قرار گرفتن نام فیلم اسرائیلی فاکستروت در فهرست ۹ گانه نهایی نامزدهای دریافت جایزه اسکار ۲۰۱۸ اگر افتخاری برای سینمای اسرائیل باشد که تا حال تنها یک بار و آن هم در دهه های دور، این جایزه را از آن خود کرده است، اما وزیر فرهنگ و راستگرایان اسرائیل از این دستاورد سینمایی چندان خشنود نشده اند.
آکادمی علوم و هنرهای سینمایی اسکار آمریکا پنجشنبه بیست وسوم آذر فهرست ۹ فیلم برتر خارجی را از میان ۹۲ فیلم ارائه شده برای دریافت جایزه اسکار۲۰۱۸ منتشر کرد تا بیست و سوم ژانویه، سوم بهمن، سرانجام پنج فیلم نامزد نهایی معرفی شوند؛ مراسم اسکار چهارم مارس، سیزدهم اسفند، نشان خواهد داد که کدام فیلم از این فهرست اسکار را درو می کند.
روزنامه اسرائیلی هاآرتص جمعه بیست و پنجم آذر نوشت، فیلم فاکستروت در حالی از سوی آکادمی فیلم اسرائیل به عنوان نماینده این کشور به اسکار معرفی شد که میری رِگِو وزیر فرهنگ دولت بنیامین نتانیاهو پیشاپیش این فیلم را سیاه نمایی ارتش اسرائیل توصیف، و بارها در هفته های اخیر سازندگان آن را نکوهش کرد.
بنوشته هاآرتص، میری رگو گفته بود، خشم او از «ساخت فیلم هایی در اسرائیل است که نسل جوان را علیه اخلاقی ترین ارتش دنیا مغزشویی می کند». او در همین حال اذعان کرده که که فیلم را ندیده است؛ در فیسبوکش نوشته بود «هرگز حاضر به دیدن این فیلم های عصبانی کننده نیست».
میری رگو که پیش تر سخنگوی ارتش اسرائیل بوده، از آغاز اکران فاکستروت در سینماهای اسرائیل در اواخر تابستان ابراز عقیده کرده بود که این فیلم «دروغ پردازی دیگری علیه ارتش، زیر نام هنر است». او اعطای بودجه از سوی نهادهای فرهنگی و هنری برای ارائه این نوع کارهای هنری را نکوهش کرده و خواهان قطع این بودجه ها شده است.
میری رگو تنها سیاستمدار اسرائیلی نیست که حتی بدون دیدن فیلم، از آن انتقاد کرده است؛ سیاسیون دیگری نیز از جناح راست، سازندگان و حتی بازیگران فیلم را محکوم کرده اند. استدلال اصلی آنها این است که خشونتی که در فیلم از سوی سربازان در مورد فلسطینی ها دیده می شود، سیاه نمایی ارتش است.
خشم نیروهای راست از فیلم به این منزله نیست که نیروهای چپ و سازمان هایی مانند «سکوت را بشکنیم» از آن استقبال کرده باشند؛ فعالان چپ نیز انتقادهای خود را از فاکستروت دارند؛ گیدئون لوی روزنامه نگار منتقد دولت در هاآرتص نوشت، اگر نهاد سخنگوی ارتش می خواست فیلمی موثرتر از این برای تطهیر ارتش بسازد، نمی توانست بهتر از این کار کند.
با وجود خشم راستگرایان اسرائیل از فیلم فاکستروت، آکادمی فیلم و تلویزیون اسرائیل دو ماه پیش جایزه «اوفیر» را که جایزه اصلی سالیانه سینمای این کشور است، به این فیلم اعطا کرد؛ میری رگو به این مراسم دعوت نشد؛ رییس آکادمی فیلم و تلویزیون اسرائیل در بیانیه ای عدم دعوت از وزیر را نیز با اصل آزادی اندیشه و بیان در تضاد دانست.
فاکستروت به کارگردانی شمولیک (شموئل) مائوز، افزون بر دریافت کمک مالی از بنیاد فیلم اسرائیل، از حمایت سرمایه گذاران اروپایی برخودار بوده تا به یک کار مشترک اسرائیلی- آلمانی- فرانسوی مبدل شود.
فیلم بعد از چند هفته اکران در اسرائیل، از هفته گذشته نیز در سینماهای آمریکا به روی پرده رفته است. هیات داوران جشنواره فیلم ونیز به تازگی فاکستروت را انتخاب نخست خود معرفی کرد و جایزه بزرگ خود را به آن داد؛ اکرانش در جشنواره جهانی فیلم تورونتو نیز با تحسین روبرو شد.
فاکستروت داستان یک خانواده اسرائیلی به نام فلدمن است؛ زوجی میانسال؛ میخائل و دافنا و دخترشان در تل آویو؛ و پسر خانواده یوناتان در خدمت اجباری سربازی در جایی در نزدیکی اراضی فلسطینی در جنوب.
یک افسر ارتش در حالی که چند سرباز او را همراهی می کنند به در خانه خانواده فلدمن می رود؛ دافنای مادر با دیدن افسر و سربازان از ترس غش می کند؛ به حق می داند چه خبر شومی را به او می دهند؛ به گفته افسر، یوناتان «در یک عملیات» کشته شده است؛ میخائل پدر در خود فرو می رود اما به همسر غش کرده رسیدگی می کند؛ آویگدور برادر از راه می رسد تا به ترتیبات تشییع جنازه رسیدگی کند؛ میخائل نزد مادرش می رود تا گزارش شوم را به مادربزرگ یوناتان بدهد؛ مادربزرگ بازمانده هولوکاست است و بیمار؛ میخائل پسر را با نام برادرانش که در هولوکاست کشته شده اند صدا می کند؛ مادر پیر تنها آلمانی حرف می زند...
