سقوط حکومت معمر قذافی در ساعات نخستين روز يکشنبه ۳۰ مرداد به گمانه زنی هائی در مورد سرنوشت بحران سوريه و دخالت احتمالی سازمان پيمان اتلانتيک شمالی ، ناتو ، در اين کشور دامن زده است.
شماری از کارشناسان بر اين باورند که موفقيت عمليات ناتو درليبی ممکن است اعضا اين سازمان نظامی را تشويق کند تا با يارگيری درسطح بين المللی، به عمليات مشابهی در سوريه دست زنند.
شماری از کشور های عرب ، دولت سوريه را به انجام اصلاحات فراخوانده اند و ريئس جمهوری آمريکا از بشار اسد خواسته است که از قدرت کناره گيری کند.
نزديک به شش ماه پيش ، ۲۵ بهمن ، دستگيری يک وکيل و فعال حقوق بشر به نام فتحی تاربل در شهر بنغازی جرقه ای بود که اعتراضهای مردمی را در ليبی شعله ور ساخت و در نهايت به سقوط حکومت ۴۲ ساله قذافی انجاميد.
يکی از سازه های مهم که اعتراضها و مبارزه مسلحانه مخالفان حکومت قذافی را به ثمر رساند، حمله های هوائی سازمان پيمان اتلانتيک شمای ، ناتو ، بود - حمله هائی که پنج ماه پيش با تصويب قطع نامه ۱۹۷۳ شورای امنيت سازمان ملل آغاز گرديد.
اين حمله ها پس از ناکارآمد کردن پدافند هوائی ليبی، زمين گير کردن و نابودی هواپيما های نيروی هوائی اين کشور، در هم شکستن سيستم فرماندهی و کنترل و بالاخره اختلال شديد در سيستم پشتيبانی نيرو های زمينی و شبه نظامی ليبی ، راه را برای پيشروی تدريجی مخالفان هموار کرد. ديگر اقدامهای ناتو مانند تجهيز مخالفان به اسلحه و مهمات ، سازماندهی وآموزش نظامی مخالفان توام با شرکت مستقيم شماری از پرسنل نيرو های ويژه کشورهای ناتو در حمله های مخالفان قذافی از ديگر عوامل کارساز سقوط طرابلس بود.
خشونت بی حد و حصر قذافی در ابتدای اعتراضهای مردم در شرق ليبی و بکارگيری توپ ، تانک و هواپيما برای سرکوبی مخالفان يکی از مهمترين عواملی بود که به همگرائی آمريکا و کشور های اروپائی و برخی از کشور های اتحاديه عرب انجاميد و در نهايت با تصويب قطع نامه شورای امنيت ، ناتو را وارد ميدان کرد.
شماری ازکارشناسان مي گويند اگر قذافی از خشونت بی حد و حصر خود داری مي کرد و از نقطه برگشت نا پذير عبور نمي کرد ، مي توانست آبرومندانه از قدرت کنار گيری کند و حتی دوران تبعيد خود را در ايتاليا سپری کند ، همانگونه که در ابتدای کار به او پيشنهاد شده بود. البته شواهد تاريخی نشان مي دهد که عامه ديکتاتورها به اين نوع گزينه ها توجهی ندارند. به تازگی در مصر و تونس شاهد آن بوده ايم.
بهر حال اکنون قذافی يا بايد با مقاومت بی فايده ای در مقابل مخالفان کشته شود ، يا پا به فرار بگذارد يا اينکه جوابگوی دادگاه جنائی بين المللی باشد.
سقوط طرابلس بی شک مخالفان حکومت بشار اسد را تشجيع خواهد کرد تا به مبارزه خود ادامه دهند ولی آنگونه که انتظار مي رفت آنها را شاد نکرده است و به گفته سامی موبيد ، استاد دانشگاه ، تاريخ دان و سر دبير مجله " فُروارد" ّForward سوريه ، چنين نشانه های در خيابانهای شهر های سوريه ديده نميشود.
به باور سامی مبيد ، مردم سوريه خواهان سقوط حکومت قذافی بودند که اتفاق افتاد ولی در عين حال نگران دخالت احتمالی ناتو در سوريه اند. مردم سوريه کمک های جامعه بين المللی در چهار چوب فشار های سياسی و يا اعمال تحريم را برای به زانو در آوردن رژيم اسد پذيرا هستند و لی حاضر نيستند که بحران سوريه از نظر نظامی بين المللی شود و ناتو وارد ميدان گردد.
يکی از تفاوت های مهم بين بحران سوريه و ليبی اين است که مخالفان ليبيائی از ابتدای کار خواهان دخالت کشور های خارجی در ليبی بودند در حاليکه مخالفان سوری مايل نيستند که پای نيرو های خارجی به کشور شان باز شود . به عقيده سامی موبيد سوری ها بيم آن دارند که با دخالت ناتو ، مردم برای مبارزه با دشمن خارجی گرد دولت بشاراسد حلقه زنند و بر خلاف خواسته مخالفان آن را تقويت کنند.
نزديک به دو هفته پيش ، ديميتری روگوزين ، نماينده روسيه در ناتو مدعی شده بود که اين سازمان در حال تدارک برای حمله نظامی عليه سوريه است.
ترکيه دخالت نظامی ناتو را بعيد مي داند و محمود احمدی نژاد ، عصر يکشنبه ۳۰ مرداد ، ذر يک مکالمه تلفنی با رجب طيب اردغان ، نخست وزير ترکيه ، ازموضع گيری او عليه دخالت ناتو و دخالت قدرت های بژرگ در مسائل منطقه ای قدر دانی کرد.
