مجلس بودجه سال ۹۹ را به دلیل پرهیز از تشکیل جلسات عمومی از بیم ویروس کرونا رد کرد و رهبر جمهوری اسلامی در سیزدهم اسفند ماه فرمان داد مصوبه کمیسیون تلفیق مستقیماً به شورای نگهبان برود. کارشناسان به کسری، منابع کاهنده و تورم‌زایی بودجه ۱۳۹۹ پرداخته‌اند، اما جای تبلیغ و ترویج در این بودجه ناگفته یا کم‌گفته مانده است.
برای نظام ولایی، ایدئولوژی از زور مهم‌تر است. چه هر چه بیشتر بر جان و دل مردم بنشیند، نیاز به زور کمتر است. اما از آن‌جا که باور ایرانیان به ارزش‌های ولایی همواره فرومی‌پاشد، نظام چاره‌ای جز آن نمی‌بیند که باز هم برای تبلیغ و ترویج ایدئولوژی بیشتر هزینه کند تا شاید آب رفته را به جوی بازگرداند.
بیشتر در این باره: درآمدهای دست‌نیافتنی بودجه ۱۳۹۹ و هفت‌خوان رستم!ما به همین می‌پردازیم. چون برای فهمیدن چند و چون بودجه ۱۳۹۹و نیز شناختن ساز و کار جمهوری اسلامی مهم است. به‌ویژه آن که در شرایط تحریم حداکثری و ریزش منابع، سهم تبلیغات سیاسی و اعتقادی در بودجه چندان کم نشد و در برخی موارد افزایش هم یافت.
به اداره‌ها و سازمان‌ها و نهادهای درون و برون دولتی می‌پردازیم که برای تبلیغ ایدئولوژی ولایی از بودجه ملی، روشن یا پوشیده، سهم می‌گیرند. روشن یعنی ردیف سهم نهاد یا سازمان در بودجه مشخص است. پوشیده یعنی مشخص نیست و سهم نهاد در ردیف دیگری آمده است.
برای روشن شدن موضوع، اداره‌ها و سازمان‌ها و نهادهای تبلیغ و ترویج ایدئولوژی رسمی نظام ولایی را در هشت دسته سامان دادیم که ارتباطی منطقی با یکدیگر دارند: نهاد رهبری، ارگان‌های سازنده ایدئولوژی، سلسله‌مراتب مذهبی، رسانه‌های رسمی، مبلغین برون مرز، نهادهای دولتی، ارگان‌های پایوران نظام و دستگاه‌های تفتیش.
کمک مالی به بسیاری از این نهادها برای نظام موردی امنیتی است و از همین رو پی بردن به چندوچون آن کار آسانی نیست. بنیاد کار ما سندهای رسمی و به‌ویژه سند بودجه ملی است.
نهاد رهبری و ایدئولوژی ولایت
هر نظام ایدئولوژیک چهره‌ای به‌عنوان رهبر و فرنشین دارد؛ لنین و استالین در نظام شوروی، هیتلر در آلمان نازی، مائو در چین و ولی فقیه «در زمان غیبت حضرت ولی عصر» در جمهوری اسلامی. همو عهده‌دار تعیین سیاست‌های نظام و نظارت بر آن‌ها، نصب و عزل فقهای شورای نگهبان، رئیس قوه قضاییه، رئیس سازمان صداوسیما، فرمانده ستاد مشترک، فرماندهان نیروهای سپاه پاسداران، نیروی انتظامی، نیروهای مسلح، اعلان جنگ و صلح، عزل رئیس‌جمهور، فرمان همه‌پرسی و بخشش یا تخفیف مجازات محكومین است. و برای همه این‌ها بودجه کلانی در اختیار دارد.
بیشتر در این باره: افزایش بودجه نهادهای مذهبی در بودجه «استقامت و ایستادگی»روح‌الله خمینی، بنیانگذار نظام، رفت، اما هنوز هم سهمی در بودجه دارد: «مؤسسه نشر آثار حضرت امام» که در سال ۱۳۶۷ برای نگهداری، ویراستاری و نظارت بر انتشار سند‌ها و نوشته‌ها و گفته‌های وی تأسیس شد، «مؤسسه آستان مقدس حضرت امام» برای سرپرستی آرامگاه (مصلا) و برگزاری مراسم وفاداری و نیز «پژوهشکده امام خمینی و انقلاب اسلامی» وابسته به «مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی» از سال ۱۳۷۵ برای «پژوهش در... اندیشه امام و معرفی دیدگاه‌های ایشان... در داخل و خارج از كشور ... و تربیت محقق».
