عفو بین الملل «جلوگیری از انجام تحقیقات مستقل» درباره «مرگ بسیار مشکوک» کاووس سیدامامی را نشانه «تلاش عامدانه و برنامه ریزی شده برای پنهان کردن هر گونه شواهدی از شکنجه و قتل» دانست. در همین حال، سخنگوی دولت از نگرانی و پیگیری حسن روحانی درباره خودکشی های اخیر در زندان ها خبر داد.
مگدلنا مغربی، معاون شمال آفریقا و خاورمیانه عفو بین‌الملل، روز دوشنبه ۲۳ بهمن، در واکنش به گزارش‌ها مبنی بر امتناع مقامات از تحویل جسد کاووس سیدامامی، استاددانشگاه و فعال محیط زیست، به خانواده‌اش و گذاشتن پیش شرط که خاکسپاری باید سریع و بدون کالبد شکافی مستقل انجام شود، گفت:«جلوگیری مقامات از انجام تحقیقات مستقل در مورد مرگ بسیار مشکوک دکتر سیدامامی نشان از یک تلاش عامدانه و برنامه ریزی شده برای پنهان کردن هر گونه شواهدی از شکنجه و قتل احتمالی دارد».
پیشتر پیام درفشان، یکی از دو وکیل خانواده آقای سیدامامی، روز دوشنبه درمصاحبه با رادیو فردا اعلام کرده بود که «برگه معاینه جسد» که در موارد مرگ مشکوک توسط پزشکی قانونی تهیه می‌شود، «هنوز صادر نشده است».
وی گفت که ابتدا باید این برگه صادر شود تا بعد بتوان قدم‌های بعدی را برداشت.
پیش از آن، علاء الدین بروجردی، رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس، گفته بود که خانواده کاووس سیدامامی درخواست کالبد شکافی نداشته‌اند.
این در شرایطی است که آرش کيخسروی، يکی از وکلای خانواده آقای سیدامامی، در مصاحبه با روزنامه شرق که روز سه شنبه ۲۴ بهمن، منتشر شد، سخنان این نماینده مجلس را رد کرد و گفت: «خانواده درخواست کالبدشکافی دادند؛ اما آقای شهرياری معاون دادستان و سرپرست دادسرای ناحيه ٢٧ گفتند که پزشکی‌قانونی به طور روال درخواست کالبدشکافی خواهد داد».
در همین حال، خبرگزاری فارس، نزدیک به سپاه پاسداران، به نقل از کامران سیدامامی، برادر کاووس سیدامامی نوشت: «بنده و همسر مرحوم، جنازه را دیده‌ایم و با اصرار معاون دادستان که جنازه را نگاه کنید و همه موارد را بررسی کنید این کار را کرده‌ایم و به جز آثار حلق‌آویز شدن که در روی جنازه معلوم است و این موضوع در فیلم زندان هم کاملا مشخص است هیچ مساله دیگری وجود ندارد».
وی گفت که راضی به کالبد شکافی آقای سیدامامی نیست.
پیش از این نیز برخی از رسانه‌های وابسته به سپاه پاسداران مصاحبه‌هایی را به نقل از برخی از خانواده‌های کسانی که در گذشته کشته شده‌اند، منتشر کرده‌اند که این مصاحبه‌ها تکذیب شده است.
در این میان، به گزارش خبرگزاری ایلنا، پیام درفشان، یکی از وکلای خانواده آقای سیدامامی از کالبدشکافی جسد وی خبر داد و گفت: «فیلم دوربین سلول را به همراه خانواده ایشان و وکلای دیگر پرونده دیدیم اما به‌خاطر اینکه دید خوبی به سرویس بهداشتی این سلول ندارد، عمل خودکشی ایشان مشخص نیست اما در فیلم مشخص است که وی با پیراهنی بر تن به دستشویی رفته است».
آقای درفشان با «رد نظریه‌هایی که عنوان می‌دارد سیدامامی در زندان کشته شده است» گفت: «اینکه چرا ایشان مجبور به خودکشی کردن شده است بسیار حایز اهمیت است و باید دلیل این کار مشخص شود. دادسرای امور جنایی هم به‌دنبال این موضوع است».
وی با اشاره به امنیتی بودن پرونده سیدامامی و با انتقاد از تبصره ماده ۴۸ آیین دادرسی کیفری گفت: «در چنین پرونده‌هایی که اجازه ورود وکیل را نمی‌دهد، اوضاع برای متهم بسیار سخت است زیرا وقتی نمی‌گذارند شخص وکیل داشته باشد و در تحقیقات ممکن است به فرد فشار وارد شده و دست به هرکاری بزند. این وکیل است که در ۴۸ ساعت اول به متهم آرامش می‌دهد و شرایط را برای او تبیین میکند و سلب این حق باعث بروز چنین حوادثی می‌شود».
