برای نخستين بار در پايتخت، پارکی وسيع افتتاح شده است که تنها زنان اجازه دارند به آن وارد شوند؛ پارکی که پيش از هر کس مدافعان زنان با آن مخالفت کرده اند.
پارک «بهشت مادران» در جنوب شرقی محدوده منطقه ۳ شهرداری تهران و در بزرگراه رسالت، تقاطع اتوبان حقانی و خيابان شهيد کاوه واقع شده است. اين پارک نزديک به ۲۰ هکتار وسعت دارد.
برخی از فعالان حقوق زنان معتقدند افتتاح اين پارک در جهت برنامه های گسترده دولت نهم برای اعمال تفکيک جنسيتی صورت گرفته است.
محمد باقر قاليباف، شهردار تهران در مراسم افتتاح اين پارک گفت که می داند افراد مختلف و مطبوعات به اين مساله خواهند پرداخت که نگاهی جنسيتی به زنان شده است و افزود: «در حوزه مديريتی، من نگاهی جنسيتی به موضوعات ندارم و بايد با توجه به تغييرات سريعی که رخ می دهد و با توجه به باورهای دينی، از همه ظرفيت های جامعه بايد برای حضور زنان استفاده کرد.»
نفض تعهدات بین المللی
اما نسرين ستوده، فعال حقوق زنان و حقوقدان در تهران در مصاحبه با راديو فردا می گويد تفکيک جنسيتی بر خلاف تعهدات بين المللی ايران است.
- «از آنجا که طبق کنوانسيون های بين المللی از جمله اعلاميه جهانی حقوق بشر، هر گونه تبعيض از نظر جنسيت، نژاد، مذهب و غيره ممنوع است و از آنجا که تفکيک جنسيتی نوعی تبعيض در تمام دنيا محسوب می شود، طبيعی است که ايران بر خلاف تعهدات بين المللی خود عمل می کند.»
او می گويد: «از آنجا که طبق کنوانسيون های بين المللی از جمله اعلاميه جهانی حقوق بشر، هر گونه تبعيض از نظر جنسيت، نژاد، مذهب و غيره ممنوع است و از آنجا که تفکيک جنسيتی نوعی تبعيض در تمام دنيا محسوب می شود، طبيعی است که ايران بر خلاف تعهدات بين المللی خود عمل می کند.»
«در نظر داشته باشيم که اعلاميه جهانی حقوق بشر از جمله اسناد بين المللی است که حتی اگر کشوری به آن نپوسته باشد، برای تمام کشورهای دنيا الزام آور است . بنابراين دولت ايران به هيچ وجه نمی تواند بر خلاف اين تعهدات بين المللی عمل کند.»
موضوع تفکيک جنسيتی پس از انقلاب اسلامی ايران هميشه يکی از موضوعات جنجال برانگيز بوده است. اين موضوع از زمان روی کار آمدن محمود احمدی نژاد، اوج گرفته است.
در بهمن ماه ۱۳۸۶ اولين بيمارستان ويژه زنان در تهران گشايش يافت.
رييس مرکز مشارکت امور زنان رياست جمهوری در مراسم افتتاحيه اين بيمارستان گفت: «تبعيض جنسيتی در مشاغل خاص زنان بايد اعمال شود و دولت موظف است زمينه آموزش اين مشاغل را تا سطوح فوق تخصصی برای زنان فراهم کند.»
اقدامات پایان ناپذیر دولت
مقام های دولتی از زمان روی کار آمدن محمود احمدی نژاد نه تنها برنامه های گسترده دولت برای اعمال تفکيک جنسيتی را انکار نکرده اند، بلکه با صراحت از آن دفاع کرده اند.
وزير فرهنگ و ارشاد اسلامی اولين عضو دولت بود که در سال ۱۳۸۴ با ابلاغ بخشنامه ای به معاونان خود، خواستار اجرای چنين تفکيکی شد و حضور کارمندان زن در ساعات عصر در ادارات را ممنوع اعلام کرد.
اين روند با جداسازی اتاق کارمندان زن از کارمندان مرد در برخی از وزارتخانه ها و ادارات از جمله در سازمان تامين اجتماعی ادامه يافت.
دو وزراتخانه «علوم، تخقيقات و فناوری» و «بهداشت و درمان» که هر دوی اداره تعداد زيادی از دانشگاههای دولتی را بر عهده دارد، در دو سال گذشته برنامه هايی برای جداسازی جنسيتی در دانشگاه ها به اجرا گذاشته اند.
اين برنامه ها از جداسازی در ورودی دانشجويان مرد و دانشجويان زن آغاز و با جداسازی برخی کلاس ها در برخی از دروس ادامه يافته است.
محدود کردن ورود دختران به دانشگاه در سهميه بندی کنکور برای برخی از رشته ها از اين دست است.
راه اندازی تاکسی های تلفنی ويژه زنان نيز يکی ديگر از اقداماتی است که در همين راستا و در سال های اخير رخ داد.
نسرين ستوده، حقوقدان، می گويد: «اين تفکيک های جنسيتی هر روز شدت بيشتری پيدا می کنند. گاه گفته می شود تاکسی ها، پارک ها، بيمارستان های ويژه زنان ايجاد شود و ارائه خدمات به بيماران توسط همجنسان باشد و شايد در آينده ای نه چندان دور کل شهر ها را به صورت زنانه و مردانه ببينيم. اين ها از عواملی هستند که می توانند بر خلاف اعلاميه جهانی حقوق بشر محسوب شوند.»
