آموزه های اسلامی، شب های قدر در ماه رمضان را شب های ثبت مقدرات مردمان می دانند. اما مقدرات جمهوری اسلامی در شب قدر امسال و درجوار بيت الله الحرام اين بار به بدترين وجه و آن هم به دست عربستان سعودی رقم خورد.
در اجلاس اضطراری سران همکاری اسلامی که به ميزبانی عربستان در مکه (۲۴ و ۲۵ مرداد مقارن با شب قدر در ۲۷ رمضان به روايت اهل سنت) برگزار گرديد، عضويت سوريه (متحد استراتژيک تهران) در سازمان کنفرانس اسلامی به حالت تعليق درآمد.
اين در حالی بود جمهوری اسلامی در عالی ترين سطح با حضور احمدی نژاد در اين اجلاس شرکت کرده و تنها عضو از ۵۷ عضو سازمان کنفرانس اسلامی بود که با تعليق عضويت سوريه مخالفت نموده بود.
مشارکت جمهوری اسلامی در اين اجلاس با علم بر اين واقعيت بود که سوريه به اجلاس دعوت نشده و تصميم گيری درباره تعليق عضويت سوريه در دستور کار قرار دارد.
بدين ترتيب، در اجلاس مکه و در شب قدر و به ميزبانی عربستان کليه کشورهای اسلامی صلاحيت رژيم اسد را برای عضويت در يک "سازمان اسلامی" منتفی دانستند. تنها استثنا "جمهوری اسلامی" بود!
ملاحظاتی در باره اجلاس مکه:
۱- ديپلماسی شب قدر: اجلاس مکه در شب قدر به جمهوری اسلامی بار ديگر آموخت که اين رژيم تنها کشوری نيست که از آموزه ها و مناسبت های اسلامی برای پيشبرد اهداف سياسی خود و بنا به تفسير خود استفاده می کند.
در سال های اخير عربستان سعودی، با استفاده از مناسبت شب قدر که نزد مسلمانان از اهميت بسياری برخوردار است، ميزبان سلسله اجلاس هايی بوده که طی آن به حل مشکلات با ديگر کشورهای اسلامی و صد البته به نفع خود مبادرت کرده است. ( برای مثال ۲۰۰۷ دعوت از جناح های فلسطينی حماس و فتح، ۲۰۰۶ دعوت از جريان های عراقی ، ۲۰۰۰ دعوت از يمن برای رفع اختلافات مرزی با رياض)
تجربه نسبتاً موفق رياض در توسل به اين ابتکار، موجب شد که اين بار نيز پادشاه عربستان با اعلام اجلاس اضطرای سازمان کنفرانس اسلامی و قبول ميزبانی آن، از کليه ابزارهای سياسی و دينی (سازمان کنفرانس اسلامی، ميزبانی مکه مقدس ترين شهر برای مسلمانان، مناسبت شب قدر و ..) بهره جسته و جنايات بشار اسد را تا بدانجا تقبيح کند که صلاحيت اين رژيم برای عضويت در سازمان کنفرانس اسلامی را منتفی اعلام کند.
۲- هژمونی سعودی بر جهان اسلام: در حالی که علی خامنه ای خود را «ولی امر مسلمين جهان» می نامد، اجلاس مکه نشان داد اگر در مجموعه ۵۷ کشور مسلمان نوعی هژمونی پيرامون يکی از کشورهای مسلمان شکل گرفته ياشد، آن کشور عربستان و رهبری آن در دست "خادم الحرمين الشريفين " است نه جمهوری اسلامی.
جالب اينکه در تحقق اين هژمونی به نفع عربستان، جمهوری اسلامی خود موجبات تقويت آن را فراهم کرده است. برای مثال در حالی که اتحاد تهران- دمشق نوعی اتحاد استراتژيک است، احمدی نژاد در حالی در اجلاس مکه شرکت نمود که از سوريه برای اين اجلاس دعوت به عمل نيآمده بود. افزون بر آن تعليق عضويت سوريه مهم ترين موضوع در دستورکار اجلاس مکه نيز بود.
