دور دوم انتخابات ریاست‌جمهوری ۲۰۲۲ فرانسه با پیروزی امانوئل مکرون تمام شد. او بر اساس ارزیابی‌های اولیه توانست با کسب نزدیک به ۵۹ درصد آرا بر مارین لوپن پیشی بگیرد و بعد از بیست سال نخستین رئیس‌جمهور فرانسه شود که برای ۱۰ سال مقیم کاخ الیزه می‌شود.
ژاک شیراک آخرین رئیس‌جمهور «جمهوری پنجم» فرانسه بود که دو دوره کامل متصدی ریاست جمهوری شد. نرخ مشارکت در انتخابات اخیر حدود ۷۲ درصد تخمین زده می‌شود که نزدیک به ۱.۷ درصد از دوره نخست و ۲.۶ درصد از دور دوم دور قبلی انتخابات در سال ۲۰۱۷ کمتر است.
این حد نصاب همچنین کمترین میزان شرکت در مرحله دوم انتخابات از سال ۱۹۶۹ به بعد است. اگرچه کاهش میزان شرکت در انتخابات یک هشدار برای نظام سیاسی فرانسه است، اما میزان کاهش در حدی پایین نیست که نشانگر تغییرات عمده در رفتار سیاسی مردم فرانسه باشد.
وجه اصلی تمایز این دوره انتخابات (مرحله دوم) کاهش فاصله آرای مکرون و لوپن نسبت به پنج سال قبل است. در آن دوره مکرون ۶۶ درصد آرا را به خود اختصاص داده بود. در مرحله نخست نیز آرای کاندیداهای راست و چپ تندرو بالاتر از دوره قبل بود و در مجموع شصت درصد آرا را به خود اختصاص دادند.
در سال ۲۰۱۷ سهم فرانسوا فیون، رهبر راست‌های میانه رو از سبد آرای دوره اول انتخابات بیش از ۱۷ درصد بود و رتبه سوم را کسب کرد. اما این دوره جریان‌های میانه چپ و راست به حاشیه رفتند.
ژان لوک ملانشون، رهبر حزب «فرانسه تسلیم‌ناپذیر» که مورد حمایت چپ‌های رادیکال بود، در دور نخست انتخابات امسال ۲۲ درصد آرا را به دست آورد، که البته آرای او ترکیبی از جریان‌های مختلف چپ فرانسه بود.
در دور دوم انتخابات اگرچه مکرون برد، اما افزایش رأی‌های لوپن هشداردهنده است که بیشترین رأی برای راست تندرو بعد از سال ۱۹۴۴ در فرانسه است. البته تجزیه و تحلیل ترکیب رأی‌دهنده‌ها نشان می‌دهد که رأی‌های لوپن در دوره دوم همه از پایگاه اجتماعی راست نیست بلکه تأکید او بر مشکلات اقتصادی فرانسه و تلاش برای تعدیل مواضع باعث جذب برخی از کارگران و اقشار محروم شده بود.
شکاف نسلی و فرهنگی به نفع مکرون عمل کرد و در دور دوم بیشتر جوانان، طبقه متوسط، دارندگان تحصیلات بالا، یقه سفیدها و دانشگاهیان به او رأی دادند. در دور دوم، بیش از سه‌چهارم رأی‌دهندگان به ملانشون در انتخابات شرکت کردند و از این میان بخش بزرگ آن‌ها به مکرون رأی دادند.
در عین حال باید توجه داشت که فرانسه در دوره جمهوری پنجم و از جنگ جهانی اول به بعد همیشه با چالش راست افراطی، ناسیونالیسم تهاجمی و گرایش‌های فاشیستی در عرصه سیاسی و بلوک قدرت مواجه بوده است، اما جامعه فرانسه در نهایت توانسته از ارزش‌های دموکراتیک و مترقی خود دفاع کند و اجازه ندهد فراز و نشیب‌ها طولانی شود.
البته عملکرد دولت مکرون در حوزه اقتصادی و خروج فرانسه از تبعات منفی همه‌گیری کووید-۱۹ به‌طور نسبی موفقیت‌آمیز بوده است. نرخ رشد اقتصادی فرانسه در سال ۲۰۲۱ هفت درصد بود که در نیم قرن اخیر فرانسه بی‌سابقه بوده است. اما فوائد بهبود وضعیت اقتصادی فرانسه به صورت متوازن در جامعه پخش نشده و طبقات پایین و متوسط آثار آن را چندان درک نکرده‌اند.
جنگ اوکراین نیز در زمان انتخابات باعث افزایش قیمت انرژی و کالاهای اساسی شد و به نوبه خود فضا را بر مکرون سخت کرد که میانجی‌گری‌هایش برای جلوگیری از تهاجم نظامی ارتش روسیه جواب نداد و به قول خودش فریب ولادیمیر پوتین را خورد.
شرایط کنونی فرانسه مشابه دیگر کشورهای غربی و در حال توسعه برای ظهور و تقویت گرایش‌های پوپولیستی مساعد است که توجه ویژه دولت برای بهبود شرایط و روشن کردن دستاوردها در ذهنیت جامعه و ایجاد امیدواری نسبت به آینده است.
اکنون مکرون با تجربه کسب‌کرده در دوره نخست ریاست‌جمهوری و موفقیت در استمرار یک دوره پنج ساله ریاست‌جمهوری با چالش‌های متعددی مواجه است. او خود می‌داند که بخشی از آرایی که باعث برتری‌اش شد، رأی به خود او نیست بلکه رأی «نه» به لوپن است.
جامعه چندتکه فرانسه که مستعد بروز جنبش‌های افراطی از هر دو سوی راست و چپ است، بزرگ‌ترین چالش مکرون است که بتواند افراطی‌گری را مهار کند و شرایط در انتخابات آینده به گونه‌ای شود که نیروهای میانه از هر طیف میدان‌داری کنند.
رونق اقتصادی، توجه بیشتر به حل مشکلات مهاجران، افزایش سرمایه‌گذاری بر روی برابری جنسیتی، بازدارندگی در برابر تروریسم، ارتقای شاخص‌های دموکراسی، افزایش سطح کمی و کیفی اشتغال، کاهش اختلاف طبقاتی و مهار تضادهای فرهنگی و تقویت جایگاه فرانسه در اتحادیه اروپا موضوعاتی هستند که عملکرد مکرون در پنج سال آینده را مشخص می‌کنند.
انتخابات فرانسه در این دوره جنبه بین‌المللی پررنگی داشت. انتخاب مجدد مکرون برای صلح جهانی، ثبات اتحادیه اروپا، دموکراسی در دنیا و مهار جاه‌طلبی بیمارگونه پوتین و توسعه‌طلبی ارضی‌اش واجد اهمیت بسیار بود. از این رو پیروزی مکرون با واکنش مثبت سران اتحادیه اروپا، دولت آمریکا و مدافعان دموکراسی در دنیا مواجه شد.
اکنون مکرون، بعد از کنار رفتن آنگلا مرکل از صدراعظمی آلمان، مهم‌ترین شخصیت اتحادیه اروپا نیز هست که با توجه به مشکلات داخلی اولاف شولتز، صدراعظم کنونی آلمان، در موقعیت رهبری اتحادیه اروپا قرار دارد.
در مجموع پیروزی مکرون اتفاقی خوب برای فرانسه و دنیا بود، اما آنچه اهمیت بیشتری دارد نیک‌فرجامی مکرون است و گرنه چالش‌های کنونی در انتخابات ۲۰۲۷ تعمیق می‌شود و شرایط را بحرانی‌تر می‌کند.
