مجلس شورای اسلامی زیر فشار رهبر جمهوری اسلامی، خواست های دولت را در زمینه قانون یارانه ها پذیرفت و با دور زدن قانون به دولت اجازه داد اجرای قانون را سه ماه به عقب بیاندازد و چگونگی تقسیم یارانه ها بین خانوارها را در اختیار دولت بگذارد. به رغم امتیازاتی که مجلس به دولت داده است، به نظر می رسد که هنوز زمان اجرای قانون مورد اختلاف باشد. دولت هنوز اعلام نکرده است که قانون را از چه وقتی اجرا می کند.
سیروس بینا: این قانون در زمانی به تصویب می رسد که یک بحران سیاسی عظیم این رژیم را احاطه کرده است. قانون یارانه ها زمانی مطرح می شود که مسائل سیاسی گوناگون و پولاریزه کردن مجموعه مردم به اضافه مسائل دیگر در زمینه مسائل کارگری ایران در کشور وجود دارد. این طور نیست که هر یارانه ای خوب است. باید نگاه به مسئله کرد که این در چه جهتی به کار می رود. اگر نگاه کنیم به بخش انرژی می بینیم که این یارانه ها بسیار زیاد و بی رویه است.
آقای بینا بر این باور است که دولت مسائل اقتصادی را لحظه ای و در جهت کاربرد سیاسی به کار می گیرد. وی با اشاره به آزاد سازی قیمت ها در زمینه انرژی و تاثیر آن بر تورم، می گوید مسئله تورم در دوران آقای احمدی نژاد اصولاً بیشتر شده است. به اعتقاد وی هدفمند کردن یارانه ها به ویژه در بخش انرژی مهم است اما تخصیص پول نقد سبب تورم لجام گسیخته می شود: «در کتابهای درسی حتی نمونه های این نوع تورم را می توانیم نگاه کنیم. تورمی است که دامنه بالا رفتن قیمت ها بیشتر و بیشتر می کند.»
اینکه یارانه ها بی رویه بوده و سبب می شود که رشد اقتصادی را کُند سازد، حرفی در آن نیست. به نظر من دولت احمدی نژاد دولتی است که اگر به افراد کابینه نگاه کنیم، دانش این مسائل را ندارند که بفهمند نتیجه ها چه خواهد شد. نمونه های این حرکات در کشورهای دیگر وجود داشته، اما آنها اطلاعی از آن ندارند. بحران بحران اقتصادی است و دوم هم مسئله تحریم است که باید جوابگویی سیاسی صورت بگیرد.
آقای بینا معتقد است بیکاری در ایران بسیار فزاینده است و آنرا در کنار تورم دو بیماری می داند که اقتصاد ایران از آن رنج فراوان می برد.
بحران در یونان
بحران مالی یونان در این هفته به اوج خود رسید. قرار است روز چهارشنبه در برلین در نشستی با شرکت آنگلا مرکل، صدراعظم آلمان، رئیس صندوق بین المللی پول و مدیرکل بانک مرکزی اتحادیه اروپا، تصمیم نهایی درباره سرنوشت وام به یونان تعیین شود. یونان در آستانه ورشکستگی است و کشورهای اروپایی برای کمک به یونان دچار تردید و دودلی اند.
فریدون خاوند، کارشناس اقتصادی و استاد دانشگاه در پاریس می گوید: «وضع خیلی پیچیده ای است و برای اولین بار است که منطقه یورو در تاریخ یک دهه خود با بحران جدی رو به رو می شود. به نظر می رسد اروپایی ها و کسانی که منطقه پولی اروپا را مدیریت می کنند، در حل این بحران از خود ضعف زیادی نشان می دهند. یونان حدود ۳۰۰ میلیارد دلار بدهکار است. وضعیت اقتصادی آن هم طوری است که اکنون ۱۴ درصد کسری بودجه دارد. برای اینکه بتواند سروسامانی به وضعیت خودش بدهد، مجبور است دست بزند به یک سلسله اقدامات در راستای ریاضت کشی اقتصادی که مردم یونان به هیچ وجه برای آن آمادگی ندارند.»