مويد هژمونی عربستان در سازمان کنفرانس اسلامی، اعتراف نوذر شفيعی عضو کميسيون سياست خارجی مجلس است که گفت: «هدف اصلی عربستان افزايش فشار جهانی بر دولت بشار اسد بود. اين هدف با بيانيه ای توسط وزرای خارجه سازمان همکاری های اسلامی در راستای تعليق عضويت سوريه در اين سازمان تا حدود زيادی محقق شده است. اکثر وزرای خارجه کشورهای عضو سازمان همکاری های اسلامی به اين مسئله رای داده اند. اين يک موفقيت برای عربستان سعودی محسوب می شود. (۲۵ مرداد ۹۱ - سايت ديپلماسی ايرانی)
۳- ديپلماسی سازمانی عربستان: رياض در اعمال فشار بر دمشق (و طبيعتاً تضعيف محور تهران – دمشق- حزب الله) صرف نظر از کمک نقدی به اپوزسيون سوريه، به طور موفقيت آميز از ديپلماسی سازمانی در ۴ سازمان مهم منطقه ای و بين المللی بهره جسته است. اين چهار سازمان عبارتند از: شورای همکاری خليج فارس، اتحاديه عرب، سازمان کنفرانس اسلامی و مجمع عمومی سازمان ملل.
نتيجه اين ديپلماسی سازمانی برای رياض بی نهايت درخشان و برای دمشق بی نهايت زيانبار بوده چرا که ديپلماسی سازمانی عربستان بدانجا منتهی شد که اتحاديه عرب حکم به تعليق عضويت سوريه در اين سازمان دهد و مجمع عمومی سازمان ملل نيز به قطعنامه ای که عربستان در محکوميت رژيم سوريه بانی آن بود با ۱۳۷ رأی، نظر مثبت اعلام دارد. اينک نيز عضويت سوريه در سازمان کنفرانس اسلامی در اجلاسی که عربستان ميزبان آن بود به تعليق در آمده است.( درباره قطعنامه مجمع عمومی مراجعه شود به مقاله ای از نويستده با عنوان "تصويب قطعنامه عليه سوريه: زمينه و پيامدهای آن" در راديو فردا)
۴- تک رأی بی رنگ جمهوری اسلامی: رژيم تهران با "اسلامی" خواندن خود ناگزير بايد يکی از موثرترين اعضا در سازمان کنفرانس اسلامی باشد. جالب است که هیأت جمهوری اسلامی به رياست احمدی نژاد تنها صدای مخالف اين اجلاس بود. سخنرانی يک ساعته او در اين اجلاس، اندک تأثيری بر تغيير نظر ديگراعضا نداشت.
شگفت انگيز است که در طول سخنرانی مفصل خود، احمدی نژاد حتی يک بار به اجلاس مشورتی سوريه در تهران(۱۹ مرداد) اشاره نکرد و از آن بالاتر حتی يک بار واژه «بهار عربی» يا «بيداری اسلامی» را برای توصيف اوضاع جاری در منطقه خاورميانه به زبان نياورد. اين در حالی است که جمهوری اسلامی تحولات منطقه را ناشی از «بيداری اسلامی» و ملهم از انقلاب اسلامی ۵۷ می داند و در راستای تئوريزه کردن آن «مجمع جهانی بيداری اسلامی» را به دبير کلی علی اکبر ولايتی راه اندازی کرده است.
