رئیسجمهوری ایالات متحده و همتای روس او، ۲۵ تیر ماه در پایتخت فنلاند، به دیدار یکدیگر میروند. این نخستین بار است که دو طرف با برنامهریزی قبلی و برای انجام گفتوگوی دو جانبه دیدار میکنند؛ در عین حال این نخستین دیدار سران دو کشور از فروردین ۱۳۸۹ به این سو است.
دیدار یک روزه در هلسینکی در حالی انجام میشود که نگاه رسانهها و تحلیلگران بسیاری از هماکنون به روند و نتیجه احتمالی آن دوخته شدهاست. علاوه بر آقایان پوتین و ترامپ، وزیران خارجه دو کشور، سرگئی لاوروف و مایک پومپئو نیز مذاکراتی را انجام خواهند داد.
دونالد ترامپ در ساعتهای واپسین روز یکشنبه وارد هلسینکی شد. دهها نیروی پلیس، کاروان رئیسجمهوری آمریکا را در منطقه کوچکی در پایتخت فنلاند همراهی کردند.
دیدار سران دو کشور در حالی صورت میگیرد که از منظر بسیاری از تحلیلگران، روابط میان روسیه و غرب، در شرایط تنشآلود و بیسابقهای از پایان جنگ سرد تا کنون قرار دارد. بحران اوکراین، که غرب رد پای روسیه را در آن میبیند اما مسکو این اتهام را رد میکند، الحاق شبهجزیره کریمه اوکراین به خاک روسیه، جنگ داخلی سوریه و حضور پررنگ روسیه در آن، اتهامها به کرملین در رابطه با دخالت در انتخابات آمریکا و دیگر کشورهای دمکراتیک، که آن هم با تکذیب مسکو همراه شده، و حتی اخیرا اتهامهای وارد شده به مسکو در پیوند با مسمومیت سرگئی اسکریپال در بریتانیا، و موارد ریز و درشت دیگر، بر روابط دو طرف سایه افکندهاست.
دیدار پوتین و ترامپ از سوی ناظران مسائل ایران نیز از نزدیک دنبال میشود. مسکو و تهران مهمترین حامیان بشار اسد هستند و روابط نزدیکی نیز با هم دارند، بهطوریکه ارتش روسیه از خاک ایران برای انجام عملیات در سوریه استفاده کردهاست. روسیه در عین حال از حامیان توافق اتمی یا «برجام» است. دولت دونالد ترامپ به اقدامات ایران در منطقه، توسعه برنامه موشکی، توافق اتمی دولت پیشین و رفتارهای دیگر جمهوری اسلامی، شدیدا معترض است، از برجام خارج شده و خواستار مذاکرات تازهای با جمهوری اسلامیست. جمهوری اسلامی اما هنوز حاضر به انجام مذاکرهای نشده و انگشت اتهام را در رابطه با شکست احتمالی برجام بهسوی واشینگتن گرفتهاست.
از نگاه تحلیلگران:
گمانهزنیهایی در حاشیه گفتوگوی ترامپ و پوتین
دیدار تاریخی ترامپ-پوتین؛ رقابت تهران و تلآویو در «بازی بزرگ»
افزون بر اینها، دیدار رو در روی رئیسجمهوری آمریکا و روسیه در حالی انجام میشود که قانونگذاران و سیاستمداران ایالات متحده و متحدان آن کشور نیز به آن چشم دوختهاند.
اخیرا وزارت دادگستری آمریکا، ۱۲ افسر اطلاعاتی روسیه را به حملات سایبری در جریان انتخابات ریاست جمهوری سال ۲۰۱۶ متهم کرد. برخی چهرههای آمریکایی خواستار لغو دیدار دو طرف شده بودند، اما کاخ سفید گفت اعلام جرم مقامهای قضایی آمریکا، مانعی برای دیدار روسای جمهوری محسوب نمیشود.
همزمان وزیر امنیت داخلی ایالات متحده به نقل از مقامهای امنیتی کشورش گفته است روسیه با استفاده از شبکههای اجتماعی و امکانات دیگر، به تلاشهای خود برای برای ایجاد «تفرقه» میان شهروندان آمریکایی، «ادامه میدهد».
آقای ترامپ اندکی پیش از سفر به هلسینکی، از اتحادیه اروپا، متحد واشینگتن، در کنار روسیه و چین به عنوان «دشمنان و رقیبان» تجاری آمریکا یاد کرده بود.
از نگاه تحلیلگران:
دونالد ترامپ و فضای تنشآلود ناتو
ترامپ پیشتر گفته بود قصد دارد با پوتین «در مورد همه چیز» صحبت کند. با وجود همه اینها چه کرملین و چه کاخ سفید، در روزهای اخیر، از اینکه انتظارات زیادی پیرامون دیدار ترامپ و پوتین شکل بگیرد، دوری کردهاند.
آقای ترامپ روز گذشته گفته بود «ما بدون آنکه دنبال نتایج زیادی باشیم، در این مذاکرات شرکت میکنیم».
رئیس جمهور آمریکا در گفتوگو با شبکه خبری آمریکایی سیبیاس با بیان اینکه «با انتظار کم به دیدار پوتین میرود» گفت، اما این احتمال هم وجود دارد که این دیدار نتایج خوبی داشته باشد.
او در عین حال تاکید کرده دولتش بهدنبال راهی در مورد بحران سوریه است.
دو روز پیش کاخ ریاستجمهوری روسیه گفته بود ولادیمیر پوتین و دونالد ترامپ، در دیدار خود در هلسینکی، در خصوص حضور ایران در سوریه گفتوگو خواهند کرد.
علاوه بر اظهار نظر ترامپ در مورد نتایج و چشمانداز مذاکرات، رویکرد مشابهی نیز از سوی دولت روسیه ابراز شدهاست. سخنگوی کاخ کرملین، روز یکشنبه در پاسخ به پرسشی در مورد احتمال صدور بیانیه مشترک دو رئیسجمهوری گفت «صدور بیانیه مشترک در جریان چنین دیدارهایی یک چیز الزامی نیست». دمیتری پسکوف اما تائید کرده است که آقایان پوتین و ترامپ پس از دیدار، در یک کنفرانس مطبوعاتی مشترک شرکت خواهند کرد.