شرکت ملی پتروشیمی ایران در گزارشی که روز شنبه اول اردیبهشت ماه در سایت رسمی خود منتشر کرده، می‌گوید که مجتمع‌های پتروشیمی کشور سال گذشته بیش از ۲۲ میلیون و ۴۱۰ هزار تن محصول به ارزش بیش از ۱۲ میلیارد دلار صادر کرده‌اند.
این گزارش اشاره‌ای به تغییرات میزان صادرات پتروشیمی نسبت به سال قبل آن نکرده، اما گزارش جامع حوزه پتروشیمی سال گذشته نشان می‌دهد که حجم صادرات پتروشیمی طی سال گذشته ۱۰ درصد نسبت به سال قبل آن افزایش یافته و درآمدهای صادراتی از محصولات پتروشیمی نیز نزدیک ۲۶ درصد افزایش نشان می‌دهد.
علت عمده اختلاف میان رشد حجم و ارزش صادرات، عمدتاً در این نکته است که قیمت نفت طی سال گذشته نسبت به سال قبل آن بیش از ۲۵ درصد افزایش یافت و به تبع آن قیمت محصولات پتروشیمی نیز افزایش یافته است.
ارزش سالانه بازارهای پتروشیمی در جهان بالغ بر سه تریلیون دلار می‌شود که تقریباً ۱.۵ برابر بازار نفت خام است. با مقایسه میزان صادرات پتروشیمی ایران و ارزش بازار این محصولات در سطح جهانی، سهم ایران بسیار اندک است، اما آمارهای دهه جاری نشان می‌دهد که ایران بخش عظیمی از بازارهای خود را طی تحریم‌ها از دست داد و طی چند سال گذشته، دوباره اندک اندک این بازارها را به دست می‌آورد.
روند حجم و درآمدهای صادرات محصولات پتروشیمی ایران از ابتدای دهه جاری (میلیون تن، میلیارد دلار)/ منبع: آمارهای رسمی گمرک و شرکت ملی پتروشیمی
آمارهای رسمی نشان می‌دهد که در اوج قیمت‌های نفت و پتروشیمی، ایران بخش عظیمی از بازارهای خود را به خاطر تحریم‌ها از دست داد و بعد از آغاز دولت روحانی دوباره حج صادرات افزایش یافته و حتی از دوران قبل از تحریم‌ها نیز فراتر رفته است، اما به خاطر افت چشمگیر قیمت نفت و محصولات پتروشیمی در مقایسه با دوران احمدی‌نژاد، هنوز درآمدها کمتر از سال ۱۳۹۰ است.
البته، بخشی از افزایش حجم صادرات پترشیمی مربوط به افزایش چشمگیر ظرفیت تولید پتروشیمی ایران است. در سال گذشته، ظرفیت تولید سالانه محصولات پتروشیمی ایران نسبت به ابتدای دهه جاری بیش از ۱۸ درصد افزایش یافته و به حدود ۶۴ میلیون تن رسیده است.
ظرفیت خالی پتروشیمی ایران
در دوران تحریم‌ها، بخش عظیمی از ظرفیت پتروشیمی ایران بخاطر سقوط میزان صادرات، بیکار مانده بود. در سال ۹۳ و اوج تحریم‌ها، بیش از ۳۰ درصد از ظرفیت پتروشیمی ایران خالی بود. اما طی سال گذشته، این رقم به ۱۶ درصد افت کرده است که نشان می‌دهد هنوز هم ایران به خاطر مشکلات صادرات از تمام ظرفیت تولید محصولات پتروشیمی استفاده نمی‌کند.
برنامه‌ریزی‌ها برای تولید نیز ۲ میلیون تن کمتر از آن چیزی است که در عمل اتفاق افتاد. ایران سال گذشته، کلاً ۵۳.۶ میلیون تن محصولات پتروشیمی تولید کرد که ۹.۳۵ میلیون تن آن برای تولید محصولات با ارزش افزوده به مجمتع‌های پتروشیمی داخلی فروخته شده و بقیه به عنوان محصول نهایی راهی بازارهای داخلی و خارجی شده است.