سرپرستی هر سه مؤسسه و هزینه‌کرد بودجه آن بر دوش خانواده خمینی است. در بودجه ۱۳۹۹، ۲۶میلیارد تومان به «نشر آثار امام خمینی» و ۱۸میلیارد تومان به «آستان مقدس امام خمینی» اختصاص داده شده است. ۹ میلیارد تومان هم به «مراسم ارتحال امام». سه سهم امام راحل را مقایسه کنید با سهم «برنامه تأمین دارو» در همان بودجه: ۱۶میلیارد تومان.
آیت‌الله خامنه‌ای که پس از امام راحل رهبر شد، افزون بر بودجه آشکار، بودجه پوشیده‌ای نیز در اختیار دارد که کمتر کسی از چند و چون آن آگاه است.
افزون بر این، «نمایندگی رهبری در دانشگاه‌ها» و «نمایندگی ولی فقیه در سپاه» هم بودجه می‌گیرند. کار این دو نهاد ترویج ارزش‌های ولایی در میان دانشجویان و در میان سپاهی‌‌هاست. سهم نهاد «نمایندگی ولی فقیه در سپاه» در بودجه ملی از ۱۰۲ میلیارد تومان در سال ۱۳۹۷ به بیش از ۱۱۴ میلیارد تومان در سال ۱۳۹۸ افزایش یافت و سهم نهاد رهبری در دانشگاه‌ها به ۱۲۹میلیارد تومان در بودجه ۱۳۹۹ رسید.
ارگان‌های ایدئولوژی‌ساز نظام
«ولایت فقیه» جانمایه ایدئولوژی نظام است، اما نظام هر برداشتی از آن را برنمی‌تابد و خود تدوین و تبلیغ «درست» آن را در دست دارد.
از همین رو، در سال ۱۳۵۸، آیت‌الله خمینی برای «گسترش... تبلیغات دینی... و برانگیختن احساس مسئولیت [مردم به ویژه نسل جوان] در قبال اسلام و نظام مقدس جمهوری اسلامی» و نیز در مرداد ۱۳۵۹ برای هماهنگی میان نهادهای تبلیغی نظام، به ترتیب فرمان ایجاد «سازمان تبلیغات اسلامی» و «شورای هماهنگی تبلیغات اسلامی» را صادر کرد.
«سازمان تبلیغات اسلامی» دربرگیرنده دو نهاد مهم بودجه‌بگیر «حوزه هنری سازمان تبلیغات اسلامی» (دانشگاه سوره، هفته‌نامه مهر، ماهنامه سوره) و «مؤسسه فرهنگی و اطلاع‌رسانی تبیان» (استفاده از فناوری روز برای تبلیغ) است. در بودجه ۱۳۹۹، ۴۷ میلیارد تومان به «شورای هماهنگی تبلیغات اسلامی» رسید.
«مرکز اسناد انقلاب اسلامی» از سال ۱۳۶۰، برای مرجع‌سازی تاریخ انقلاب اسلامی تشکیل شد، از راه «جمع‌آوری اسناد... مربوط به نهضت امام خمینی و ثبت و ضبط خاطرات فعالان نهضت اسلامی». به‌ویژه آن که در سال ۱۳۶۷، «حضرت امام خمینی... با ابراز عدم رضایت از انتشار تاریخ‌های غیرواقعی از طرف وابستگان به شرق و غرب... جمع‌آوری همه اسناد اعم از نوشته، صدا و تصویر را مورد تأكید قرار دادند...».
«دانشگاه امام صادق» نخستین دانشگاه انقلاب اسلامی بود که در سال ۱۳۶۱، در دوره انقلاب فرهنگی به جای مدرسه عالی مدیریت وابسته به دانشگاه هاروارد شروع به کار کرد، با هدف تربیت دانش‌آموختگانی با توانایی دانشگاهی همراه با دانش دینی برای مدیریت جمهوری اسلامی. هلدینگ جامعة الامام جعفر الصادق را شماری از بازاریان تهران و کمک‌های دولتی هزینه دانشگاه امام صادق را تأمین می‌کنند. اعضای هیئت امنا با دستور رهبر انتخاب می‌شوند.
