با تجديد چاپ کتاب ناياب و پر خواننده «تاريخ مختصر احزاب سياسی در ايران»، تاليف ملک الشعرای بهار، در هفته گذشته، يکی از مهم ترين اسناد تاريخ معاصر ايران در دسترس نسل جوان قرار گرفت.
بهار که در شعر، سر آمد عصر خود بود، ساليان درازی از عمر خود را در سال های پر تلاطم پس از مشروطه تا استقرار سلطنت پهلوی اول، در عرصه سياست گذراند و پيش از خانه نشينی اجباری از چهره های فعال دورانی بود که ايرانيان برای نخستين بار مبارزات حزبی و پارلمانی را تجربه می کردند.
کتاب «تاريخ مختصر احزاب سياسی در ايران»، نه فقط خاطرات و مشاهدات بهار که حاصل تحقيقات او را در باره دورانی در بر دارد که احمد شاه قاجار به سلطنت رسيد، ايرانيان نخستين گام های خود را در تحزب تجربه کردند، سلسله قاجار جای خود را به سلسله پهلوی داد، جنگ جهانی اول به ايران کشيده شد و حوادث بزرگی چون قيام ميرزا کوچک خان و جنبش های خيابانی و کلنل پسيان در ايران رخ دادند.
محمد تقی بهار در ۱۷ آذر ۱۲۶۵ در مشهد چشم به جهان گشود. لقب ملک الشعرايی را در ۱۸ سالگی و به دوران سلطنت مظفرالدين شاه از پدر شاعر خود، ميرزا محمد کاظم صبوری، به ارث برد.
بهار را که با نوآوری و خلاقيت، قوالب شعر کلاسيک فارسی را به زبان گويای زمانه خود بدل کرد، درخشان ترين چهره شعر ايران از عصر صفوی تا عصر نيما می دانند.
در فخيم ترين شعرهای بهار، که از منظر ساخت، زبان و فرم با بهترين آثار شعر کلاسيک فارسی به دوران سبک خراسانی همسنگ و هم ارز است، زبان و موقعيت انسان دوران او خلاقانه درونی شده است.
هنگامی که محمد علی شاه قاجار، نخستين مجلس ايران را به توپ بست، بهار به مشروطه طلبان خراسان پيوست و از همان دوران شعر خود را به زبان گويای ترقی خواهی و دموکراسی در ايران بدل کرد.
نخستين مقالات سياسی بهار نيز چند سالی پس از اين دوران در روزنامه « حبل المتين» چاپ کلکته با امضای م. بهار با اقبال گسترده ای رو به رو شد.
بهار در سال ۱۳۲۸ قمری انتشار روزنامهٔ «نو بهار» را در مشهد آغاز کرد و به عضويت کميته ايالتی حزب دموکرات انتخاب شد که از احزاب مترقی دوران خود بود.
نو بهار به دستور کنسول روسيه توقيف شد و بهار نشريه تازه «بهار» را جايگزين آن کرد که اين نشريه نيز در محرم ۱۳۳۰ قمری به دستور وثوق الدوله، وزير امور خارجه وقت، تعطيل و ملک الشعرای بهار و ۹ عضو کميته ايالتی حزب دموکرات توقيف و به تهران فرستاده شدند.
يک سال بعد، بهار به مشهد بازگشت، روزنامهٔ نوبهار را منتشر کرد و همزمان با آغاز جنگ جهانی اول، به نمايندگی دوره سوم مجلس شورای ملی انتخاب شد.
بهار در تهران «انجمن ادبی دانشکده» و مجله ای ادبی به همين نام را تاسيس کرد که هر دو در زمينه سازی تحول شعر فارسی نقش مهمی ايفاء کردند.
بهار در آستانه سقوط سلسله قاجار، از تبديل نظام سلطنتی به جمهوری حمايت کرد و در دورانی که سردار سپه حکومت استبدادی خود را پی می ريخت، بهار که نماينده مجلس بود، به مخالفت با او برخاست.
اين موضوع باعث شد تا طرح ترور بهار ريخته شود که شکست خورد. با اين همه، رضا شاه او را چند بار بازداشت و سرانجام به اصفهان تبعيد کرد.