رخدادهای پنج ساعت نخست بعد از دریافت خبر کشته شدن یوناتان در خانه میخائل و دافنا به ناگهان به سکوت سنگین در یک پست بازرسی در صحرایی در جنوب اسرائیل در نزدیکی غزه پیوند می خورد؛ جایی که یوناتان در آن بوده و کشته شده است؛ تا قبل از کشته شدنش، او و سه سرباز دیگر ۱۸ تا ۲۱ ساله ساعات کسالت بارشان را در این پست بازرسی از راههایی مانند کشیدن کارتون و غیره پر می کنند؛ چهار سرباز جوان در یک وانت رها شده می خوابند...
شش ماه بعد در خانه والدین داغدار؛ میخائل با حسرت به کارتون های کشیده شده پسر نگاه می کند؛ متوجه می شود که صفحه آخر دفتر کارتون ها کنده شده است...دافنا دارد کیک تولد درست می کند و می نالد و میخائل را در آنچه که برای خانواده رخ داده مقصر می داند؛ در این رد و بدل شدن اتهامات، نوعی خالی شدن عقده های نهفته نیز هست؛ الما دختر خانواده که به ناگهان بازمی گردد از اینکه می بیند والدین با هم حرف می زنند خشنود است؛ آنها را ترک می کند و از خانه می رود؛ خانه می ماند و زوجی داغدار با یک حسرت ابدی...
در آخرین صحنه، وانتی که خوابگاه یوناتان و همقطاران در پست بازرسی بود، از جاده منحرف و منهدم می شود...
صحرای ساکت اما داغ و پر رمز و راز جنوب اسرائیل؛ نگاه های همیشگی پر از شک و تردید سربازان به خودروها و فلسطینی هایی که در نزدیکی مرز عبور می کنند؛ خشم و نفرتی دو جانبه؛ سکوتی که هر آن ممکن است شکسته شود؛ طرف اسرائیلی اسلحه در دست دارد و شک و هراس خود را با خالی کردن گلوله به آن سو خالی می کند، و طرفی که ظاهرا دستش خالی است و عقده هایش تلنبار و مبدل شده به انبار باروت، به باور خود برای تلافی کردن کمربند انتحاری به خود می بندد تا به پست بازرسی یا هر کسی دیگر از طرف مقابل نزدیک شود؛ دور تسلسلی کور...صحنه هایی از نزاعی که یک قرن ادامه یافته و در سال های گذشته بخشی جدایی ناپذیر از خبرهای روزانه در زندگی چند نسل بوده است...
فاکستروت دومین فیلم بلند شمولیک (شموئل) مائوز است؛ اما قصه آن چندان دور از فیلم نخستش نیست.
«لبنان» نخستین اثر بلند مائوز در سال ۲۰۰۹،سراسر از درون یک تانک اسرائیلی و دو قدمی آن در جایی پرت فیلمبرداری شده بود تا حضور سربازان اسرائیلی در سال های اشغال جنوب لبنان به تصویر کشیده شود؛ «لبنان» نیز در جهان تحسین شد اما راستگرایان هموطن مائوز این اثر او را نیز همراستا با چپ عقده ای که از صحنه سکانداری سیاست و دولت بیرون انداخته شده و اقبالی برای بازگشت به این مسند ندارد، دانسته و جوایز اعطا شده خارجی به آن را افتخاری برای سینمای اسرائیل ندانستند.
فاکستروت در کنار هشت فیلم خارجی دیگر؛ مربع یا میدان از سوئد، توهین از لبنان، از جسم و روح از مجارستان، یک زن شگفت انگیز از شیلی، تهی از عشق از روسیه، زخم از آفریقای جنوب، از ناکجا آباد از آلمان و فیلیسیتای خوشبختی از سنگال، در فهرست ۹ گانه نامزدهای اسکار قرار گرفت؛ فیلم «نفس» از نرگس آبیار نخستین زن ایرانی که فیلمش به اسکار معرفی شد، از این فهرست ۹ گانه حذف شد.
منقدان سینما احتمال می دهند که فیلم سوئدی مربع یا میدان ساخته روبن اوستلند، برنده نخل طلایی جشنواره کان و جایزه آکادمی فیلم اروپا و نامزد گلوب طلایی، برنده امسال اسکار در بخش فیلم های خارجی باشد.
لی اور اشکنازی بازیگر اصلی فیلم فاکستروت جمعه بیست و چهارم آذر به رادیوی اسرائیلی کان گفت او نیز احتمال می دهد که امسال نیز اسرائیل تا گرفتن اسکار فاصله داشته باشد و اسکار بهترین فیلم خارجی به فیلم سوئدی تعلق گیرد.
لی اور اشکنازی در همین حال گفت، اگر فاکستروت برنده اسکار شود، شاید بتوان آن را واکنشی نیز به دخالت های فزاینده اخیر دولتمردان و سیاستمداران در صحنه فرهنگ و هنر در این کشور دانست.