پس از امام «راحل»، رهبر نوآمده هم برای تدوین «درست» ارزش‌ها فرمان به ایجاد ارگان‌های نو داد:
۱۳۶۸، «مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم انسانی» برای گسترش، دستیابی و پژوهش و «ارائه معارف حقّه اهل بیت به جهانیان» با سهمی حدود ۱۶ میلیارد تومان در بودجه ۱۳۹۹.
۱۳۶۹، «مؤسسه دائره‌المعارف فقه اسلامی» در شهر قم، برای نگارش دائره‌المعارف فقهی بر «پایه مذهب اهل بیت با هدف پاسخگویی به نیازهای انسانی و... قانونگذاری در جوامع بشری و ارائه به... مجامع علمی و اسلامی».
۱۳۶۹، «بنیاد حفظ آثار و ارزش‌های دفاع مقدس» وابسته به ستاد کل نیروهای مسلح برای «ترویج فرهنگ ایثار و شهادت»، سازمان‌‌دهی «راهیان نور» (گردشگری در مناطق جنگ ایران و عراق به ویژه در تعطیلات نوروزی و نیز تابستانی)، «موزه دفاع مقدس»، سوگواری شهیدان و برگزاری جشنواره‌های ادبی و هنری. سهم «راهیان نور» در بودجه سال‌های ۱۳۹۷ تا ۱۳۹۹، به ترتیب ۲۲، ۲۵ و بار دیگر ۲۲ میلیارد تومان بود.
۱۳۷۱، «دانشگاه مذاهب اسلامی» به اذن رهبر و همت محمد واعظ‌زاده خراسانی برای «پرورش نسلی از علمای مسلمان که در عین آگاهی از مذاهب خود، از مبانی دیگر مذاهب اسلامی مطلع و مایه وحدت و ائتلاف مسلمان‌ها باشد [و نیز] تربیت خطیب و مبلغ دینی برای داخل و خارج از کشور در سطح مذاهب مختلف اسلامی».
۱۳۷۲، «ستاد احیای امر به معروف و نهی از منکر» «با تدبیر رهبر معظم انقلاب اسلامی [و با] همکاری سازمان‌های دولتی و غیردولتی [برای] نظارت بر روند امر به معروف و نهی از منکر در جامعه».
۱۳۷۳، «پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی» برای «عرضۀ صحیح... اندیشه دینی و زدودن پیرایه‌های موهوم... از ساحت قدسی دین و صیانت از... سلامت فکری اقشار تحصیل‌کرده و نسل جوان کشور». سهم این پژوهشگاه در بودجه ۱۳۹۸ دولت حسن روحانی ۱۸ درصد بیش از سال پیش شد.
۱۳۷۷، «دانشگاه معارف اسلامی» در پی توجه دادن «مقام معظم رهبری» برای «تربیت و تأمین... تقویت... مدرسان معارف اسلامی دانشگاه‌ها و موسسات آموزش عالی».
۱۳۸۴، «مجمع عالی حکمت اسلامی» «با هدایت مقام معظم رهبری... و تحت اشراف حضرات آیات... [برای] نظریه‌پردازی با موضوع حرکت در مجردات».
۱۳۹۰، «مرکز الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت» برای طراحی «افق مطلوب».
۱۳۹۵، «صندوق مشارکت توسعه فرهنگی قرآنی» که سهمش در بودجه ۱۳۹۹ به ۴۰ میلیارد تومان رسید. این را باید مقایسه کرد با سهم سازمان غذا و دارو در همان بودجه: ۳۳ میلیارد تومان.
آیت‌الله خامنه‌ای بر همه این نهادها، حتی آن‌هایی که به فرمان آیت‌الله خمینی تشکیل شدند، مدیریت و نظارت دارد.