حضور بی رنگ احمدی نژاد در اجلاس مکه در حالی است که وی پيش از عزيمت به اين سفر به خبرنگاران گفته بود:« اين نشست فرصت مناسبی است تا.. تلاش جمهوری اسلامی ايران برای صيانت از منافع ملت های منطقه و جامعه بشری در فاز عملياتی(!) پيگيری شود.. امروز توجه همه ملت های مسلمان به نتايج اين اجلاس بوده و دشمنان نيز عزم خود را برای به انحراف بردن اين اجلاس و هدايت آن به سوی منافع خود جزم کرده اند و به تعبيری اين نشست به آزمونی تاريخی برای امت اسلامی تبديل شده» ( ۲۳ مرداد ۹۱)
با اين همه، حضور احمدی نژاد تا بدانجا بی رنگ و بی خاصيت بود که از ميان ده ها رهبر مسلمان حاضر در اجلاس مکه، وی فقط توانست با رييس جمهور تونس، ترکيه و البته دولت ميزبان ملاقات و گفتگو داشته باشد. (ديدار احمدی نژاد و محمد مرسی، رييس جمهور جديد مصر، جز در حد يک سلام و عليک بيشتر نبود. چه بسا اين خود دليلی باشد بر اينکه مرسی رغبيتی برا ی حضور در اجلاس عدم تعهد در تهران نداشته باشد)
به رغم اين حضور بی رنگ، سايت رياست جمهوری ايران گزارش خود را از سخنرانی احمدی نژاد چنين خاتمه داده که « در پايان سخنان دکتر احمدی نژاد چند تن از روسای جمهور حاضر در جلسه نزد ايشان آمده و از سخنان و مواضع رييس جمهور کشورمان تجليل کرده و با تبريک به وی اظهار داشتند که اين سخنان حرف دل و موضع اصلی ما نيز درباره تحولات منطقه است اما اظهار و بيان آن از سوی ما ممکن نيست.»
۵- رفتار هوشمندانه پادشاه عربستان: اجلاس مکه از حواشی جالب نيز برخوردار بود. پادشاه عربستان که به خوبی واقف بود تنها صدای مخالف می تواند از احمدی نژاد برخيزد، در اقدامی جالب از ميان ميهمانان عالی رتبه خود از احمدی نژاد خواست که در سمت چپ او بنشيند. اين ملاطفت و رفتار دوستانه، در حالی بود که پادشاه عربستان از امير قطر (ديگر دشمن بشار اسد) خواسته بود در سمت راست او بنشيند. اين رفتار حاوی پيامی بود که عربستان در مسأله سوريه در اين اجلاس ودر ظاهر جانب بی طرفی را گرفته است.
نتيجه:
پيام اجلاس مکه که جمهوری اسلامی متحد بشار اسد در آن حضور يافت، روشن و اضح بود. اکمل الدين احسان اوغلو دبير کل سازمان کنفرانس اسلامی در اين نشست گفت "سازمان کنفرانس اسلامی برای رژيم هايی که مردم خود را می کشند جايی ندارد." در بيانيه اجلاس نيز آمده بود که "مسلمانان ديگر نمی توانند حکومتی را بپذيرند که مردم خود را قتل عام می کند."
بدين ترتيب، اجلاس اضطراری مکه را بی درنگ به همان اندازه که بايد به عنوان يک موفقيت چشم گير ديگر برای رياض به شمار آورد، بايد شکست بزرگی برای ديپلماسی جمهوری اسلامی دانست که کوس انزوا و تنهايی خود را در حمايت از جنايات بشار اسد بر پرده آفتاب افکنده تا در مجمع عمومی در ميان ۱۲ مخالف به قطعنامه محکوميت سوريه و در مکه تنها مخالف تعليق عضويت سوريه باشد. علی اکبر صالحی وزير خارجه، تعليق عضويت سوريه را که ۵۵ کشور مسلمان به آن رأی دادند غيرعادلانه و غير منصفانه! خوانده است.