آقای خاوند پیش بینی می کند که تظاهرات ها و اعتصاب ها در یونان ادامه پیدا خواهد کرد. به باور وی اگر یونان می خواهد از این باتلاق بیرون بیاید باید دست به اصلاحات ریشه دار بزند: «اما آن اصلاحات دراز مدت است و فکری باید برای امروز کرد. یونان برای بازپرداخت اصل و فرع بدهی اش به ۴۵ تا ۵۴ میلیارد دلار پول نیاز دارد. ولی اتحادیه اروپا به تنهایی نمی تواند این کار را بکند. نکته مهم این است که پای صندوق بین المللی پول را به میان کشیده است، در واقع پای ایالات متحده آمریکا که سهامدار اصلی صندوق بین المللی پول است. برای اولین بار است که برای حل مسئله یورو، آمریکا باید مداخله کند.»
در حال حاضر دو راه پیشنهاد می شود. یکی مسئله زمان بندی مجدد بدهی های یونان است و حتی بعضی ها مطرح می کنند که باید سی در صد بدهی های یونان بخشیده شود تا اینکه کشور بتواند تا اندازه ای خودش را از این بن بست بیرون بیاورد. راه حل دیگری که پیش بینی می شود و کسی هم آن را جدی تلقی نمی کند، خروج یونان از یورو است. زیرا اگر پول قبلی یا «دراکم» را داشت، می توانست ارزش آن را نصف کند و در آن صورت توریسم و صادرات آن گسترش پیدا می کرد و راه نجاتی بود. ولی کاهش ارزش یورو برای یونان امکان پذیر نیست.
آقای خاوند معتقد است یونان تنها کشوری نیست که در منطقه یورو دچار مشکل شده است و به پیش بینی کارشناسان اقتصادی، پرتغال و در پی آن اسپانیا و در وضعیت بدبینانه تر ایتالیا نیز بحران هایی را تجربه خواهند کرد. فریدون خاوند، تعلل آلمان و دیگر کشورهای اروپا را برای کمک به یونان که تنها سه درصد تولید ناخالص ملی را در منطقه یورو دارد، در همین پیوند می داند. وی سرمایه گذاری در یونان را در شرایط کنونی توصیه نمی کند.
سنا طرح اوباما را متوقف کرد
اولین گام طرح اوباما برای سروسامان دادن به تبادلات مالی و پولی در آمریکا با تصمیم سنای آمریکا متوقف شد. سنای آمریکا تصمیم گرفت درباره این طرح دولت فعلاً هیچ مذاکره ای صورت نگیرد.
کامران دادخواه، استاد دانشگاه و کارشناس اقتصادی در بوستون در این زمینه می گوید: بحران فعلی از بازار مسکن شروع شد. ولی عظمت این بحران و ابعاد آن نتیجه مشکلاتی بود که در بازار سرمایه و بخش مالی انجام شده بود. لذا احتیاج فراوانی است که مقررات بازار سرمایه اصلاح شود.
وی افزود: به همین دلیل اوباما این پیشنهاد را کرده است. مردم آمریکا با این موافق اند. علت هم این است زمانی که مردم عادی با مشکلات مواجه اند و افراد برای پیدا کردن شغل مشکل دارند، همان موقع می شنوند که بعضی از بانک ها میلیاردها دلار سود برده اند و برخی مدیران بانکها حقوق های چند ده میلیون دلاری گرفته اند. سود سه ماهه اول گلدمن ساکس سود بالایی بود. اما کاری که سناتورهای جمهوریخواه آمریکا با متوقف کردن بحث کردند، برای این بود که فشار بیاورند و بعضی مقررات شاید ناخوشایند این قانون را عوض کنند. این یک چیز موقتی است و حالت بده و بستان خواهد داشت و این اصلاحات بالمآل باید انجام شود.
یعنی در واقع این تصمیم سنا موقتی است و سنا باید یک روز تصمیم بگیرد که درباره این طرح بحث کند. آیا مهلت قانونی پیش بینی شده است؟
«نه، بحثی پیش نخواهد آمد. مگر اینکه دوباره این را بر گردانند به سنا»
آقای دادخواه با اشاره به چشم انداز شکایت دولت آمریکا از بانک گلدمن ساکس، آن را یک اقدام سیاسی می داند که دولت به این وسیله می خواهد فشاری برای اصلاح بازار مالی وارد آورد.
