دو رسانه آلمانی روز جمعه، ۲۳ شهریورماه، در گزارش‌هایی اعلام کردند که آلمان و فرانسه و بریتانیا در تلاش هستند تا با بنیان گذاشتن یک نهاد مالی خاص، ادامه دادوستد با ایران را پس از اعمال تحریم‌های اقتصادی واشینگتن علیه تهران، میسر کنند.
بر اساس گزارشی که خبرگزاری فرانسه روز شنبه به نقل از روزنامه اقتصادی هندلزبلات و نشریه اشپیگل چاپ آلمان منتشر کرد، این نهاد مالی واسطه‌ای به عنوان یک بورس معاوضه عمل می‌کند و می‌تواند از طریق معاوضه و انتقال اعتبارات مالی، امکان دادوستد بین طرف‌های اقتصادی ایرانی و اروپایی را فراهم آورد.
برای مثال، ایران می‌تواند محموله نفت خود را به شرکتی در اسپانیا بفرستد، اما پول ناشی از فروش این محموله به عنوان اعتبار نزد این نهاد مالی واسطه‌ای باقی می‌ماند تا اگر برای نمونه یک خریدار ایرانی از یک شرکت ماشین‌سازی آلمانی ماشین‌آلات می‌خرد، این دادوستد با اعتبار ناشی از فروش نفت ایران به شرکت اسپانیایی تسویه شود.
با عملیاتی شدن این نهاد مالی واسطه‌ای یا بورس معاوضه، بدون انجام عملیات بانکی معمول یا نقل و انتقال وجه نقد یا مبادلات بانکی که مشمول محدودیت‌ها و اعمال تحریم‌های آمریکا خواهد شد، دادوستدها و مبادلات از طریق جابه‌جایی اعتبار در این نهاد مالی واسطه انجام می‌گیرد.
سخنگوی وزارت اقتصاد و امور مالی آلمان در گفت‌وگو با خبرگزاری فرانسه گفت: این طرح یکی از چندین گزینه مدنظر کمیسیون اروپا برای ایجاد مسیرهای پرداخت مستقل به تهران است که بحث بر سر ایجاد آنها در جریان است.
مایا کوتسیانچیچ، سخنگوی فدریکا موگرینی، مسئول امور سیاست خارجی اتحادیه اروپا، گفت: «اتحادیه اروپا، قصد دارد اطمینان حاصل کند که اثرات تحریم‌ها برای شرکت‌هایی که می‌خواهند کسب و کار مشروع خود را با ایران ادامه دهند، به حداقل برساند و آنها بتوانند به منابع مالی لازم دسترسی داشته باشند.»
ایالات متحده روز ۱۸ اردیبهشت سال جاری اعلام کرد که از برجام خارج می‌شود، ولی سه کشور اروپایی شامل فرانسه، بریتانیا و آلمان اعلام کردند که این توافق را حفظ خواهند کرد.
ایران و سه کشور اروپایی که در مذاکرات گروه پنج به علاوه یک برای حل‌وفصل برنامه هسته‌ای تهران حضور داشتند، در حال رایزنی برای یافتن راه‌حلی به منظور مقابله با تحریم‌های آمریکا علیه ایران هستند.
ایران از اروپا خواسته تا با ارائه راهکارهای عملی، به تعهدات خود در قالب برجام عمل کند تا راهی برای ماندن ایران در این توافق باقی بماند.
چند روز پیش از این کمال خرازی، رئیس شورای راهبردی روابط خارجی ایران گفته بود که اروپا «به روشنی» به تعهدات خود نسبت به برجام عمل نکرده است و اگر اروپا نتواند «نیازهای ایران» را تامین کند، دیگر «بود و نبود» برجام تفاوتی نخواهد داشت.
پس از خروج آمریکا از برجام، واشینگتن به شرکت‌های اروپایی هشدار داد که فعالیت‌های‌شان در ایران را متوقف کنند. تاکنون شماری از شرکت‌های خارجی اعلام کرده‌اند که به فعالیت‌های خود در ایران پایان می‌دهند.
فاز دوم تحریم‌های آمریکا علیه ایران در نیمه آبان‌ماه به حوزه نفت، گاز و پتروشیمی ایران تسری می‌یابد و شبکه بانکی و روابط پولی ایران نیز مشمول تحریم‌های واشینگتن می‌شود.
با این که شماری از واردکنندگان عمده نفت ایران از جمله کره جنوبی و ژاپن، واردات نفت خود از ایران را کاهش داده‌اند، اما چین و هند کمابیش به خرید نفت از ایران ادامه می‌دهند.
در همین زمینه مایک پومپئو، وزیر امور خارجه ایالات متحده، روز جمعه گفت، آمریکا همچنان در حال بررسی امکان لغو تحریم‌ها یا معافیت برخی کشورها و شرکت‌هایی است که پس از سیزدهم آبان‌ماه به تجارت خود با ایران ادامه دهند.
او با تاکید دوباره بر مجازات‌هایی که برای خریداران نفت ایران پس از موعد اجرای فاز دوم تحریم‌ها در نظر گرفته شده است در عین حال به وابستگی شدید هند به نفت ایران اشاره کرد و گفت: بررسی اعطای برخی از معافیت‌ها برای شرکت‌های هندی، رد نشده است.
صادرات نفت ایران در ماه‌های اخیر و پس از خروج آمریکا از برجام به طور مداوم کاهش یافته است.