سلسله‌مراتب مبلغان ایدئولوژی
از دوران صفویه به این سو، ملایان و آخوندها، از روضه‌خوان گرفته تا مرجع فقیه، همیشه مبلغ و مروج مذهب شیعی بوده‌اند. این سلسله‌مراتب، خوب یا بد، برآمده از جامعه مدنی بود و اگر هم تعاملی با حکومت داشت، سرسپرده آن نبود. حتی رقابتی هم بین جریان‌های گوناگون و فقهای صاحب رساله وجود داشت و مؤمن می‌توانست به دور از فشار پیرو (مقلد) این یا آن باشد.
اما با برآمدن جمهوری اسلامی، استقلال سلسله‌مراتب از میان رفت و در اختیار حکومت قرار گرفت و تنها نهادهای زیر نظارت مجاز به تبلیغ و ترویج ایدئولوژی رسمی نظام شدند. هم‌چنانکه در همان آغاز انقلاب، «دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم» به فرمان آیت‌الله خمینی به وجود آمد برای آن‌که دینکاران قم پاسخگوی نیازهای دینی و فرهنگی مردم باشند. این دفتر در سال ۱۳۶۱ «دارالتبلیغ اسلام» وابسته به آیت‌الله شریعتمداری را هم مصادره کرد. بودجه «دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم» برای سال ۱۳۹۹ گرد ۱۵۲ میلیارد تومان است.
«جامعه‌الزهرا» هم به فرمان امام بنیانگذار برای «برای تحصیلات حوزوی خواهران» در سال ۱۳۶۳ در قم تشکیل شد که گویا «بزرگ‌ترین حوزه علمیه خواهران در جهان تشیع» است.
علی خامنه‌ای که رهبر شد، فرمان به تشکیل نهادهای تبلیغی دیگر داد که بودجه هم می‌گیرند:
۱۳۶۸، «مرکز رسیدگی به امور مساجد»، برای «حفظ قداست مساجد و تقویت هماهنگ جنبه‌های معنوی و انقلابی و تعلیمی و تبلیغی... رونق و کارآیی و شکوفایی هر چه بیشتر این پایگاه‌های انقلاب و اسلام».
۱۳۷۰، «مرکز خدمات حوزه علمیه قم» برای پشتیبانی خرید مسکن، بیمه، وام و کالا توسط طلبه‌های ایرانی و غیرایرانی. در بودجه ۱۳۹۹حسن روحانی، سهم این مرکز حدود ۶۰۰ میلیارد تومان است و سهم «وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی» ۱۶۲میلیارد تومان. یعنی بودجه خدمت به حوزه بزرگ‌تر است از بودجه بیمه دستمزدبگیران، بیکاران و بازنشستگان. تازه بر بودجه «مرکز خدمات حوزه علمیه قم» می‌بایستی افزود ۴۴۰ میلیارد تومان برای «شورای عالی حوزه‌های علمی» و ۲۹۶میلیارد تومان برای «حق بیمه طلاب و روحانیون غیرشاغل».
۱۳۷۲، «شورای سیاستگذاری ائمه جمعه»، جایگزین «شورای مرکزی ائمه جمعه»، برای هماهنگی خطبه‌های نماز جمعه در «بیش از ۷۸۰ نقطه كشور و... صیانت از تفكر دینی حاكم». بودجه این شورا از ۱۴ میلیارد تومان در سال ۱۳۹۸ به ۲۰ میلیارد تومان در سال ۱۳۹۹ افزایش یافت.
۱۳۷۵، «شورای عالی حوزه علمیه قم» به ابتکار گروهی مراجع تقلید قم همچون محمد یزدی و با تصویب آیت‌الله خامنه‌ای برای «ارتقای کیفی و کمی امور گزینشی، تحقیقی، تبلیغی، اخلاقی، سیاسی و معیشتی حوزه‌های علمیه... طبق توصیه‌های سید روح‌الله خمینی و سید علی خامنه‌ای و مراجع تقلید». بودجه «شورای عالی حوزه‌های علمیه» از ۴۶۵ میلیارد تومان در سال ۱۳۹۸ به ۳۵۰ میلیارد تومان در سال ۱۳۹۹ کاهش یافت، اما همین هم از سهم ۱۵۰میلیارد تومانی «سازمان اورژانس» بیشتر است.