شماری از کارشناسان بر اين باورند که موفقيت عمليات ناتو درليبی ممکن است اعضا اين سازمان نظامی را تشويق کند تا با يارگيری درسطح بين المللی، به عمليات مشابهی در سوريه دست زنند.
شماری از کشور های عرب ، دولت سوريه را به انجام اصلاحات فراخوانده اند و ريئس جمهوری آمريکا از بشار اسد خواسته است که از قدرت کناره گيری کند.
نزديک به شش ماه پيش ، ۲۵ بهمن ، دستگيری يک وکيل و فعال حقوق بشر به نام فتحی تاربل در شهر بنغازی جرقه ای بود که اعتراضهای مردمی را در ليبی شعله ور ساخت و در نهايت به سقوط حکومت ۴۲ ساله قذافی انجاميد.
يکی از سازه های مهم که اعتراضها و مبارزه مسلحانه مخالفان حکومت قذافی را به ثمر رساند، حمله های هوائی سازمان پيمان اتلانتيک شمای ، ناتو ، بود - حمله هائی که پنج ماه پيش با تصويب قطع نامه ۱۹۷۳ شورای امنيت سازمان ملل آغاز گرديد.
اين حمله ها پس از ناکارآمد کردن پدافند هوائی ليبی، زمين گير کردن و نابودی هواپيما های نيروی هوائی اين کشور، در هم شکستن سيستم فرماندهی و کنترل و بالاخره اختلال شديد در سيستم پشتيبانی نيرو های زمينی و شبه نظامی ليبی ، راه را برای پيشروی تدريجی مخالفان هموار کرد. ديگر اقدامهای ناتو مانند تجهيز مخالفان به اسلحه و مهمات ، سازماندهی وآموزش نظامی مخالفان توام با شرکت مستقيم شماری از پرسنل نيرو های ويژه کشورهای ناتو در حمله های مخالفان قذافی از ديگر عوامل کارساز سقوط طرابلس بود.
خشونت بی حد و حصر قذافی در ابتدای اعتراضهای مردم در شرق ليبی و بکارگيری توپ ، تانک و هواپيما برای سرکوبی مخالفان يکی از مهمترين عواملی بود که به همگرائی آمريکا و کشور های اروپائی و برخی از کشور های اتحاديه عرب انجاميد و در نهايت با تصويب قطع نامه شورای امنيت ، ناتو را وارد ميدان کرد.
شماری ازکارشناسان مي گويند اگر قذافی از خشونت بی حد و حصر خود داری مي کرد و از نقطه برگشت نا پذير عبور نمي کرد ، مي توانست آبرومندانه از قدرت کنار گيری کند و حتی دوران تبعيد خود را در ايتاليا سپری کند ، همانگونه که در ابتدای کار به او پيشنهاد شده بود. البته شواهد تاريخی نشان مي دهد که عامه ديکتاتورها به اين نوع گزينه ها توجهی ندارند. به تازگی در مصر و تونس شاهد آن بوده ايم.
بهر حال اکنون قذافی يا بايد با مقاومت بی فايده ای در مقابل مخالفان کشته شود ، يا پا به فرار بگذارد يا اينکه جوابگوی دادگاه جنائی بين المللی باشد.
سقوط طرابلس بی شک مخالفان حکومت بشار اسد را تشجيع خواهد کرد تا به مبارزه خود ادامه دهند ولی آنگونه که انتظار مي رفت آنها را شاد نکرده است و به گفته سامی موبيد ، استاد دانشگاه ، تاريخ دان و سر دبير مجله " فُروارد" ّForward سوريه ، چنين نشانه های در خيابانهای شهر های سوريه ديده نميشود.
به باور سامی مبيد ، مردم سوريه خواهان سقوط حکومت قذافی بودند که اتفاق افتاد ولی در عين حال نگران دخالت احتمالی ناتو در سوريه اند. مردم سوريه کمک های جامعه بين المللی در چهار چوب فشار های سياسی و يا اعمال تحريم را برای به زانو در آوردن رژيم اسد پذيرا هستند و لی حاضر نيستند که بحران سوريه از نظر نظامی بين المللی شود و ناتو وارد ميدان گردد.
يکی از تفاوت های مهم بين بحران سوريه و ليبی اين است که مخالفان ليبيائی از ابتدای کار خواهان دخالت کشور های خارجی در ليبی بودند در حاليکه مخالفان سوری مايل نيستند که پای نيرو های خارجی به کشور شان باز شود . به عقيده سامی موبيد سوری ها بيم آن دارند که با دخالت ناتو ، مردم برای مبارزه با دشمن خارجی گرد دولت بشاراسد حلقه زنند و بر خلاف خواسته مخالفان آن را تقويت کنند.
نزديک به دو هفته پيش ، ديميتری روگوزين ، نماينده روسيه در ناتو مدعی شده بود که اين سازمان در حال تدارک برای حمله نظامی عليه سوريه است.
ترکيه دخالت نظامی ناتو را بعيد مي داند و محمود احمدی نژاد ، عصر يکشنبه ۳۰ مرداد ، ذر يک مکالمه تلفنی با رجب طيب اردغان ، نخست وزير ترکيه ، ازموضع گيری او عليه دخالت ناتو و دخالت قدرت های بژرگ در مسائل منطقه ای قدر دانی کرد.
