در میانه کنار گذاشته شدن ایران از کریدورهای ترانزیتی شرق-غرب و شمال-جنوب توسط چین، هند و اتحادیه اروپا، صدراعظم آلمان در دیدار با رهبران آسیای مرکزی بر توسعه کریدور ترانزیتی دریای خزر تاکید کرد.
اولاف شولتس روز جمعه، هفتم مهرماه، با میزبانی رهبران پنج کشور آسیای میانه شامل ترکمنستان، قزاقستان، قرقیزستان، ازبکستان و تاجیکستان بر توسعه این پروژه، موسوم به «کریدور میانی»، تاکید کرد.
کریدور میانی اروپا را از طریق قفقاز، دریای خزر و آسیای مرکزی به بازارهای آسیایی وصل می‌کند.
در بیانیه مشترک کشورهای یاد شده که روز شنبه، هشتم مهرماه، منتشر شد، طرفین بر تمایل خود برای جذب سرمایه‌گذاری در پروژه «کریدور میانی»، به عنوان بخشی از پروژه ترانزیتی «دروازه‌های جهان»، تاکید کردند.
اتحادیه اروپا بزرگ‌ترین سرمایه‌گذار خارجی در آسیای مرکزی است و در مجموع سهمی ۴۰ درصدی از کل سرمایه‌های جذب شده خارجی در این منطقه را دارد.
اتحادیه اروپا توسعه پروژه ۳۰۰ میلیارد یورویی موسوم به «دروازه‌های جهان» را که رقیبی برای پروژه ۱.۳ تریلیون دلاری «ابتکار کمربند و جاده» چین است از چند سال پیش آغاز کرده و قرار است تا پایان ۲۰۳۰ این پروژه عملیاتی شود.
پروژه «دروازه‌های جهان» مورد حمایت گسترده مالی و سیاسی آمریکا، ژاپن، کره جنوبی، هند، کشورهای عربی خاورمیانه و بریتانیا نیز هست.
کریستین کلس مولهازر، مدیر کمیته روابط مالی شرق اروپا در دولت آلمان، توافق توسعه «کریدور میانی» را «تاریخی» نامید و از کشورهای آسیای میانه خواست تا همکاری‌ها در زمینه انرژی، مواد خام، ترانزیت و کشاورزی را شتاب بخشند.
کشورهای آسیای میانه به همراه آلمان همچنین در بیانیه مشترک خود بر لزوم احترام به تحریم‌های غرب علیه روسیه به خاطر تهاجم نظامی به اوکراین تاکید کردند.
قاسم جومارت توقایف رئیس‌جمهور قزاقستان روز گذشته با اعلام آمادگی این کشور برای افزایش صادرات نفت به آلمان گفت که دولت او به روسیه برای دور زدن تحریم‌ها کمک نخواهد کرد.
او تاکید کرد که «ما به تحریم‌های غرب علیه روسیه پای‌بند هستیم».
در حالی که ایران از همه پروژه‌های ترانزیتی منطقه کنار گذاشته شده، کشورهای آسیای میانه، جمهوری آذربایجان و گرجستان از سال ۲۰۲۰ هر ساله ترانزیت کالا را تقریبا دو برابر افزایش داده‌اند.
برای نمونه آمارهای رسمی جمهوری آذربایجان نشان می‌دهد ترانزیت کالاهای خارجی در سال گذشته به نزدیک ۱۹ میلیون تن رسید که ۷.۵ میلیون تن آن مربوط به ترانزیت کالا از طریق خطوط آهن است. این رقم معادل چهار برابر کل ترانزیت کالا از خطوط ریلی جمهوری اسلامی است.
آمارهای رسمی جمهوری آذربایجان نشان می‌دهد که حتی ترانزیت کالاهای تجاری میان روسیه و ایران از طریق خاک آذربایجان طی سال گذشته ۹۰ درصد رشد داشته و به نزدیک به سه میلیون تن رسیده است.
در این میان، ماه گذشته قرارداد کریدور هند-عربستان-اروپا نیز در حاشیه اجلاس ۲۰ کشور صنعتی جهان امضا شد؛ همه کشورهای عرب خاورمیانه به همراه اسرائیل بخشی از این پروژه عظیم هستند.
این در حالی است که هند با ایران و روسیه در سال ۲۰۰۰ قرارداد مشابهی امضا کرده بود، اما عدم توسعه خطوط ریلی ایران و تحریم‌ها مانع از توسعه پروژه شد.
پنج کشور آسیای میانه، خصوصا چهار کشور ترک‌زبان قزاقستان، ازبکستان، قرقیزستان و ترکمنستان همچنین طی چند سال گذشته تجارت خارجی خود با چین، روسیه، ترکیه و اتحادیه اروپا را به شکل چشمگیر افزایش داده‌اند.
آمارهای ترکیه حاکی از رشد ۱۱۳ درصدی صادرات این کشور به آسیای میانه در هشت ماه ابتدایی ۲۰۲۳ نسبت به دوره مشابه پارسال است.
آمارهای گمرکی چین نشان می‌دهد تجارت دوجانبه این کشور با قزاقستان، قرقیزستان، تاجیکستان، ترکمنستان و ازبکستان در هشت ماه ابتدایی امسال به ترتیب ۲۵ درصد، ۲۸ درصد، ۵۴ درصد، ۷ درصد و ۴۰ درصد جهش داشته است.
آمارهای اتحادیه اروپا حاکی از جهش ۶۷ درصدی واردات ۲۷ عضو آن از آسیای مرکزی و رشد ۷۷ درصدی صادرات اعضای آن به پنج کشور آسیای مرکزی در سال گذشته میلادی است.
