دونالد ترامپ صبح روز سه شنبه ۱۹ سپتامبر درمقابل نمایندگان قریب به ۱۹۰ کشور جهان قرار گرفت و اولین سخنرانی خود را در مجمع عمومی سازمان ملل ارائه کرد.
سخنرانی رئیس جمهور آمریکا حدود ۴۰ دقیقه طول کشید و از بسیاری جهات حاوی سخنانی بود که قبلاً با ادبیات دیگری به زبان آورده بود.
در این سخنرانی پس از مقدمه‌ای در مورد حق حاکمیت ملت‌ها وی بار دیگر شعار "اول امریکا" را که از روز اول ریاست جمهوریش واکنش‌های منفی زیادی را موجب شده بود تکرار کرد. اما اینبارتکرار شعار "اول آمریکا" همراه بود با اینتوضیح که وی خطاب به نمایندگان سایر کشورها گفت: "همانطور که همه شما به عنوان رهبران کشورهایتان برای منافع خود اولویت قائلید". به این ترتیب وی سعی کرد بیشتر بر مساله حاکمیت و منافع ملی برای همه کشورهای جهان تاکید کند. در عین حال وی اشاره کرد که آمریکا در کنار متحدانش از ارزشها و حقوقشان دفاع خواهد کرد.
دونالد ترامپ اشاره مبهمی به عضویت بعضی کشورها در کمیته حقوق بشر سازمان ملل کرد که خود دارای سابقه دشمنی با اصول حقوق بشر هستند و در واقع تلویحا عضویت آنان را چنین کمیته‌ای مورد انتقاد قرار داد. اما وی به استثنای چند کشور بخصوص که در زیر به آنها خواهیم پرداخت، هیچ اشاره‌ای به مسایل جاری حقوق بشر و بخصوص قضیه مسلمانان روهینگیا در میانمار نکرد. وی همچنین تاکید کردکه ما باید تهدید به حق حاکمیت را "از اوکراین تا دریای جنوب چین" مردود بشماریم و با همدیگر کار کنیم تا در برابر آنانی که با "هرج و مرج، آشوب و ترور" ما را مورد تهدید قرار می دهند ایستادگی کنیم.
کره شمالی و ایران – بخش مهمی از سخنان رئیس جمهور آمریکا در مورد سه کشور کره شمالی، ایران، و ونزوئلا بود. وی اشاره داشت به اینکه امروز در جهان ما "گروه کوچکی از رژیم‌های سرکش وجود دارند که اصول بنیادین سازمان ملل متحد را مورد تجاوز قرار می دهند و نه برای حقوق ملت خود و نه برای حق حاکمیت کشورهای خود احترامی قایل نیستند." وی تاکید کرد که اگر "انبوه صالحان با معدودی ستمکاران مقابله نکنند، شرارت و بدی پیروز خواهد شد."
به دنبال این اظهارات بود که دونالد ترامپ رژیم کره شمالی را هدف سخنان تند خود قرار داد و تاکید کردکه اقدام کره شمالی توسط "باندی از جنایتکاران" در تهیه موشک و بمب اتمی خلاف منافع سرتاسر جهان است. ترامپ در مورد کیم جونک اون رهبر کره گفت "مرد موشکی، برای نابودی خویش ماموریت دارد." علیرغم دعوت عموم کشورها برای رویارویی با کره شمالی، دونالد ترامپ تاکید کرد که اگر لازم باشد آمریکا "به تنهایی وارد عمل شده و کره شمالی را به کلی نابود خواهد کرد." ضمن اینکه وی در این تهدید صراحت بیان کم سابقه‌ای در صحن عمومی سازمان ملل متحد از خود بروز داد، در عین حال اظهار امیدواری کرد که چنین کاری ضروری نباشد.