- از سیروس بینا، استاد رشته اقتصاد در دانشگاه مینه سوتای آمریکا پرسیدیم تا چه اندازه اجرای قانون هدفمند سازی یارانه ها با توجه به ساختار اقتصادی و سیاسی حاکم در ایران قابل اجرا خواهد بود؟
سیروس بینا: این قانون در زمانی به تصویب می رسد که یک بحران سیاسی عظیم این رژیم را احاطه کرده است. قانون یارانه ها زمانی مطرح می شود که مسائل سیاسی گوناگون و پولاریزه کردن مجموعه مردم به اضافه مسائل دیگر در زمینه مسائل کارگری ایران در کشور وجود دارد. این طور نیست که هر یارانه ای خوب است. باید نگاه به مسئله کرد که این در چه جهتی به کار می رود. اگر نگاه کنیم به بخش انرژی می بینیم که این یارانه ها بسیار زیاد و بی رویه است.
آقای بینا بر این باور است که دولت مسائل اقتصادی را لحظه ای و در جهت کاربرد سیاسی به کار می گیرد. وی با اشاره به آزاد سازی قیمت ها در زمینه انرژی و تاثیر آن بر تورم، می گوید مسئله تورم در دوران آقای احمدی نژاد اصولاً بیشتر شده است. به اعتقاد وی هدفمند کردن یارانه ها به ویژه در بخش انرژی مهم است اما تخصیص پول نقد سبب تورم لجام گسیخته می شود: «در کتابهای درسی حتی نمونه های این نوع تورم را می توانیم نگاه کنیم. تورمی است که دامنه بالا رفتن قیمت ها بیشتر و بیشتر می کند.»
- با توجه به ساختار و عملکرد دولت در این چند سال گذشته و به خصوص دولت آقای احمدی نژاد، آیا می شود این توانایی را دید که تا حدودی بتواند این قانون را آن طور که مطرح می کند در حرف، در عمل پیاده کند؟
اینکه یارانه ها بی رویه بوده و سبب می شود که رشد اقتصادی را کُند سازد، حرفی در آن نیست. به نظر من دولت احمدی نژاد دولتی است که اگر به افراد کابینه نگاه کنیم، دانش این مسائل را ندارند که بفهمند نتیجه ها چه خواهد شد. نمونه های این حرکات در کشورهای دیگر وجود داشته، اما آنها اطلاعی از آن ندارند. بحران بحران اقتصادی است و دوم هم مسئله تحریم است که باید جوابگویی سیاسی صورت بگیرد.
آقای بینا معتقد است بیکاری در ایران بسیار فزاینده است و آنرا در کنار تورم دو بیماری می داند که اقتصاد ایران از آن رنج فراوان می برد.
بحران در یونان
بحران مالی یونان در این هفته به اوج خود رسید. قرار است روز چهارشنبه در برلین در نشستی با شرکت آنگلا مرکل، صدراعظم آلمان، رئیس صندوق بین المللی پول و مدیرکل بانک مرکزی اتحادیه اروپا، تصمیم نهایی درباره سرنوشت وام به یونان تعیین شود. یونان در آستانه ورشکستگی است و کشورهای اروپایی برای کمک به یونان دچار تردید و دودلی اند.
فریدون خاوند، کارشناس اقتصادی و استاد دانشگاه در پاریس می گوید: «وضع خیلی پیچیده ای است و برای اولین بار است که منطقه یورو در تاریخ یک دهه خود با بحران جدی رو به رو می شود. به نظر می رسد اروپایی ها و کسانی که منطقه پولی اروپا را مدیریت می کنند، در حل این بحران از خود ضعف زیادی نشان می دهند. یونان حدود ۳۰۰ میلیارد دلار بدهکار است. وضعیت اقتصادی آن هم طوری است که اکنون ۱۴ درصد کسری بودجه دارد. برای اینکه بتواند سروسامانی به وضعیت خودش بدهد، مجبور است دست بزند به یک سلسله اقدامات در راستای ریاضت کشی اقتصادی که مردم یونان به هیچ وجه برای آن آمادگی ندارند.»