اجلاس مکه نه تنها برای بشار اسد اين پيام را داشت که وی اندک وجاهتی در ميان ملل مسلمان ندارد که از آن بالاتر به جمهوری اسلامی نيز يادآور شد که وجاهتی در نزد سازمان کنفرانس اسلامی ندارد. با وجود اين بايد پرسيد که چگونه رژيم تهران خود را "اسلامی" و علی خامنه ای خود را «ولی امر مسلمين جهان» می نامد؟
در اجلاس اضطراری سران همکاری اسلامی که به ميزبانی عربستان در مکه (۲۴ و ۲۵ مرداد مقارن با شب قدر در ۲۷ رمضان به روايت اهل سنت) برگزار گرديد، عضويت سوريه (متحد استراتژيک تهران) در سازمان کنفرانس اسلامی به حالت تعليق درآمد.
اين در حالی بود جمهوری اسلامی در عالی ترين سطح با حضور احمدی نژاد در اين اجلاس شرکت کرده و تنها عضو از ۵۷ عضو سازمان کنفرانس اسلامی بود که با تعليق عضويت سوريه مخالفت نموده بود.
مشارکت جمهوری اسلامی در اين اجلاس با علم بر اين واقعيت بود که سوريه به اجلاس دعوت نشده و تصميم گيری درباره تعليق عضويت سوريه در دستور کار قرار دارد.
بدين ترتيب، در اجلاس مکه و در شب قدر و به ميزبانی عربستان کليه کشورهای اسلامی صلاحيت رژيم اسد را برای عضويت در يک "سازمان اسلامی" منتفی دانستند. تنها استثنا "جمهوری اسلامی" بود!
ملاحظاتی در باره اجلاس مکه:
۱- ديپلماسی شب قدر: اجلاس مکه در شب قدر به جمهوری اسلامی بار ديگر آموخت که اين رژيم تنها کشوری نيست که از آموزه ها و مناسبت های اسلامی برای پيشبرد اهداف سياسی خود و بنا به تفسير خود استفاده می کند.
در سال های اخير عربستان سعودی، با استفاده از مناسبت شب قدر که نزد مسلمانان از اهميت بسياری برخوردار است، ميزبان سلسله اجلاس هايی بوده که طی آن به حل مشکلات با ديگر کشورهای اسلامی و صد البته به نفع خود مبادرت کرده است. ( برای مثال ۲۰۰۷ دعوت از جناح های فلسطينی حماس و فتح، ۲۰۰۶ دعوت از جريان های عراقی ، ۲۰۰۰ دعوت از يمن برای رفع اختلافات مرزی با رياض)
تجربه نسبتاً موفق رياض در توسل به اين ابتکار، موجب شد که اين بار نيز پادشاه عربستان با اعلام اجلاس اضطرای سازمان کنفرانس اسلامی و قبول ميزبانی آن، از کليه ابزارهای سياسی و دينی (سازمان کنفرانس اسلامی، ميزبانی مکه مقدس ترين شهر برای مسلمانان، مناسبت شب قدر و ..) بهره جسته و جنايات بشار اسد را تا بدانجا تقبيح کند که صلاحيت اين رژيم برای عضويت در سازمان کنفرانس اسلامی را منتفی اعلام کند.
۲- هژمونی سعودی بر جهان اسلام: در حالی که علی خامنه ای خود را «ولی امر مسلمين جهان» می نامد، اجلاس مکه نشان داد اگر در مجموعه ۵۷ کشور مسلمان نوعی هژمونی پيرامون يکی از کشورهای مسلمان شکل گرفته ياشد، آن کشور عربستان و رهبری آن در دست "خادم الحرمين الشريفين " است نه جمهوری اسلامی.
جالب اينکه در تحقق اين هژمونی به نفع عربستان، جمهوری اسلامی خود موجبات تقويت آن را فراهم کرده است. برای مثال در حالی که اتحاد تهران- دمشق نوعی اتحاد استراتژيک است، احمدی نژاد در حالی در اجلاس مکه شرکت نمود که از سوريه برای اين اجلاس دعوت به عمل نيآمده بود. افزون بر آن تعليق عضويت سوريه مهم ترين موضوع در دستورکار اجلاس مکه نيز بود.