در بخش دیگری از سخنان وی در مورد کره شمالی، دونالد ترامپ رهبران این کشور را مسئول "مرگ ناشی از گرسنگی ملیونها شهروندان، زندان، شکنجه و سرکوب بیشماری دیگر از مردم کره شمالی" دانست. وی به ماجرای دانشجوی آمریکایی محبوس در کره شمالی اشاره کرد که چند روز پس از تحویل به آمریکا درگذشت. وی همچنین به برادر کیم جونگ اون که در یک فرودگاه به علت سوء قصدی کشته شد اشاره کرد وآنرا نمونه‌ای از عملکرد سرکوبگرانه رژیم پیونگ یان دانست.
پس از آن وی بر ضرورت ادامه فشارها بر کره شمالی تاکید واز دو کشور چین و روسیه برای همکاری در تصویب تحریم‌ها در شورای امنیت تشکرکرده و خواستار افزایش فشارها تا منزوی شدن و تغییر روش دادن کره شمالی شد. پس از کره شمالی، رئیس جمهور آمریکا ایران را هدف سخنان تند خود قرار داده ان را یکی دیگر از رژیم‌های سرکش قلمداد کرد. او از ایران به عنوان کشوری یاد کرد که شعار "مرگ بر آمریکا و نابودی اسرائیل" سر می دهد و آرزوی "نابودی بسیاری از کشورهایی را دارد که نمایندگان آنها در این سالن حضور دارند."
دونالد ترامپ در سخنان خود ازایران به عنوان رژیمی یاد کرد که یک کشوردارای غنای تاریخی را به مظهر "سقوط اقتصادی" و کشوری سرکش مبدل کرده وصادرات عمده‌اش "خشونت، خونریزی و هرج و مرج است". به عقیده وی "بیشترین خسارت این رژیم متوجه مردم ایران" بوده است. دونالد ترامپ گفت " بجای اینکه ایران منابع و درآمد‌های نفتی خود را صرف بهروزی ملت خود کند در راه حمایت مالی از حزب الله خرج می کند که مسلمانان بیگناه و صلح طلب خود و اعراب و اسرائیل را در همسایگی هدف قرار می دهند."
در بخش دیگری از سخنان خود دونالد ترامپ ایران را متهم کرد به اینکه "ثروت ملت را در جهت حمایت ازدیکتاتوری بشار اسد، جنگ داخلی یمن، و تحت الشعاع قراردادن صلح در سرتاسر خاور میانه هزینه می کند."
وی توافق هسته‌ای با ایران را "شرم آور" و یکی از بدترین توافق هایی دانست که ایالات متحده تا بحال در آن وارد شده است. دونالد ترامپ که برای مدتی طولانی از دوران کمپین انتخاباتی خود معامله اتمی با ایران را مورد انتقاد قرار داده است، در سخنرانی امروز خود در مجمع عمومی سازمان ملل تاکید کرد "ما نمیتوانیم اجازه بدهیم ایران این فعالیت‌های مخل ثبات" را ادامه و به ساخت موشک‌های خطرناک ابپردازد، و "ما نمی توانیم در قبال قراردادی که به عنوان پوشش برای یک برنامه اتمی مورد استفاده قرار می گیرد متعهد باشیم."
علاوه بر آن دونالد ترامپ از رهبران جهان خواست که به او ملحق شوند و از دولت ایران بخواهند از "پیگیری مرگ و نابودی خودداری کند". وی همچنین خواهان "آزادی همه آمریکایی‌ها و شهروندان سایر کشورها" شد که رژیم ایران " به ناحق آنان را در زندان نگهداشته است." وی خواهان این شد که "ایران به حق حاکمیت همسایگانش احترام بگذارد".
در پایان دونالد ترامپ تاکید کرد بر اینکه "مردم ایران خواهان تغییر هستند و به غیراز قدرت گستره ایالات متحده، رهبران ایران، از قدرت ملت خود بیش از هر چیز دیگری وحشت دارند" و به همین دلیل است که به شیوه‌های سرکوب مخالفان سیاسی و محدود کردن حقوق وآزادی‌های اجتماعی متوسل می شوند.وی پیشبینی کرد که "در نهایت ملت ایران به مسیر پرافتخار خود به عنوان مرکز تمدن جهانی باز خواهند گشت."
