وزارت انرژی اسرائیل در هفتۀ اول شروع جنگ در غزه اعلام کرد که تمام منابع تأمین گازوئیل به نوار غزه را قطع می‌کند و قضیۀ سوخت با آب و غذا و دارو فرق دارد.
به ادعای مقام‌های این کشور، گروه افراطی حماس، که آمریکا و اتحادیۀ اروپا آن را یک سازمان تروریستی می‌دانند، از گازوئیل برای ادارۀ شبکۀ تونل‌های زیرزمینی خود و ادامۀ نبرد با نیروهای اسرائیل استفاده می‌کند. به همین خاطر از اوایل نوامبر تنها اجازۀ ورود مقدار محدودی سوخت به غزه را داده است.
به نظر برخی تحلیلگران، اسرائیل قصد دارد با این کار تمام ذخایر سوخت حماس را خالی و مجبورشان کند از تونل‌ها بیرون بیایند. اما در همین حال، جلوگیری از سوخت‌رسانی به نوار غزه زندگی و سلامت مردم و کار گروه‌های امدادرسان در این منطقه را هم با مشکلات جدی روبه‌رو کرده است.
غزه برای تأمین سه نیاز اساسی به گازوئیل نیاز دارد.
نیاز اول: آب آشامیدنی
بخشی از آب شرب غزه از طریق پمپ‌های آب از سفره‌های زیرزمینی زیر ساحل تأمین می‌شود. بخشی دیگر از آب غزه هم در کارخانه‌های تصفیۀ آب و از طریق نمک‌زدایی آب دریا انجام می‌شود. نرسیدن گازوئیل، اغلب پمپ‌ها و تصفیه‌خانه‌ها را از کار انداخته است.
نیاز دوم: برق
تا پیش از شروع جنگ، ۱۷ درصد برق مورد نیاز نوار غزه در نیروگاه «دیرالبَلَح» در نزدیکی شهر غزه تأمین می‌شد. از حدود شش سال پیش سوخت مورد نیاز این نیروگاه را قطر از اسرائیل می‌خرید و از طریق گذرگاه «کرم ابوسالم» (کرم شالوم) در جنوب نوار غزه آن را به این نیروگاه می‌رساند. از هفتم اکتبر با بسته شدن این گذرگاه دیگر سوختی به این نیروگاه نمی‌رسد.
۲۸ درصد برق غزه هم از طریق خطوط برق‌رسانی در شمال غزه توسط اسرائیل تأمین می‌شد. این دو با تولید ۴۵ درصد برق مورد نیاز غزه تنها منابع تولید برق بودند که حالا به‌خاطر نبود سوخت از کار افتاده‌اند. در واقع تا پیش از شروع حملات اسرائیل به غزه هم این منطقه از لحاظ برق با کمبودی ۵۵ درصدی روبه‌رو بود و مردم غزه به‌طور متوسط روزانه فقط بین ۶ تا ۱۲ ساعت در شبانه‌روز برق داشتند.
براساس اطلاعات موجود بین سال‌های ۲۰۱۵ تا ۲۰۲۲ هر سال نزدیک ۲۰۰ میلیون لیتر گازوئیل به غزه وارد شده که بیشتر آن برای استفاده در نیروگاه برق بوده است.
نیاز سوم: حمل‌ونقل
بخش دیگری از گازوئیل برای کامیون‌های حامل آب، غذا و خودروهای امدادی و آمبولانس‌ها استفاده می‌شود. حتی قبل از جنگ هم به‌دلیل نبود زیرساخت‌های مناسب بخش زیادی از آب توسط این کامیون‌ها به مناطق مختلف غزه می‌رسید. بنابر گزارش‌ها، حالا با زمینگیر شدن کامیون‌ها، مردم مجبورند از روش‌های قدیمی استفاده کنند. این روزها در غزه گاری‌ها جای کامیون‌ها و آمبولانس‌ها را گرفته‌اند.