مويد هژمونی عربستان در سازمان کنفرانس اسلامی، اعتراف نوذر شفيعی عضو کميسيون سياست خارجی مجلس است که گفت: «هدف اصلی عربستان افزايش فشار جهانی بر دولت بشار اسد بود. اين هدف با بيانيه ای توسط وزرای خارجه سازمان همکاری های اسلامی در راستای تعليق عضويت سوريه در اين سازمان تا حدود زيادی محقق شده است. اکثر وزرای خارجه کشورهای عضو سازمان همکاری های اسلامی به اين مسئله رای داده اند. اين يک موفقيت برای عربستان سعودی محسوب می شود. (۲۵ مرداد ۹۱ - سايت ديپلماسی ايرانی)
۳- ديپلماسی سازمانی عربستان: رياض در اعمال فشار بر دمشق (و طبيعتاً تضعيف محور تهران – دمشق- حزب الله) صرف نظر از کمک نقدی به اپوزسيون سوريه، به طور موفقيت آميز از ديپلماسی سازمانی در ۴ سازمان مهم منطقه ای و بين المللی بهره جسته است. اين چهار سازمان عبارتند از: شورای همکاری خليج فارس، اتحاديه عرب، سازمان کنفرانس اسلامی و مجمع عمومی سازمان ملل.
نتيجه اين ديپلماسی سازمانی برای رياض بی نهايت درخشان و برای دمشق بی نهايت زيانبار بوده چرا که ديپلماسی سازمانی عربستان بدانجا منتهی شد که اتحاديه عرب حکم به تعليق عضويت سوريه در اين سازمان دهد و مجمع عمومی سازمان ملل نيز به قطعنامه ای که عربستان در محکوميت رژيم سوريه بانی آن بود با ۱۳۷ رأی، نظر مثبت اعلام دارد. اينک نيز عضويت سوريه در سازمان کنفرانس اسلامی در اجلاسی که عربستان ميزبان آن بود به تعليق در آمده است.( درباره قطعنامه مجمع عمومی مراجعه شود به مقاله ای از نويستده با عنوان "تصويب قطعنامه عليه سوريه: زمينه و پيامدهای آن" در راديو فردا)
۴- تک رأی بی رنگ جمهوری اسلامی: رژيم تهران با "اسلامی" خواندن خود ناگزير بايد يکی از موثرترين اعضا در سازمان کنفرانس اسلامی باشد. جالب است که هیأت جمهوری اسلامی به رياست احمدی نژاد تنها صدای مخالف اين اجلاس بود. سخنرانی يک ساعته او در اين اجلاس، اندک تأثيری بر تغيير نظر ديگراعضا نداشت.
شگفت انگيز است که در طول سخنرانی مفصل خود، احمدی نژاد حتی يک بار به اجلاس مشورتی سوريه در تهران(۱۹ مرداد) اشاره نکرد و از آن بالاتر حتی يک بار واژه «بهار عربی» يا «بيداری اسلامی» را برای توصيف اوضاع جاری در منطقه خاورميانه به زبان نياورد. اين در حالی است که جمهوری اسلامی تحولات منطقه را ناشی از «بيداری اسلامی» و ملهم از انقلاب اسلامی ۵۷ می داند و در راستای تئوريزه کردن آن «مجمع جهانی بيداری اسلامی» را به دبير کلی علی اکبر ولايتی راه اندازی کرده است.