«مؤسسه پژوهشی فرهنگی انقلاب اسلامی» (دفتر حفظ و نشر آثار خامنه‌ای) برای تربیت دانشجویان دوره دکتری معارف اسلامی و طلاب در «معارف انقلاب اسلامی و حفظ و نشر آثار حضرت آیت‌الله العظمی خامنه‌ای». گویا مسعود خامنه‌ای، فرزند رهبر جمهوری اسلامی، مدیر این مؤسسه است.
۱۳۷۵، «حوزه علمیه خواهران» برای «تحصیلات حوزوی... بانوان متدین در سراسر کشور». در بودجه ۱۳۹۹، ۲۵۸ میلیارد تومان به «شورای سیاستگذاری حوزه علمیه خواهران» رسید و ۱۱میلیارد به «سازمان امور دانشجویان».
۱۳۸۴، «ستاد اقامه نماز»، وابسته به دفتر رهبری، برای همخوانی نماز در همه‌جا با عنایت به «قرآن، عترت، دیدگاه‌های امام راحل و منویات مقام معظم رهبری». در بودجه ۱۳۹۹، «ستاد اقامه نماز» ۱۸میلیارد تومان دریافت میکند.
رهبر کنونی نظام بر همه این نهادهای تبلیغاتی که روشن و پوشیده سهمی در بودجه دارند نظارت میکند.
رسانه‌های رسمی ایدئولوژی ولایی
تبلیغ و ترویج ایدئولوژی «درست» تنها بر دوش سلسله‌مراتب سنتی «مجذوب» ولایت نیست، رسانه‌های نو نیز می‌بایستی بپایند تا دشمن خبر و تحلیل ناهمخوان پخش نکند و با «هجمه فرهنگی نرم» پندار و کردار مردم را «مشوب» نسازد. «سازمان صداوسیما»، «شورای نظارت بر صدا و سیما»، «سازمان خبرگزاری جمهوری اسلامی»، خبرگزاری‌های «ایرنا» و «دانشجویان ایران ـ ایسنا» و «مهر» برای همین بودجه می‌گیرند.
سازمان صداوسیما می‌بایستی موازین اسلامی و مصالح کشور را در نظر داشته باشد (اصل ۱۷۵ قانون اساسی). از همین رو، برگماری و برکناری رئیس آن با مقام رهبری است و شورایی شامل دو نماینده از هریک از سه نهاد ریاست جمهوری، قوه قضائیه و مجلس ناظر بر آن.
مبلغان برون مرز
این‌ها که آمد، برای تبلیغ در درون مرز بود. اما به نص قانون اساسی (اصل‌های ۱۵۲ و ۱۵۴) گستره ایدئولوژی ولایی فراتر از ایران است و از همین رو برای تبلیغ و ترویج ارزش‌های ولایی، نظام برای برون مرز نیز طلبه تربیت میکند و فعالیت فرهنگی راه می‌اندازد و بودجه می‌پردازد.
«مرکز جهانی علوم اسلامی»، از سال ۱۳۵۸، برای «آموزش ... فراملیتی و جهان شمول مکتب ... اهل بیت [میان] طلاب و فضلای غیرایرانی ».
«جامعه المصطفی العالمیه» در سال ۱۳۵۸ برپا شد، با «رویكرد آموزشی، پژوهشی و تربیتی... داوطلبان... از سراسر گیتی... [برای] تربیت مجتهدان، عالمان و متخصصان پارسا و متعهد». گویا با «بیش از ۵۰ هزار دانش‌پژوه مرد و زن از ۱۲۲ ملیت [و] بیش از ۲۵ هزار نفر از آنان دانش‌آموخته». سهم «جامعة المصطفی العالمیه» در بودجه سال ۱۳۹۹ به نسبت سال پیش با افزایش بیش از ۱۲ میلیارد تومان به ۳۱۷ و ۳۲۰ میلیون تومان رسید؛ یعنی بیش از بودجه سه وزارتخانه بر روی هم: وزارت صنعت معدن و تعاون، ۹۷ میلیارد تومان؛ وزارت راه و شهرسازی، ۸۱ میلیارد تومان؛ و سازمان حفاظت محیط زیست، ۵۷ میلیارد تومان.