در همين دوران، بهار را که خانه نشين شده بود، با تهديد به قتل به سرودن قصيده ای در مدح رضا شاه وادار کردند.
اين در حالی بود که در دوران سلطنت رضا شاه، انتشار شعرهای بهار ممنوع شد. همچنين کليات اشعار بهار را در چاپخانه توقيف کردند و ديوان شعر او نخستين بار پس از سقوط پهلوی اول در شهريور ۱۳۲۰ منتشر شد.
بهار آثار مهمی چون « تاريخ سيستان» و « مجمل التواريخ» را تصحيح و منتشر کرد. کتاب «سبک شناسی» بهار پس از گذشت ساليان بسيار هنوز از بهترين آثار در زمينه ادب کلاسيک فارسی به شمار می رود.
بهار، کتاب تاريخ مختصر احزاب سياسی را در سال ۱۳۲۳ منتشر کرد و در همين سال به جمعيت ايرانی هوادار صلح پيوست که از نهادهای مترقی آن دوران بود.
يکی از بهترين شاهکارهای شعر فارسی، قصيده معروف «جغد جنگ» بهار که با قصيده فخيم «دماونديه» او پهلو می زند، در همين سال ها سرود شد.
کتاب تاريخ مختصر احزاب سياسی ايران پس از کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ توقيف و انتشار آن در ايران ممنوع شد.
بهار در ارديبهشت سال ۱۳۳۰ چشم از اين جهان فروبست.
پيکاسو به روايت گرترود اشتاين
پابلو پيکاسو با خلق کوبيسم، نه فقط دورانی نو را در نقاشی جهان پديد آورد که چشم اندازی تازه را در درک و فهم بشر از خود و جهان خلق کرد.
کتاب « پيکاسو»، نوشته گرترود اشتاين، او را در دورانی تصوير می کند که او در تب و تاب کشف و خلق راه های ناپيموده بود.
گرترود اشتاين در اين کتاب، که متن فارسی آن با ترجمه فروزان گنجی زاده در هفته گذشته منتشر شد، خاطرات خود را از بزرگ ترين و با نفوذ ترين نقاش قرن بيستم با تجزيه و تحليل های دقيق از شخصيت و آثار او هنرمندانه تلفيق کرده است.
پاريس در فاصله بين دو جنگ جهانی پناهگاه روشنفکران، هنرمندان و نويسندگانی بود که از آمريکا و از ديکتاتورهای اروپايی چون هيتلر، موسولينی و فرانکو گريخته بودند.
نويسنده بزرگ آمريکايی، گرترود اشتاين، کسی که ارنست همينگوی، او را استاد و پيشرو خود می داند، در آن روزگار در پاريس بود و خانه اش به دوران پرتلاطم بين دو جنگ جهانی، مرکز گردهمايی خلاقانی بود که اغلب آنان به چهره های بزرگ فرهنگی قرن بيستم بدل شدند.
ارنست همينگوی آن دوران و آن خانه را در کتاب «جشن متغير» تصوير کرده است.
پيکاسو که از استبداد فرانکو در اسپانيا گريخته و به پاريس پناه برده بود، از دوستان نزديک گرترود اشتاين به شمار می رفت و گرترود اشتاين در کتاب «پيکاسو» خاطرات و برداشت های خود را از او ثبت کرده است.
شرفنامه منيری
جلد دوم کتاب «شرفنامه منيری»، از نخستين لغت نامه های فارسی که در قرن نهم هجری تاليف شده است، در هفته گذشته منتشر شد.
قوام الدين ابراهيم فاروقی، که شرفنامه منيری را در سال ۸۷۸ هجری تاليف کرد، از شاگردان و مريدان شيخ شرف الدّين احمدبن يحيی منيری، از عرفای مشهور قرن نهم بود و از سر ارادت به او لغتنامه خود را شرفنامه منيری نام نهاد.
شرفنامه منيری را حکيمه دبيران با مقابله چهار نسخه خطی موجود تصحيح کرده است.
جلد اول اين فرهنگ که مقدمه مصحح و بخش نخستين کتاب از حرف « آ» تا « ژ» را در بر می گيرد، در سال ۱۳۸۵ منتشر شده است.
فهرست الفبايی واژه ها نيز در پايان جلد دوم اين کتاب آمده است.