حضور بی رنگ احمدی نژاد در اجلاس مکه در حالی است که وی پيش از عزيمت به اين سفر به خبرنگاران گفته بود:« اين نشست فرصت مناسبی است تا.. تلاش جمهوری اسلامی ايران برای صيانت از منافع ملت های منطقه و جامعه بشری در فاز عملياتی(!) پيگيری شود.. امروز توجه همه ملت های مسلمان به نتايج اين اجلاس بوده و دشمنان نيز عزم خود را برای به انحراف بردن اين اجلاس و هدايت آن به سوی منافع خود جزم کرده اند و به تعبيری اين نشست به آزمونی تاريخی برای امت اسلامی تبديل شده» ( ۲۳ مرداد ۹۱)
با اين همه، حضور احمدی نژاد تا بدانجا بی رنگ و بی خاصيت بود که از ميان ده ها رهبر مسلمان حاضر در اجلاس مکه، وی فقط توانست با رييس جمهور تونس، ترکيه و البته دولت ميزبان ملاقات و گفتگو داشته باشد. (ديدار احمدی نژاد و محمد مرسی، رييس جمهور جديد مصر، جز در حد يک سلام و عليک بيشتر نبود. چه بسا اين خود دليلی باشد بر اينکه مرسی رغبيتی برا ی حضور در اجلاس عدم تعهد در تهران نداشته باشد)
به رغم اين حضور بی رنگ، سايت رياست جمهوری ايران گزارش خود را از سخنرانی احمدی نژاد چنين خاتمه داده که « در پايان سخنان دکتر احمدی نژاد چند تن از روسای جمهور حاضر در جلسه نزد ايشان آمده و از سخنان و مواضع رييس جمهور کشورمان تجليل کرده و با تبريک به وی اظهار داشتند که اين سخنان حرف دل و موضع اصلی ما نيز درباره تحولات منطقه است اما اظهار و بيان آن از سوی ما ممکن نيست.»
۵- رفتار هوشمندانه پادشاه عربستان: اجلاس مکه از حواشی جالب نيز برخوردار بود. پادشاه عربستان که به خوبی واقف بود تنها صدای مخالف می تواند از احمدی نژاد برخيزد، در اقدامی جالب از ميان ميهمانان عالی رتبه خود از احمدی نژاد خواست که در سمت چپ او بنشيند. اين ملاطفت و رفتار دوستانه، در حالی بود که پادشاه عربستان از امير قطر (ديگر دشمن بشار اسد) خواسته بود در سمت راست او بنشيند. اين رفتار حاوی پيامی بود که عربستان در مسأله سوريه در اين اجلاس ودر ظاهر جانب بی طرفی را گرفته است.
نتيجه:
پيام اجلاس مکه که جمهوری اسلامی متحد بشار اسد در آن حضور يافت، روشن و اضح بود. اکمل الدين احسان اوغلو دبير کل سازمان کنفرانس اسلامی در اين نشست گفت "سازمان کنفرانس اسلامی برای رژيم هايی که مردم خود را می کشند جايی ندارد." در بيانيه اجلاس نيز آمده بود که "مسلمانان ديگر نمی توانند حکومتی را بپذيرند که مردم خود را قتل عام می کند."
بدين ترتيب، اجلاس اضطراری مکه را بی درنگ به همان اندازه که بايد به عنوان يک موفقيت چشم گير ديگر برای رياض به شمار آورد، بايد شکست بزرگی برای ديپلماسی جمهوری اسلامی دانست که کوس انزوا و تنهايی خود را در حمايت از جنايات بشار اسد بر پرده آفتاب افکنده تا در مجمع عمومی در ميان ۱۲ مخالف به قطعنامه محکوميت سوريه و در مکه تنها مخالف تعليق عضويت سوريه باشد. علی اکبر صالحی وزير خارجه، تعليق عضويت سوريه را که ۵۵ کشور مسلمان به آن رأی دادند غيرعادلانه و غير منصفانه! خوانده است.
اجلاس مکه نه تنها برای بشار اسد اين پيام را داشت که وی اندک وجاهتی در ميان ملل مسلمان ندارد که از آن بالاتر به جمهوری اسلامی نيز يادآور شد که وجاهتی در نزد سازمان کنفرانس اسلامی ندارد. با وجود اين بايد پرسيد که چگونه رژيم تهران خود را "اسلامی" و علی خامنه ای خود را «ولی امر مسلمين جهان» می نامد؟
