عباس موسوی سخنگوی وزارت خارجه ایران روز دوشنبه هفتم مرداد تأیید کرد که محمدجواد ظریف، وزیر خارجه ایران، در نامهای به آیتالله خامنهای از سریال گاندو «گلایه» کرده و رهبر جمهوری اسلامی نیز پاسخ داده که «مطلقاً راضی نیست» به مجموعه وزارت خارجه و ظریف «اهانتی صورت بگیرد».
موضوع ارسال این نامه «گلایهآمیز» و «پاسخ رهبر جمهوری اسلامی» به آن، که پیشتر در برخی رسانهها نیز بازتاب داشت، نوع مواجهه دوگانه رهبر جمهوری اسلامی با محمدجواد ظریف را بار دیگر مطرح کرده است.
با ارسال این نامه، در کمتر از شش ماه، محمدجواد ظریف بار دیگر از استعفا سخن گفته اما این بار خطاب به رهبر جمهوری اسلامی. در هر دو بار اما دلیل استعفا با سپاه پاسداران ارتباط دارد.
اما به رغم اینکه پاسخ رهبر جمهوری اسلامی به این نامه به نوعی حاکی از حمایت او از محمدجواد ظریف است، وزیر خارجه ایران عمدتاً مورد حمله شدید نهادها و چهرههایی است که زیر نظر آیتالله خامنهای قرار دارند یا به او نزدیک هستند.
این رفتار دوگانه رهبر جمهوری اسلامی در قبال محمد جواد ظریف سابقهای طولانی دارد. ظریف در خاطرات خود در کتاب «آقای سفیر» گفته که هنگام معرفی او در سال ۸۰ و در دولت محمد خاتمی به عنوان نماینده ایران در سازمان ملل آیتالله خامنهای او را «بهترین گزینه» خوانده است.
در همان روز ملاقات او با خامنهای، اما روزنامه کیهان نوشته بود که «گروهی در وزارت خارجه» سعی میکنند ظریف را «علی رغم مخالفت مقامات عالیرتبه نظام به نیویورک بفرستند».
ظریف همچنین در خاطرات خود گفته که محمود احمدینژاد قصد داشته او را از نمایندگی ایران در سازمان ملل برکنار کند اما با حمایت آیتالله خامنهای او مدتی دیگر در این سمت باقی مانده است.
او گفته که سابقه روابطش با آقای خامنهای به سفر او به سازمان ملل در سال ۶۶ باز میگرد که به دلیل پایان مأموریت سعید رجایی خراسانی، نماینده ایران در سازمان ملل، «تمام کارهای» این سفر را او انجام داده است.
در میان نزدیکان آیتالله خامنهای ظریف رابطه نزدیکی نیز با علی اکبر ولایتی، مشاور بینالملل، او دارد و حضور ظریف و برخی دیگر از جمله سیروس ناصری در تیم مذاکره اتمی در دولت خاتمی با پیشنهاد ولایتی انجام شده است.
اینک پس از ۱۸ سال همچنان رفتار متناقض آیتالله خامنهای ادامه دارد.
سریال گاندو که بر اساس گزارشها با حمایت سپاه پاسداران ساخته شده، شکل سینمایی از مفهومی است که خود آیتالله خامنهای پس از برجام بارها درباره آن سخن گفته است یعنی تلاش آمریکا برای «نفوذ در مراکز تصمیمگیری».
حملات این سریال البته تنها در حد وزیر خارجه نبوده و این سریال خود حسن روحانی و نزدیکان او را نشانه گرفته است، به گونهای که برخی ادعاهای نمایندگان اصولگرا درباره «نزدیکی جیسیون رضائیان به روحانی» تا حدی که «طعم آدامس او را میدانسته» نیز در آن منعکس شده است.
استعفای اول محمد جواد ظریف نیز به سپاه پاسداران ارتباط داشت و او در واکنش به حضور نداشتن در دیدار بشار اسد با مقامات جمهوری اسلامی استعفا داده بود. دیداری که قاسم سلیمانی، فرمانده نیروی قدس سپاه، برنامهریز آن بود.
واکنش نزدیکان رهبر جمهوری اسلامی به این استعفا اما متفاوت بود.
قاسم سلیمانی اعلام کرده بود که درباره غیبت آقای ظریف در دیدار با بشار اسد «تعمدی» در کار نبوده است.
با این حال اسماعیل قاآنی،جانشین او ، گفت «آنها که باید بدانند» از سفر رهبر سوریه به ایران خبر داشتهاند و «آنهایی که نباید، نمیدانستند».
همچنین در حالی که برخی از اصول گرایان از جمله حمید رسایی شدیدا به ظریف حمله کرده بودند، حسین شریعتمداری، نماینده رهبر جمهوری اسلامی در روزنامه کیهان، از ظریف خواست که به کار خود ادامه دهد.
او همچنین سعی کرد که اختلاف با حسن روحانی را دلیل استعفای آقای ظریف جلوه دهد و نوشت که او «از برخی برخوردهای آقای روحانی با ایشان گلههای جدی» دارد اما استعفا «چاره آن نیست و این گلایهها را باید در همان کابینه حل و فصل کنند».
حمایت آقای خامنهای از ظریف در قبال سریال گاندو در عین حملات زیردستانش، در موضوع برجام نیز سابقه داشته است.
از جمله در موضوع برجام، حامیان آیت الله خامنهای با آزادی از این توافق انتقاد کردهاند و خود او نیز آن را «خسارت محض» خوانده، با این حال از تیم مذاکره اتمی ایران هم بارها تمجید کرده است.
از جمله روزنامه آفتاب یزد سخنان رهبر جمهوری اسلامی در دیدار با اعضای هیئت دولت در سال ۹۷ را منتشر کرده که گفته بود: «...آقای ظریف -دوست عزیز ما- هم این جا تشریف دارند».
وی در ۱۲ آبان ۹۲ نیز گفته بود: «هیچکس نباید این مجموعهی مذاکرهکنندگان ما را با مجموعهی شامل آمریکا - همان شش دولت، بهاصطلاح پنج بعلاوهی یک - سازشکار بداند؛ این غلط است؛ اینها مأموران دولت جمهوری اسلامی ایران هستند، اینها بچههای خودمان هستند، بچههای انقلابند».
در کنار این حمایتها آیتالله خامنهای چندین بار سخنان ظریف درباره مذاکرات اتمی را تکذیب کرده است. از جمله ظریف گفته بود که رهبر جمهوری اسلامی در جریان کامل مذاکرات اتمی بوده اما او این سخنان را رد کرد.
آیتالله خامنهای و نزدیکان او اما شاید چندان در مواجهه با محمدجواد ظریف نگرانی ندارند، چرا که ظریف قرار نیست فراتر از جایگاه کنونیاش، نقشی ایفا کند و خود او بارها اعلام کرده که تخصصی در سیاست داخلی و برنامهای برای این حوزه ندارد.