«مجمع جهانی اهل بیت» از سال ۱۳۶۹ برای «احیاء و گسترش اسلام ناب پیامبر اعظم، قرآن کریم و اهلبیت... تقویت وحدت... به‌ویژه میان پیروان اهلبیت... توسعه زیرساخت‌های مادی و معنوی پیروان اهلبیت...، خارج کردن پیروان اهلبیت... از مظلومیت رسانه‌ای و محرومیت‌های علمی و اقتصادی...» تشکیل شد. «مجمع جهانی اهل بیت» سرپرست «دانشگاه بین‌المللی اهل بیت» هم هست. بودجه «مجمع جهانی اهل بیت» به ۴۷ میلیارد تومان در سال ۱۳۹۹ رسید.
«مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی» از سال ۱۳۶۹ به وجود آمد برای «شناخت و نزدیک شدن پیروان مذاهب اسلامی... و دستیابی به اخوت دینی... در پی ناهمسازگری‌های... موجود»، و ۳۷ میلیارد تومان در بودجه ۱۳۹۹ دریافت میکند.
«ستاد بازسازی عتبات عالیات» از سال ۱۳۸۲ برای «بازسازی عتبات عالیات و اماکن مذهبی عراق و دیگر کشورها و انجام خدمات علمی، فرهنگی، آموزشی، بهداشتی، عمرانی و فعالیت‌های انسان‌دوستانه» به وجود آمد.
«مجمع جهانی صلح اسلامی» از سال ۱۳۸۶ «در زمینه... صلح معاصر و... آینده‌ای مناسب و متناسب با منزلت و کرامت بشری در عرصه بین المللی فعالیت مینماید».
بودجه تبلیغات فرهنگی و دینی نظام ولایی در برون مرز از ۳۷ میلیارد تومان در سال ۱۹۹۸ به ۳۲ میلیارد تومان در سال ۱۳۹۹ کاهش یافت.
ارگان‌های تبلیغاتی پایوران نظام
افزون بر این‌همه، نهادهای دولتی و غیردولتی تبلیغات سیاسی و اعتقادی، بلندپایگان و صاحبان نفوذ نظام هم نهادهایی برای تدوین و تبلیغ ارزش‌های ولایی به وجود آورده‌اند و سهمی مستقیم یا غیرمستقیم از بودجه ملی می‌برند.
«فرهنگستان علوم اسلامی قم» کار منیرالدین حسینی شیرازی بود که در پی «انقلاب فرهنگی... سال ۱۳۵۹ و تعطیلی دانشگاه‌ها... خلأ تئوریک نظام را... دریافته بود... و با توجه به آسیب‌شناسی‌ها... سه هدف... [را] اصلی‌ترین رسالت علمی فرهنگستان [می‌دانست]: کاربردی شدن علوم حوزوی، اسلامی شدن علوم دانشگاهی و مدیریت اسلامی تحولات اجتماعی».
«مؤسسه آموزشی امام خمینی» به سرپرستی مصباح یزدی، از سال ۱۳۷۲ پذیرای «طلاب حایز شرایط ...[شد] به عنوان دانش‌پژوه در یکی [از] رشته‌های [اخلاق، ادیان، اقتصاد، تاریخ، تاریخ معاصر، تفسیر قرآن، جامعه‌شناسی، حقوق، دایرةالمعارف، روان‌شناسی، علوم سیاسی، فلسفه، عرفان، علوم تربیتی، کلام، مدیریت است]».
«بنیاد حکمت صدرا» با ریاست محمد خامنه‌ای و زیر نظر رهبر جمهوری اسلامی برای معرفی فلسفه اسلامی به ویژه مکتب ملاصدرا و آراء و اندیشه‌های او در سال ۱۳۷۳ تأسیس شد.
«کتابخانه آیت‌الله مرعشی» دربرگیرنده بسیاری از کتاب‌های خطی و چاپی مرجع شیعی است. هزینه آن تا مدت‌ها با خانواده مرعشی و دیگر نیکوکاران بود، اما از سال ۱۳۷۶در شمار «مؤسسات عمومی غیردولتی» و دارای ردیف در بودجه سالانه شد. بر پایه وصیت بنیانگذار، مدیریت کتابخانه با خانواده مرعشی است.