در همین حال، مگدلنا مغربی، معاون شمال آفریقا و خاورمیانه عفو بین‌الملل، در بخش دیگری از سخنانش گفت: کاووس سیدامامی «در زندان اوین جایی که بازداشت شدگان تحت نظارت مستمر هستند و تمام وسایل شخصی از آنها گرفته می‌شود، در بازداشت بود و امکان خودکشی در چنین شرایطی تقریبا محال است».
او تاکید کرد: «اینکه بر بدن دکتر سیدامامی آثار جرم همچون علائم شکنجه وجود داشته باشد و یا به سرنخ‌های دیگر در رابطه با دلائل مرگ وی اشاره کند، مورد توجه جدی ماست».
در این ارتباط، سازمان عفو بین الملل همچنین از دولت کانادا و جامعه بین‌المللی خواسته است تا به مقامات ایران برای انجام «تحقیقات مستقل» در مورد شرایط مرگ کاووس سیدامامی «مطابق با استانداردهای بین‌المللی حقوق بشر فشار وارد آورند» تا «افراد مسئول به همراه کسانی که در جایگاه ریاست و نظارت قرار دارند، باید به دست عدالت سپرده شوند».
براساس گزارش‌ها، آقای سیدامامی تابعیت ایرانی-کانادایی داشته است.
مرگ کاووس سیدامامی سومین موردی است که پس از اعتراض های دی ماه به عنوان «خودکشی» در بازداشتگاه اعلام شده است. پیش از او، سینا قنبری و وحید حیدری، دو تن از بازداشت‌شدگان اعتراض‌های دی ماه، در زندان‌های اوین و اراک جان خود را از دست دادند که مقام‌های قوه قضائیه گفتند آنها خودکشی کرده‌اند.
در همین حال، مگدلنا مغربی گفت: «تعداد رو به افزایش موارد مرگ در حین بازداشت و خودداری مقامات از انجام تحقیقات مستقل و شفاف، تصویری عمیقا دلهره آور از نظام عدالت کیفری حاکم بر ایران به دست می‌دهد که در آن فقدان اهمیت به جان انسان‌ها و عدم پاسخ‌گویی مسئولان موج می‌زند».
سازمان عفو بین الملل همچنین با اشاره به گفته‌های دادستان تهران مبنی بر اعترافات آقای سیدامامی اعلام کرده که «این سخنان در مورد اعتراف‌گیری از کاووس سیدامامی به نگرانی‌های موجود درباره اعمال شکنجه علیه او شدت می‌بخشد».
سازمان دیدبان حقوق بشر نیز روز دوشنبه با اشاره به درگذشت کاووس سیدامامی در جریان بازداشت، و موارد دیگری از «مرگ‌های مشکوک» در زندان‌های ایران، خواستار «انجام بی‌درنگ تحقیقات مستقل» شده است.
«نگرانی و پیگیری» حسن روحانی
محمدباقر نوبخت، سخنگوی دولت، روز سه‌شنبه درباره وضعیت زندانیان و خودکشی‌های اخیر در زندان‌ها با اعلام اینکه دولت در این زمینه دو رویکرد دارد، گفت: «نخست، عدم دخالت در کار قوه قضائیه که باید به این نوع رخدادها نظارت کند و مسئولیت آن نیز بر عهده قوه قضائیه است و دوم، اینکه آقای رئیس‌جمهور نسبت به برخی از رخدادهای اجتماعی و قضایی نگران است و در چارچوب فعالیت‌های قانونی اساسی به وظایف خود ادامه می‌دهد».
به گزارش خبرگزاری ایسنا، وی افزود: «باید بپذیرم که کشور با خطرات مختلف مواجه است، پس وقتی یک زندانی در اختیار قوه قضائیه قرار می‌گیرد، امانت ما است. دشمنان از این حوادث سوءاستفاده می‌کنند و خودمان باید بدانیم که وقتی یک زندانی در اختیار ما قرار گرفته است، باید از او مراقبت و صیانت کنیم».
سخنگوی دولت اضافه کرد: «بنابراین اگر واقعا تقصیر و قصوری صورت گرفته است انتظار می‌رود این پیگیری صورت بگیرد و آقای روحانی نیز در این زمینه پیگیر است».
