وزیر نفت ایران می گوید با توجه به اینکه ایران خط لوله صادرات گاز را به مرز پاکستان رسانده اما دولت اسلام آباد اقدامی نکرده است، «از نظر وزارت نفت به دلیل این کوتاهی، باید وارد دعوای حقوقی شویم».
به گزارش خبرگزاری ایلنا، بیژن نامدار زنگنه در کنفرانس مطبوعاتی روز یکشنبه ۱۵ بهمن، گفت که «ما خرج عظیمی کردیم و لوله را تا لب مرز رساندیم، پاکستان به تعهدات قراردادی خودش عمل نکرده. از نظر ما باید وارد پیگیری حقوقی شد و البته سیاسی هم هست، باید تصمیم گیری کرد و در کل، از نظر شرکت نفت باید باید دعوای حقوقی شود و مجموعه مسائل دیده شود».
در دوران ریاست جمهوری محمود احمدی‌نژاد، تهران و اسلام‌آباد، قرارداد گازی امضا کردند که بر اساس آن، پاکستان باید از اول سال ۲۰۱۵ میلادی، روزانه ۲۲ میلیون متر مکعب گاز از ایران دریافت می‌کرد. ایران قول داده بود که تا آن زمان، خط لوله هفتم سراسری را تا مرز پاکستان بکشد و برای تکمیل بخش پاکستانی خط لوله نیز ۵۰۰ میلیون دلار وام به این کشور دهد. اما به غیر از مشکل تحریم‌ها، تا سال ۲۰۱۵، نه ایران خط لوله هفتم سراسری در خاک خود را تکمیل کرد، نه وامی پرداخت و نه اصولا پاکستان ساخت خط لوله گازی در خاک خود را آغاز کرد.
طبق قرارداد اولیه بین دو کشور، اگر تا آغاز سال ۲۰۱۵، این قرارداد عملیاتی نمی‌شد، پاکستان باید ۳ درصد از ارزش گاز صادراتی را به عنوان جریمه به ایران پرداخت می‌کرد. البته، بر اساس گزارش رسانه‌های ایرانی، پاکستان می‌بایست به ازای هر ماه تاخیر، ۲۰۰ میلیون دلار جریمه به ایران پرداخت می‌کرد که رقم درستی نباید باشد، چرا که کل ارزش گاز صادراتی ایران طبق قرارداد به این میزان هم نمی رسد، چه رسد به جریمه آن.
اما پاکستان سال گذشته اعلام کرد که ایران هنوز باید ۱۸۰ کیلومتر خط لوله سراسری هفتم را تکمیل کند تا به مرز پاکستان برسد. البته اخیرا ایران برای گازرسانی به مناطق دیگری از استان سیستان و بلوچستان، خصوصا بندر چابهار، خط لوله هفتم را گسترش داد و اکنون به مرز پاکستان نزدیک‌تر شده است.
گاز مایع ارزان رقیب گاز ایران
پاکستان همچنین گفته است درصورتی آماده اجرای خط لوله صلح است که ایران تخفیف ویژه برای گاز صادراتی بدهد. این کشور که سال ۲۰۱۵، دو قرارداد خرید گاز مایع «ال ان جی» با قطر و روسیه امضا کرد، همچنین اعلام کرده که قیمت پیشنهادی ترکمنستان از طریق خط لوله موسوم به «تاپی»، بسیار پایین‌تر از قیمت گاز ایران است.
خط لوله تاپی برای صادرات سالانه ۳۳ میلیارد متر مکعب گاز ترکمنستان به افغانستان، پاکستان و هند در نظر گرفته شده است. ۸۵ درصد از هزینه احداث این خط لوله ۱۰ میلیارد دلاری را خود ترکمنستان متقبل شده است، اما سقوط قیمت نفت و گاز در سال‌های گذشته و مشکلات مالی دولت عشق آباد باعث شده است که این پروژه فعلا متوقف بماند.
پاکستان سال گذشته حدود ۳ میلیون تن گاز مایع، عمدتا از قطر، وارد کرد و برای سال جاری، واردات گاز مایع کشور ۵۰ درصد افزایش خواهد یافت. وزیر نفت پاکستان در اکتبر سال گذشته اعلام کرد که در نظر دارد تا سال ۲۰۲۲ میلادی، واردات سالانه گاز مایع را به ۳۰ میلیون تن برساند. این رقم ۷ برابر میزان گازی است که ایران در نظر دارد به پاکستان صادر کند.
افت چشمگیر قیمت گاز، خصوصا گاز مایع (ال ان جی) در بازارهای جهانی بعد از افت قیمت نفت در سال ۲۰۱۴ باعث شده است که پاکستان تمایل بیشتری به خرید گاز مایع داشته باشد، چرا که هم اکنون بازار «ال ان جی» با مازاد عرضه مواجه است و وضعیت اشباع در سال‌های پیش رو تشدید نیز خواهد شد. هم اکنون یک سوم از کل تجارت جهانی گاز از طریق «ال ان جی» انجام می شود و هر ساله افزایش چشمگیری می‌یابد.
پرونده های شکایت گازی ایران
تهران سال گذشته در دیوان دادرسی بین المللی به‌خاطر شکایت آنکارا از گران فروشی گاز ایران، مجبور به بازگرداندن ۱.۹ میلیارد دلار از پول گاز صادراتی به ترکیه طی سال‌های گذشته شد. ایران از نیمه سال گذشته خورشیدی برای بازپرداخت مبلغ یاد شده، پولی از بابت صادرات گاز به ترکیه دریافت نمی‌کند.
همچنین ترکمنستان که از ابتدای سال گذشته میلادی به‌خاطر بدهی معوقه ۱.۸ میلیارد دلاری تهران، فروش گاز به ایران را متوقف کرده بود، علیه جمهوری اسلامی در دیوان دادرسی بین المللی اقامه دعوی کرده است.
بیژن زنگنه در این مورد در کنفرانس مطبوعاتی روز یکشنبه اعلام کرد که «ترکمنستان علیه ما به داوری مراجعه کرد و ما نیز معتقدیم آنها به ما خسارت زده اند و باید جبران کنند».
وی گفت که پس از قطع صادرات گاز ترکمنستان، گازی از این کشور وارد نکردیم اما مقداری سوآپ (معاوضه) انجام شد.
ایران از اکتبر سال ۲۰۱۶ مقداری گاز از ترکمنستان دریافت می‌کند و به همان میزان نیز گاز به جمهوری آذربایجان تحویل می‌دهد. بر اساس آمارهای رسمی جمهوری آذربایجان، از زمان آغاز عملیات سوآپ تا پایان سال گذشته، کمی بیش از دو میلیارد متر مکعب گاز ترکمنستان از طریق معاوضه با ایران به جمهوری آذربایجان رسیده است و کماکان ادامه دارد.
