پس از گذشت بیش از ۸۰ سال٬ سرانجام بقیه الواح هخامنشی که برای مطالعه به آمریکا ارسال شده بود به ایران باز گردانده می‌شود.
به گزارش ایسنا خبرگزاری دانشجویان ایران٬ محمدحسن طالبیان، معاون میراث فرهنگی سازمان میراث فرهنگی و گردشگری گفته که دانشگاه شرق‌شناسی شیکاگو آماده تحویل الواح هخامنشی به ایران است و آنها حتی از ایران خواسته‌اند تا درباره بسته‌بندی این الواح نشستی برگزار شود.
الواح هخامنشی شامل بیش از ۳۰ هزار لوح بود که در سال ۱۳۱۴ بر اساس مصوبه دولت از طریق کشتی به موسسه شرق‌شناسی دانشگاه شیکاگو فرستاده شد و سال ۱۳۱۶ به آنجا رسید. بر آن اساس قرار بود در مدت سه سال بررسی‌های کارشناسی و مطالعات روی این الواح انجام و به ایران برگردانده شود.
پس از ترجمه و نشر تعدادی از این الواح توسط کارشناسان آمریکایی٬ تعدادی از الواح در سه نوبت طی سال‌های ۱۳۲۷ ٬ ۱۳۵۰ و ۱۳۸۳ به ایران بازگردانده شد ولی این روند بازگرداندن‌شان به دلیل بروز یک مساله حقوقی مرتبط با یک حمله تروریستی در بیت‌المقدس و دخیل دانستن ایران در آن ماجرا با مشکل مواجه و متوقف شد.
به گزارش ایسنا٬ ایران طی چند مرحله در جلسات دادگاه‌هایی که در این زمینه برگزار شد، حاضر شد و ثابت کرد که الواح جنبه تجاری ندارند و آثاری با جنبه فرهنگی و مطالعاتی بوده و قابل توقیف نیستند.
اکنون پس از پشت سرگذاشتن این مرحله حقوقی٬ بقیه الواح هخامنشی قرار است به ایران بازگردانده شود.
به گزارش خبرگزاری فارس این کتیبه ها از آن نظر ارزشمند هستند که نشان می دهند تخت جمشید و پاسارگاد، برخلاف اماکنی مانند اهرام ثلاثه مصر، توسط بردگان و به زور شلاق بنا نشده‌اند بلکه توسط استادان و کارگران آزادی ساخته شده اند که در ازای کار خود دستمزد می‌گرفتند و از مزایایی مانند مرخصی و پاداش هم برخوردار بوده اند.
حتی اتباع سرزمین های دیگر نیز که در تخت جمشید کار می کردند ،از حقوق و مزایا برخوردار بودند.
رضا مرادی غیاث آبادی پژوهشگر و نویسنده در زمینه باستان‌شناسی ضمن توضیح در مورد مطالعاتی که روی این الواح صورت گرفته در عین حال معتقد است طی دوران باستان٬ در همه نقاط جهان بهره‌کشی از انسان متداول بوده است.
این کتیبه ها که تعدادی از آنها پیش از این به ایران بازگشته و هم اکنون در موزه تخت جمشید نگهداری می شوند نشان می دهند سیستم حسابداری دقیقی در دوران هخامنشی در ۲۵۰۰ سال پیش جاری بوده و همه پرداخت ها بر اساس اسناد مالی مکتوب صورت می گرفتند و موضوعاتی مانند ضامن و ضمانت نیز در این دوران متداول بوده است.
به گفته عبدالمجید ارفعی، پژوهشگر و متخصص زبان‌های باستانی با مطالعه الواح هخامنشی می‌توان به درون جامعه هخامنشی در دوره داريوش رفت و اطلاعات زيادی از جامعه كارگری آن دوران و مسائل مالی و اقتصادی آن زمان يافت.
آنطور كه ارفعی گفته است، با بررسی این الواح هخامنشی همچنین می‌توان از ۷۰۰ شهر آن دوره در ايران مسير ۶۰۰ شهر آن زمان را يافت و در آنها به كاوش پرداخت ضمن آنكه ممكن است مسير دقيق باستانی تخت جمشيد به شوش را نيز در همين گل‌نبشته‌ها يافت.