موافقت گروهی از مردم
اما جداکردن زنان و مردان از يکديگر، به رغم مخالفت ها کماکان ادامه دارد و همدلی برخی خانواده های مذهبی و محافظه کار با اين قوانين، از سوی برخی ناظران يکی از علل بی توجهی دولت به مخالفت ها توصيف می شود.
علی يکی از شنوندگان راديو فردا است که از اين طرح ها دفاع می کند.
او می گويد: «اينکه استخرها و ساحل دريا را جداسازی کرده اند، بهتر است. فکر می کنم اختصاص پارکی ويژه به زنان هم خوب باشد.»
به نوشته روزنامه اعتماد، زنان در پارک «بهشت مادران» که برای استتار کامل با برزنت های سفيد ، زرد و نارنجی پوشيده شده است، امکان خواهند داشت بدون حجاب ورزش و تفريح کنند.
طبق گزارش پزشکان دانشگاه علوم پزشکی که به دفتر امور زنان استانداری تهران ارائه شده، بيماری پوکی استخوان در زنان به ويژه زنانی که در شهرهای بزرگ زندگی می کنند، به سرعت رو به افزايش است.
اين کارشناسان، شيوه زندگی زنان ، عدم استفاده از نور خورشيد به دليل اجباری بودن حجاب اسلامی برای زنان ايرانی را از دلايل اصلی اين بيماری در زنان عنوان کرده اند.
- «فکر می کنم برخی از مردان بخواهند بفهمند در اين پارک ها چه می گذرد. به ويژه اينکه ممکن است زنان بدون حجاب در اين پارک ها حاضر شوند. به نظر من اگر زنی بخواهد راحت باشد، بايد در خانه خودش بماند. اگر بخواهد بيرون برود، بايد حجاب کامل داشته باشد. ممکن است سوء استفاده هايی مثل فيلم گرفتن از استخر ها و پارک های زنانه، صورت گيرد.»
با اين حال علی، شنونده راديو فردا معتقد است که ممکن است «سوء استفاده هايی» هم در اين پارک ها صورت گيرد و می افزايد: «فکر می کنم برخی از مردان بخواهند بفهمند در اين پارک ها چه می گذرد. به ويژه اينکه ممکن است زنان بدون حجاب در اين پارک ها حاضر شوند. به نظر من اگر زنی بخواهد راحت باشد، بايد در خانه خودش بماند. اگر بخواهد بيرون برود، بايد حجاب کامل داشته باشد. ممکن است سوء استفاده هايی مثل فيلم گرفتن از استخر ها و پارک های زنانه، صورت گيرد.»
«شهر مردانه»
محمد باقر قاليباف، شهردار تهران در مراسم افتتاح پارک ويژه زنان گفت: «متاسفانه همه جای شهر را مردانه ساخته ايم و هيچ وقت به اين فکر نکرده ايم که زنان نيز در اين شهر ها نيازهايی دارند و بايد در همين شهر زندگی کنند. ما در پنج قسمت تهران، نيازمند پنج پارک زنان هستيم تا زنان بتوانند همانند محيط خانواده خود در آن راحت باشند.»
نسرين ستوده، حقوقدان درباره اينکه آيا شهر تهران «مردانه» ساخته شده است و برای زنان امکاناتی ندارد، می گويد: «اگر اين حرف صحيح باشد، کل شهر بايد تلفيقی از سليقه های زنانه و مردانه باشد و نه اينکه فضاهايی از شهر ويژه زنان يا ويژه مردان ساخته شود، سياست تفکيک جنسيتی در نهايت اشتباه و تبعيض آميز است.»
مريم، شنونده راديو فردا معتقد است که شهرهای بزرگ، امکانات بيشتری برای مردان دارند و زنان از امکانات کمی برخوردارند.
وی می گويد: «اکثر سالن های ورزشی در اختيار آقايان است. خانم ها تا الان با اين مشکلات جنگيده اند و با تلاش خودشان هر چه دارند، کم يا زياد، به دست آورده اند. در ضمن در شهرهای کوچک اين طرح اجرا نخواهد شد و اين نوعی تبعيض است.»
پارک ويژه زنان تاکنون در برخی شهرهای استان همدان، چهارمحال و بختياری، سيستان و بلوچستان، آذربايجان غربی، خراسان رضوی و هرمزگان افتتاح شده است.
در تهران، تنها فعالان حقوق زنان نيستند که با پارک ويژه زنان مخالفت کرده اند، اهالی محل نيز گروه بزرگی از مخالفين را تشکيل می دهند.
محمد سجادی، دبير شورا ياری محله سيدخندان تهران در گفت و گو با وب سايت «شهر فردا»، ارگان ائتلاف اصلاح طلبان می گويد که اهالی محل با امضای طومار ۵۰ صفحه ای – که بيشتر امضا کنندگان را خانم ها تشکيل می دادند - به اختصاص پارک «نشاط» که به «بهشت مادران» تغيير نام داده، ويژه زنان اعتراض کرده است.
به گفته وی بيشتر اعتراض ها به نبود امنيت، محروم شدن نيمی از جمعيت محله از اين فضا و لطمه خوردن به زيبايی بخشی از بزرگراه حقانی به دليل نصب حفاظ آهنی با پيام های شهری بوده است.
با اين حال شهردار منطقه سه تهران در مراسم افتتاح اين پارک در پاسخ به منتقدان گفت که با اختصاص اين پارک به زنان ، تنها هفت دهم متر از سرانه فضای سبز افراد در اين منطقه کم می شود و يک قسمت از پارک برای استفاده خانواده ها طراحی شده است.