با این همه، او توضیحی درباره این موضوع نداد.
پیش از این، محمدرضا تابش، رئیس فراکسیون محیط زیست مجلس، و برخی از انجمن‌های دانشگاهی، سخنان مقامات قوه قضائیه درباره «جاسوسی» آقای سیدامامی را رد کرده‌اند و آقای تابش گفته است که «دستگیرشدگان، سیاسی نبوده‌اند ودسترسی به اطلاعات طبقه‌بندی شده نداشته‌اند».
درهمین حال، به گزارش وبسایت امتداد، علی شکوری راد، دبیر کل حزب اتحاد ملت ایران، روز دوشنبه گفت:« عقل مى‌گويد اگر دشمنان بخواهند جاسوس بگمارند، مى‌روند سراغ نهادهاى حساس و داراى اطلاعات محرمانه، نه سازمان هاى غیر دولتی محيط زيستى».
مقام‌های جمهوری اسلامی پیش از این نیز اتهام «جاسوسی» را علیه شماری از فعالان سیاسی و مدنی مطرح کرده و تعدادی از این فعالان پس از آزادی خبر داده‌اند که بازجویان آنان را تحت فشار قرار داده بودند تا این اتهامات را بپذیرند.
در فیلم نشانه ای درباره خودکشی کاووس سید امامی «نیست»
گزارش برخی رسانه‌های در ایران در روز دوشنبه حاکی از آن است که «کارشناسان اطلاعات سپاه»، نهادی که آقای سیدامامی را بازداشت کرده بود، با حضور در مجلس، فیلمی به نمایش گذاشته‌اند که به توصیف آنها، این استاد دانشگاه را در حال اقداماتی نشان می‌دهد که از قصد احتمالی او برای «خودکشی» حکایت دارد.
حسین نقوی حسینی، عضو فراکسیون اصولگرای «جبهه پایداری» درمجلس، درباره این فیلم گفته است: «آقای سيدامامي پيراهن خود را به‌صورت حلقه آماده میکند و خودکشی را صورت می‌دهد. در فيلم همه‌چيز شفاف و گوياست».
با این حال، به گفته علی مطهری، نایب رئیس مجلس، مدت زمان این فیلم هفت تا هشت دقیقه است اما در آن «لحظه خودکشی مشهود نیست».
پیام درفشان، یکی از دو وکیل خانواده خانواده سیدامامی، درمصاحبه با رادیو فردا گفته است که به همراه موکلانش، فیلم را به صورت کامل دیده اما دراین فیلم صحنه ای از«خودکشی» وجود ندارد.
آرش کيخسروی، دیگر وکیل خانواده سیدامامی، نیز در مصاحبه با شماره روز سه‌شنبه روزنامه شرق گفت که «فيلم به خانواده آقای سيدامامی نيز نشان داده شد. در فيلم نشانه‌ای دال بر خودکشی نيست».
درهمین حال، محمدرضا عارف، رئيس فراکسيون اميد مجلس گفت: «قرار شد اگر فيلم دقيق‌تری وجود دارد، در اختيار نمايندگان قرار گيرد».
همچنین به گفته کاظم جلالی، دیگر نماینده مجلس ،«اين اتفاق در سرويس بهداشتی افتاده و موضع تصويری مربوط به سلول است و سرويس بهداشتی قابل رؤيت نيست».
به گفته نمایندگان مجلس، آقای سیدامامی در یک سلول بند سپاه پاسداران با عنوان «سوئیت» زندانی بوده که دستشویی نیز در درون سلول قرار دارد.
در همین حال، ناهید خداکرمی، عضو شورای شهر تهران، گفت:«قبل از آنکه جمله هراس‌آور و دهشتناک در زندان خودکشی کرد، به یک گزارش معمول خبری تبدیل شود، قوه قضاییه شفاف‌سازی کند».
پیشتر گزارش‌ها حاکی از آن بود که علاوه بر کاووس سیدامامی، دو تن دیگر از همکاران او در مؤسسه «حیات وحش» به نام‌های هومن جوکار، مدیر پروژه یوز آسیایی، و مراد طاهباز، فعال محیط زیست و میراث فرهنگی، نیز بازداشت شده‌اند.
روزنامه کیهان لندن یکی دیگر از بازداشت‌شدگان را نیلوفر بیانی، همسر هومن جوکار و سرپرست فعالیت‌ها و برنامه‌ریزی و مشاور سابق برنامه محیط زیست سازمان ملل متحد، معرفی کرده است.