دونالد ترامپ اشاره مختصری داشت در مورد تغییراتی که در برنامه‌های مقابله با تروریسم در منطقه داشته است. وی مشخصا به حضور آمریکا در افغانستان و مقابله با القاعده و طالبان اشاره کرد و از کوششهای انجام شده در مبارزه با تروریسم در خاورمیانه و همکاری کشورهای منطقه قدردانی کرد. او دستاوردهای آمریکا در کنترل بحران در سوریه و عراق را مورد تمجید قرار داده و گفت آمریکا خواهان آن است که بحران سوریه به راه حل سیاسی مناسب خود برسد. در عین حال وی کاربرد تسلیحات شیمیایی را توسط "رژیم جنایتکار بشار اسد" را به شدت محکوم وحمله هوایی آمریکا به سوریه را در ارتباط با این موضوع موجه دانست.
دونالد ترامپ با لحن انتقادی از کوبا و ونزوئلا صحبت کرد و دولت مادوررا بخاطر برخورد مذهب گونه با ایدئولوژی سوسیالیستی مورد انتقاد قرارداد.
بخشی از مقدمه این سخنرانی بر ایده آل‌های دوران شکل گیری انقلاب آمریکا اشاره داشت و در مجوع بقول توماس پیکرینگ سفیر سابق آمریکا در سازمان ملل "بسیار خطرناک و بسیار پر جذبه" بود. در بخش هایی از سخنان ترامپ بر دوباره سازماندهی سازمان ملل و احیای ماموریت تاریخی آن درجهت تامین صلح و پیشرفت جهانی تاکید شده بود هرچند وی در یک سخنرانی قبلی صحبت از کاهش کمک‌های آمریکا به بودجه سازمان ملل کرده بود که نمایندگان سابق و اسبق آمریکا در سازمان ملل متحد مانند جان نگروپونته، آندرو یانگ، بیل ریچاردسون و توماس پیکرینگ با کاهش آن موافق نیستند.
گرچه دونالد ترامپ در سخنان خود بر احترام به حق حاکمیت ملی کشورها تاکید زیادی داشته است ولی به نظر می رسد دست کم سه کشور کره شمالی، ایران و ونزوئلا از این مقوله استثنا شده اند. وی در سخنان خود به شدید‌ترین وجه ممکن این سه کشور را مورد انتقاد قرار داه و هرسه را متهم کرده است که حقوق شهروندان خود را زیر پا نهاده اند.
هنوز زود است که بتوانیم در مورد تاثیرات این سخنرانی در سیاستگذاری و سیاست خارجی آمریکا در قبال ایران و کره شمالی تعبیر قطعی ارائه کنیم ولی به طور یقین تا نیمه اکتبر درارتباط با توافق هسته ایران باید منتظر واکنش‌های غیر قابل پیش بینی بود. در نیمه اکتبر رئیس جمهور آمریکا باید نظر دولت را در مورد پایبندی ایران نسبت به اجرای مفاد توافق هسته‌ای (برجام) به کنگره ارائه کند. موضعگیری‌های اروپائیان نشان می دهد که آنها با زبانی محتاطانه در اینمورد صحبت می کنند. ولی آیا آمریکا خود را از این قرارداد بیرون خواهد کشید و یا صرفاً اتهاماتی را متوجه ایران کرده و تا رسیدگی آژانس بین المللی انرژی هسته‌ای به انتظار خواهد نشست.
به موازات این تحولات حضورو فعالیت‌های تیم دیپلماسی ایران در کنار حسن روحانی رئیس جمهوری، و سخنرانی وی که فردا در مجمع عمومی سازمان ملل متحد ارائه خواهد شد از هم اکنون زیر زره بین بنگاههای خبری و نمایندگان دیپلماسی اروپا و آمریکا قرار دارد. و البته فراموش نکنیم که سخنرانی بنیامین نتانیاهو نیز بخشی دیگر از این رویارویی دیپلماتیک است که درنیویورک، این پایتخت دیپلماسی دنیا، جریان دارد.
-----------------------------------------------------------------
- جلیل روشندل – استاد علوم سیاسی و امننیت بین المللی در دانشگاه ایالتی کارولینای شمالی