آقای خاوند پیش بینی می کند که تظاهرات ها و اعتصاب ها در یونان ادامه پیدا خواهد کرد. به باور وی اگر یونان می خواهد از این باتلاق بیرون بیاید باید دست به اصلاحات ریشه دار بزند: «اما آن اصلاحات دراز مدت است و فکری باید برای امروز کرد. یونان برای بازپرداخت اصل و فرع بدهی اش به ۴۵ تا ۵۴ میلیارد دلار پول نیاز دارد. ولی اتحادیه اروپا به تنهایی نمی تواند این کار را بکند. نکته مهم این است که پای صندوق بین المللی پول را به میان کشیده است، در واقع پای ایالات متحده آمریکا که سهامدار اصلی صندوق بین المللی پول است. برای اولین بار است که برای حل مسئله یورو، آمریکا باید مداخله کند.»
- چه راه حل هایی برای برون‌رفت از بحران قابل تصور است؟
در حال حاضر دو راه پیشنهاد می شود. یکی مسئله زمان بندی مجدد بدهی های یونان است و حتی بعضی ها مطرح می کنند که باید سی در صد بدهی های یونان بخشیده شود تا اینکه کشور بتواند تا اندازه ای خودش را از این بن بست بیرون بیاورد. راه حل دیگری که پیش بینی می شود و کسی هم آن را جدی تلقی نمی کند، خروج یونان از یورو است. زیرا اگر پول قبلی یا «دراکم» را داشت، می توانست ارزش آن را نصف کند و در آن صورت توریسم و صادرات آن گسترش پیدا می کرد و راه نجاتی بود. ولی کاهش ارزش یورو برای یونان امکان پذیر نیست.
آقای خاوند معتقد است یونان تنها کشوری نیست که در منطقه یورو دچار مشکل شده است و به پیش بینی کارشناسان اقتصادی، پرتغال و در پی آن اسپانیا و در وضعیت بدبینانه تر ایتالیا نیز بحران هایی را تجربه خواهند کرد. فریدون خاوند، تعلل آلمان و دیگر کشورهای اروپا را برای کمک به یونان که تنها سه درصد تولید ناخالص ملی را در منطقه یورو دارد، در همین پیوند می داند. وی سرمایه گذاری در یونان را در شرایط کنونی توصیه نمی کند.
سنا طرح اوباما را متوقف کرد
اولین گام طرح اوباما برای سروسامان دادن به تبادلات مالی و پولی در آمریکا با تصمیم سنای آمریکا متوقف شد. سنای آمریکا تصمیم گرفت درباره این طرح دولت فعلاً هیچ مذاکره ای صورت نگیرد.
کامران دادخواه، استاد دانشگاه و کارشناس اقتصادی در بوستون در این زمینه می گوید: بحران فعلی از بازار مسکن شروع شد. ولی عظمت این بحران و ابعاد آن نتیجه مشکلاتی بود که در بازار سرمایه و بخش مالی انجام شده بود. لذا احتیاج فراوانی است که مقررات بازار سرمایه اصلاح شود.
وی افزود: به همین دلیل اوباما این پیشنهاد را کرده است. مردم آمریکا با این موافق اند. علت هم این است زمانی که مردم عادی با مشکلات مواجه اند و افراد برای پیدا کردن شغل مشکل دارند، همان موقع می شنوند که بعضی از بانک ها میلیاردها دلار سود برده اند و برخی مدیران بانکها حقوق های چند ده میلیون دلاری گرفته اند. سود سه ماهه اول گلدمن ساکس سود بالایی بود. اما کاری که سناتورهای جمهوریخواه آمریکا با متوقف کردن بحث کردند، برای این بود که فشار بیاورند و بعضی مقررات شاید ناخوشایند این قانون را عوض کنند. این یک چیز موقتی است و حالت بده و بستان خواهد داشت و این اصلاحات بالمآل باید انجام شود.
یعنی در واقع این تصمیم سنا موقتی است و سنا باید یک روز تصمیم بگیرد که درباره این طرح بحث کند. آیا مهلت قانونی پیش بینی شده است؟
«نه، بحثی پیش نخواهد آمد. مگر اینکه دوباره این را بر گردانند به سنا»
آقای دادخواه با اشاره به چشم انداز شکایت دولت آمریکا از بانک گلدمن ساکس، آن را یک اقدام سیاسی می داند که دولت به این وسیله می خواهد فشاری برای اصلاح بازار مالی وارد آورد.