.
در اواخر مهر ۱۳۹۷ و براساس گزارش هندو بیزینس لاین که از منابع خبری در زمینه اخبار اقتصادی در هند محسوب میشود، نیتین گادکاری، وزیر کشتیرانی هند با تاکید بر اهمیت استراتژیک بندر چابهار برای هند گفته بود « دولت ما در حال احداث بندر بزرگی در چابهار است و امیدواریم بین دو تا سه ماه آینده بندر را وارد فاز عملیاتی کنیم. با این حال به دلیل تحریمها با مشکلات و محدودیتهایی مواجهیم».
یکی از محدودیتهایی که شرکتهای فعال در بندر چابهار با آن روبهرو هستند انتقال سرمایه از طریق بانکهای جهانی است.
گوپال کریشنا، دبیر سازمان کشتیرانی هند گفته است: «ضمانتنامههای صادره باید به جای یورو و دلار بر حسب روپیه صادر شود». ایسنا گزارش داده است که « جایگزینی ریال و روپیه در جریان سفر محمد راستاد، معاون وزیر راه و شهرسازی ایران به هند مورد مذاکره قرار گرفته است».
آرون کومار، مدیرعامل «ایندیا پورتز گلوبال» یکی از شرکتهای هندی که در توسعه بندر چابهار فعال است در همین رابطه به هندو بیزینس لاین در اواخر مهر ماه ۱۳۹۷ گفته بود «استفاده از مکانیزم پرداخت مبتنی بر ریال و روپیه، تنها گزینه ممکن است. این همان چیزی است که در حال کار بر روی آن هستیم. یک تیم هندی در روزهای آینده راهی ایران خواهد شد تا این مساله بیشتر مورد بحث قرار گیرد».
توسعه بندر و توسعه راهآهن
غیر از توسعه بندر چابهار یکی از موارد مهم توسعه راه آهن است.
هند به دلیل رقابت با پاکستان میخواهد این کشور را دور بزند و از طریق دریا به بندر چابهار ایران متصل شود. راهآهنی هم قرار است چابهار را به زاهدان و پس از آن به زرنج در مرز افغانستان وصل کند؛ و از مسیر دیگری هم چابهار به سرخس در شمال شرق ایران متصل خواهد شد.
با این روش هند از طریق چابهار به کشورهای آسیای میانه و افغانستان وصل خواهد شد. از سوی دیگر این کشورها هم که به دریای آزاد مرتبط نیستند میتواند راه جدید را برای تجارت از طریق چابهار پیدا کنند.
هند پیش از این حدود ۱۰۰ میلیون دلار برای ساخت یک جاده ۲۲۰ کیلومتری در غرب افغانستان برای ارتباط با بندر چابهار هزینه کرده بود.
قرار است جادهها و خطوط راه آهن ساخته شوند تا افغانستان را که در خشکی محصور است به جای استفاده از بندر کراچی پاکستان به بندر ایرانی چابهار متصل کنند.
چابهار در حدود ۱۰۰ کیلومتری بندر گوادر پاکستان قرار گرفته که چین در راستای پروژه ۴۶ میلیارد دلاری ساخت کریدور اقتصادی چین-پاکستان سرگرم توسعه آن است.
در کنار بندر، بحث حضور هندیها در اتصال ریلی چابهار به زاهدان و شبکه ریلی ایران نیز از دیگر توافقهای انجام گرفته بین طرفهای هندی و ایرانی است. این خط آهن حدود ۴۰۰ کیلومتر طول دارد و در چهار محور مجزا طراحی شده است.
اما باز هم یکی از مشکلاتی که بر سر توسعه راه آهن شرق ایران در استان سیستان و بلوچستان قرار دارد بحث تأمین مالی است.
تیرو مورتی قائم مقام وزیر خارجه هند میگوید «در زمینه اتصال بندر چابهار به زاهدان توافقات لازم به امضا رسیدهاست». اما با وجود این اظهارات چندین سال از توافق برای توسعه بندر چابهار و ایجاد خط راهآهنی که این بندر را به افغانستان و آسیای میانه وصل میکند میگذرد اما همچنان این طرح با اجرایی شدن فاصله دارد.