نهادهای دولتی تبلیغات سیاسی و اعتقادی
همه ارگان‌های تبلیغاتی به جای خود، دولت حکومت شیعی هم به طور رسمی در کار تبلیغ ایدئولوژی ولایی است.
«وزارت فرهنگ و ارشاد سلامی» مهم‌ترین کارهای خود را تبلیغ و ترویج می‌داند، همچون «تعمیق و نشر ارزش‌های انقلاب اسلامی برپایه مکتب فکری و سیاسی امام راحل و رهبر معظم انقلاب اسلامی... تعمیق روحیه دشمن‌شناسی، ترویج فرهنگ ظلم‌ستیزی و استکبارستیزی... ترویج روحیه سلحشوری، فرهنگ ایثار، جهاد و شهادت‌طلبی و ذلت‌ناپذیری».
«شورای عالی انقلاب فرهنگی» هم برای پاسداشت ارزش‌های انقلاب اسلامی با «پیام نوروزی امام خمینی... در اول فروردین ۱۳۵۷ برای انقلاب اساسی در دانشگاه‌ها... تصفیه اساتید مرتبط با شرق و غرب و تبدیل دانشگاه به محیطی سالم برای تدوین علوم عالی اسلامی» پا گرفت و با «تدبیر و تأكید رهبر كبیر انقلاب و مقام معظم رهبری» به کار «طرح‌های راهبردی... در زمینه‌های فرهنگی... حوزه‌های زنان، تبلیغات، اطلاع‌رسانی، چاپ و نشر، بی‌سوادی، دانشگاه‌ها، برقراری روابط علمی و پژوهشی و فرهنگی با سایر کشورها، همکاری حوزه و دانشگاه، فعالیت‌های دینی و معنوی، تهاجم فرهنگی... تعیین ضوابط تأسیس مراکز علمی و آموزشی ... ضوابط گزینش مدیران و استادان و دانشجویان... بررسی الگوهای توسعه و پیامدهای فرهنگی آن...» مشغول شد. «بنیاد علمی و فرهنگی بوعلی سینا» نیز تحت سرپرستی همین شوراست.
«سازمان اوقاف و امور خیریه» که رئیس آن با پیشنهاد وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی و تصویب رهبر تعیین می‌شود، موقوفه‌ها و دارایی‌های اختصاص‌یافته بی‌سرپرست را اداره میکند و کاری به تبلیغ ندارد. اما بسیاری از سازمان‌های وابسته با آن در کار تبلیغ و ترویج اندیشه ولایی‌اند، همچون: «دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم» از سال ۱۳۶۸ در تهران و از سال ۱۳۷۳ در دیگر شهرها) برای «گسترش مبانی... عقیدتیِ صحیح و به روز» دانشجو می‌گیرد، «مؤسسه فرهنگی اطلاع‌رسانی راسخون»، «شرکت چاپ و انتشارات اسوه»، بزرگ‌ترین چاپخانه قرآن کریم در خاورمیانه از ۱۳۷۰، «مرکز ترجمهٔ قرآن مجید به زبان‌های خارجی» تأسیس ۱۳۷۳، «ماهنامهٔ باران» با مطالب «قرآنی... ویژه نوجوانان» و «پایگاه جامع امامزادگان و بقاع متبرکه» برای آگاهی‌رسانی در مورد امامزادگان به «همراه نوا و نما».
«سازمان حج و زیارت، سازمان دولتی مستقل و وابسته به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی [ است با] مسئولیت... سفرهای زیارتی حج تمتع، عمره مفرده و زیارت عتبات عالیات عراق و سوریه». نخستین وظیفه این سازمان «اجرای كلیه دستورات و ارشادات مقام معظم رهبری» است.
«سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی» رسمی‌ترین نهاد تبلیغی ایدئولوژی ولایی در برون مرز است که وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با تصویب آیت‌الله خامنه‌ای برای فعالیت فرهنگی برون مرز در سال ۱۳۷۴ ایجاد کرد. شورای عالی این سازمان شامل وزیر امور خارجه، وزیر ارشاد و رئیس صداوسیماست و در بسیاری از سفارتخانه‌های جمهوری اسلامی نماینده دارد. بودجه این سازمان از ۲۲۰ میلیارد تومان در سال ۱۳۹۸ به ۲۴۱ میلیارد تومان در سال ۱۳۹۹ افزایش یافت.