الای رتیگ، استادیار مطالعات سیاسی دانشگاه بای ایلان در تل‌آویو که در موضوع جغرافیای سیاسی و همکاری‌های انرژی تحقیق می‌کند، در مورد اهمیت سوخت در غزه می‌گوید:
«برخلاف آب و غذا، گازوئیل کاربردی دوگانه دارد. ممکن است از آن برای ساخت سلاح جنگی هم استفاده شود؛ همین‌طور برای ادارۀ تونل‌های زیرزمینی حماس، برای تهویه، نور، ارتباطات و همین‌طور برای ساخت موشک. پس شما سر یک دوراهی قرار می‌گیرید؛ این‌که چقدر گازوئیل به غزه بفرستید تا نیازهای اساسی انسانی تأمین بشود و همین‌طور از دسترسی حماس به گازوئیل برای ساخت سلاح جنگی جلوگیری کنید.»
ذخیرۀ سوخت حماس چقدر است؟
به‌خاطر کاهش دسترسی به منابع اصلی و همین‌طور افزایش شایعه‌پراکنی و پروپاگانداهای تبلیغاتی از هر دو طرف درگیر در جنگ ممکن است اطلاعات موجود دقیق و قابل اعتماد نباشد.
جاناتان کانریکوس، سخنگوی وزارت دفاع اسرائیل، اوایل شروع جنگ به شبکه سی‌ان‌ان گفته بود چیزی بین ۸۰۰ هزار تا یک میلیون لیتر انواع سوخت توسط گروه حماس در غزه ذخیره شده است. به‌ادعای اسرائیل، حماس بخشی از این سوخت ذخیره‌شده را از امدادسان‌های سازمان ملل دزدیده است. این اطلاعات را رادیو فردا به‌طور مستقل نمی‌تواند تأیید کند.
اواخر اکتبر، وزارت دفاع اسرائیل عکسی ماهواره‌ای را از مکانی در غزه منتشر و ادعا کرد که حماس در آن‌جا دست‌کم دوازده مخزن سوخت ذخیره کرده است. وزارت دفاع ادعا کرده بود که حدود نیم میلیون لیتر سوخت در آن مخازن وجود دارد.
وزارت دفاع همچنین فایلی صوتی را منتشر کرده و ادعا کرده که مکالمه‌ای بین یک مقام بهداشتی غزه و یکی از نیروهای گروه حماس است. مکالمه به زبان عربی است و در آن، به‌گفتۀ اسرائیل، این مقام بهداشتی تأیید می‌کند که حدود نیم میلیون لیتر سوخت زیر بیمارستان شفا ذخیره شده است. تأیید این فایل صوتی و هویت افرادی که در آن گفت‌وگو می‌کنند برای رادیوفردا به طور مستقل امکان‌پذیر نیست.
الای رتیگ، استادیار مطالعات سیاسی دانشگاه بای ایلان در تل‌آویو، در این باره می‌گوید:
«در اولین روز جنگ، تمام گازوئیل موجود در نیروگاه اصلی غزه تخلیه شد. این احتمال وجود دارد که حماس این کار را کرده باشد. این مخزن به‌تنهایی حاوی ۴۰۰ هزار لیتر گازوئیل بود. همین‌طور عکس‌های ماهواره‌ای از مخازنی گرفته شده که توانایی ذخیره ۵۰۰ هزار لیتر گازوئیل را دارند. البته مشخص نیست که آن‌ها پر باشند. از مکالمه ضبط‌شده‌ای هم که وزارت دفاع اسرائیل منتشر کرده می‌شود این‌گونه فهمید که حماس بیشتر سوخت خود را زیرِ زمین مخفی کرده است. این فرض هم وجود دارد که حماس خودش را برای عملیاتی یکی دو ساله آماده می‌کرده و بنابراین ممکن است بین یک تا یک و نیم میلیون لیتر گازوئیل ذخیره کرده باشد.»
سؤال بعدی این است که حماس برای ادارۀ تونل‌هایش روزانه چه مقدار سوخت مصرف می‌کند؟
الای رتیگ می‌گوید: «اگر حماس از ژنراتورهایش تنها برای تهویه، تأمین اکسیژن، برق و ارتباطات مخابراتی معمولی استفاده کند، نیاز به سوخت زیادی ندارد. با یک میلیون لیتر گازوئیل می‌توانند سه چهار ماه دوام بیاورند.»