ارگان‌های تفتیش و تغییر ایدئولوژی ولایی
پس از این‌همه تبلیغ و ترویج، نظام هنوز هم نگران است که مبادا نامزدی، قانونی یا نهادی همخوان ایدئولوژی ولایی رسمی نباشد. از همین رو، نهادهای ممیزی و مهم‌ترین آن‌ها، «شورای نگهبان» و «دبیرخانه مجلس خبرگان» برای وارسی همخوانی با همین ایدئولوژی ولایی بودجه می‌گیرند تا آن‌جا که حتی برخی از پایه‌گذاران نظام و «عمودهای خیمه انقلاب» را از هم نمایندگی و آمد و رفت در پیشگاه همگان بازمی‌دارند. تا چه رسد به دگراندیشان.
کار شورای نگهبان نظارت استصوابی بر تمامی قوانین و مقررات مدنی، جزایی، مالی، اقتصادی، اداری، فرهنگی، نظامی، سیاسی، مصوبه‌های مجلس، اساسنامه‌های دولت، انتخابات مجلس خبرگان رهبری، ریاست‌جمهوری، مجلس شورای اسلامی و همه‌پرسی و نیز تفسیر قانون اساسی و بررسی صلاحیت نامزدهای ریاست جمهوری و همخوانی آن با موازین اسلامی نظام است. شورای نگهبان که از شش نفر فقیه و شش نفر حقوقدان تشکیل می‌شود، هم زیر نظر «مقام معظم رهبری» است.
سخن پایانی
داستان این‌همه ارگان تبلیغی و ترویجی که، پیدا و پنهان، سهمی از بودجه ملی می‌برند آمد، اما به بسیار دیگری اشاره نرفت، همچون «حرم و آرامگاه امامزادگان در کشور» و نیز نهادهایی همچون «بنیاد دائره‌المعارف اسلامی»، «مؤسسه علمی پژوهشی پرتو ثقلین»، «حوزه علمیه امام خمینی»، «مؤسسه آینده روشن (مؤسسه مهدویت)» (با بنیانگذاری رحیم مشایی، رئیس‌دفتر محمود احمدی‌نژاد در زمان رایتس‌جمهوری «با محوریت مهدویت و موعودگرایی»)، «مؤسسه فرهنگی هنری پیام آزادگان»، «اتحادیه مؤسسات و تشکل‌های فرهنگی ـ مردمی قرآن و عترت کشور» (اتحادیه مدغم)، «مؤسسه علوم و معارف اسلامی نور»، «مؤسسه آموزشی و پژوهشی كانون نویسندگان قم» و دیگر.
به این موارد اشاره نشد چون نوشته بسیار بلندتر از قاعده نوشته‌های معمول وب‌سایت رادیو فردا می‌شد و نیز وارسی چند و چون سهم دریافتی برخی از این نهادها از بودجه زمان بسیار بیشتری می‌برد. بماند برای فرصتی دیگر. در این مورد سخت نیازمند کمک و آگاهی رسانی خوانندگان هستیم.
اما چرا این‌همه از منابع ملی، درآمد نفتی و مالیات شهروندی، برای تبلیغ و ترویج ایدئولوژی ولایی به نهادهای موازی داده می‌شود؟
به دو دلیل. یکم آن که باور مردم به شکل فزاینده‌ای از ایدئولوژی ولایی دور می‌شود و نظام چاره‌ای جز کوبیدن بیشتر بر طبل ایدئولوژی ندارد. دیگر این‌که نظام می‌بایستی برای وفاداری پایورانش هزینه بپردازد، چه بهتر که این هزینه را برای تبلیغ و ترویج ایدئولوژی نظام به ایشان بپردازد.
این‌همه هزینه به هدر می‌رود و هیچ دستاورد اقتصادی ندارد. نه بازگشت سرمایه، نه افزایش درآمد ملی. دستاورد تبلیغاتی هم ندارد، وگرنه چه نیازی بود به گشت‌های ویژه انتظامی و نیروهای آتش‌به‌اختیار برای «رعایت شئون اسلامی»؟