ادعاهایی مبنی بر وجود ستادهای عملیاتی، بیمارستان و حتی کارگاه‌های ساخت موشک و سلاح‌های دیگر در تونل‌های حماس مطرح شده است. در صورت صحت این ادعاها، ذخیره گازوئیل حماس ممکن است بسیار زودتر و ظرف چند هفته تمام شود. همزمان این احتمال هم وجود دارد که حماس همچنان از طریق برخی راه‌های ناشناس دیگر در حال انتقال سوخت به داخل غزه و ذخیره آن‌ها باشد. ازجمله فرضیه‌های مطرح این است که حماس علاوه‌بر ساخت تونل‌های زیرزمینی، احتمالاً خط لوله‌هایی هم برای انتقال سوخت به غزه ساخته باشد.
امدادرسان‌ها چقدر گازوئیل نیاز دارند؟
آژانس امداد و کار سازمان ملل (انروا) می‌گوید برای عملیات امدادرسانی در غزه روزانه به ۱۶۰ هزار لیتر گازوئیل نیاز دارد.
از اواسط نوامبر اسرائیل گفت اجازه می‌دهد روزانه دو تانکر سوخت به غزه وارد شود. اگر اسرائیل به وعده‌اش عمل کند، از این طریق روزانه حدود ۶۰ هزار لیتر سوخت وارد غزه می‌شود. این یعنی ۱۰۰ هزار لیتر کمتر از آن‌چه سازمان‌های امدادرسان درخواست کرده‌اند.
اما با وجود ادامۀ جنگ و محاصره غزه چه کسی مسئول تأمین سوخت برای مردم غزه است؟
الای رتیگ، استادیار مطالعات سیاسی، در این باره چنین می‌گوید:
«طبق قوانین بشردوستانه بین‌المللی، اگر اسرائیل را به‌عنوان یک قدرت اشغالگر در نظر بگیریم که البته جای بحث دارد، در این صورت اسرائیل باید برای غزه آب، غذا و دارو تأمین کند. طبق قوانین بین‌المللی نیروی اشغال‌کننده لازم نیست برق و سوخت فراهم کند. اما با تمام این اوصاف غزه شرایطی استثنایی دارد، چون بدون برق امکان تصفیه آب نیست.»
با ادامۀ جنگ بخش‌های بیشتری از غزه ویران می‌شود. پایان جنگ مشخص نیست اما زمان بازسازی که فرا برسد، توجه به تأمین سوخت غزه توسط ساکنان خود این منطقه و بدون وابستگی به اسرائیل ضروری به نظر می‌رسد.
پیش از این طرح‌هایی برای استقلال سوختی غزه مطرح شده است. یکی از این طرح‌ها طرح توسعه و بهره‌برداری از میدان‌های گازی «غزه دریایی ۱» و «غزه دریایی ۲» است. این میدان‌های گاز طبیعی در حدود ۳۶ کیلومتری سواحل غزه قرار دارند. مقام‌های فلسطینی سال ۱۹۹۹ مجوز اکتشافی را به شرکت «بی‌جی» یا همان شرکت گاز بریتانیا دادند. یک سال بعد بی‌جی این دو میدان را کشف کرد.
حدود پنج ماه پیش دولت اسرائیل موافقت اولیه خود برای توسعه این میدان‌های گازی را اعلام کرد. طبق معاهدۀ اسلو، پیمانی که برای تشکیل حکومت خودگردان فلسطینی در سال ۱۹۹۳ امضا شد، این میدان‌های گازی در منطقه تحت کنترل مقام‌های فلسطینی قرار دارد؛ هرچند اسرائیل اجازۀ دسترسی به مناطق فراساحلی و بهره‌برداری از منابع آن را به فلسطینی‌ها نمی‌دهد.
اختلاف بر سر مالکیت این میدان‌ها باعث شده تلاش‌ها برای بهره‌برداری از آن‌ها تا کنون ناکام بماند.
