روزنامه بریتانیایی گاردین روز چهارشنبه، ۲۵ بهمن، در گزارشی فاش کرد که برخی افراد دانشگاهی در بریتانیا، استرالیا و ایالات متحده در تحقیقات مربوط به فناوری هواپیماهای بدون سرنشین، پهپاد، با دانشگاه صنعتی شریف در ایران مشارکت داشته‌اند.
بر اساس گزارش این رسانه تحقیقات مورد اشاره به صورت مشترک از سوی دانشگاه‌های ساوتهمپتون بریتانیا، نیو ساوت ولز در سیدنی استرالیا، هیوستون آمریکا و دانشگاه صنعتی شریف در تهران انجام شده است.
دانشگاه شریف تحت تحریم‌های اتحادیه اروپا و بریتانیا قرار دارد.
گاردین در گزارش خود با استناد به نظر چند کارشناس نوشته است که این تحقیقات مشترک دارای کاربرد نظامی مستقیم بوده است. از نظر برخی از این متخصصان، این پروژه مشترک به طور بالقوه «بسیار خطرناک» بوده است.
پهپادهای ساخت ایران در دو سال اخیر کاربرد گسترده‌ای در حملات ارتش روسیه به اوکراین داشته و کی‌یف بارها بقایای هواپیماهای بدون سرنشین ساخت ایران را پس از حملات روسیه به نمایش گذاشته است.
جمهوری اسلامی مدعی است که مشارکتی در زمینه ارسال پهپاد به روسیه برای استفاده در جنگ با اوکراین ندارد.
تحقیقات مورد اشاره روزنامه گاردین در سال ۲۰۲۳ توسط «مؤسسه مهندسین برق و الکترونیک» که یک پلتفرم جهانی است انجام شده است. در این تحقیق استفاده از پهپادها در شبکه‌های بی‌سیم و به عنوان هاب ارتباطی مورد بررسی قرار گرفته است.
کانر هیلی، مدیر تحقیقات دولتی در نشریه آمریکایی آی‌پی‌وی‌ام که بر فناوری‌های امنیتی متمرکز است در این خصوص می‌گوید: «فناوری ارائه‌شده در این مقاله پیامدهای مستقیمی برای استفاده نظامی دارد. این توانایی با ایجاد کانال‌های ارتباطی جدید باعث می‌شود تا پهپادها در شرایطی که دشمن پارازیت ارسال می‌کند هم به فعالیت خود ادامه دهند.»
در میان نهادهای مالی حامی این تحقیق نام شوراهای تحقیقاتی وابسته به اتحادیه اروپا و همچنین دولت‌های بریتانیا و استرالیا دیده می‌شود.
هرچند دانشگاه شریف در فهرست تحریم‌های اتحادیه اروپا و کانادا قرار دارد، گاردین در گزارش خود تأکید کرده است که مواردی که نشان دهد این پژوهش تحریم‌ها را نقض کرده یا با آنها در تضاد بوده، پیدا نکرده است.
در سال‌های اخیر، دولت‌ها در سراسر جهان ابتکاراتی را برای مسدود کردن یا ممانعت از همکاری بین‌المللی دانشگاهی که ممکن است به پیشبرد برنامه‌های نظامی ایران کمک کند، آغاز کرده‌اند.
در ژوئن ۲۰۲۳، دولت بریتانیا تحقیقاتی را در مورد ادعاهایی مبنی بر همکاری تعدادی از دانشگاه‌های بریتانیا با مؤسسات ایرانی در صنایع پهپادی آغاز کرد اما در نهایت هیچ شواهدی مبنی بر همکاری دانشگاه‌ها با مؤسسات ایرانی پیدا نشد.
ماه گذشته میلادی هم دولت کانادا محدودیت‌های جدیدی را در زمینه تخصیص بودجه تحقیقاتی در نظر گرفت که با هدف جلوگیری از به اشتراک گذاشتن فناوری‌هایی انجام شد که برای امنیت ملی کانادا مهم تلقی می‌شوند.
در فهرست این محدودیت‌ها پهپادها جزو فناوری‌های حساس معرفی شده و دانشگاه شریف هم از جمله مؤسساتی بود که دولت کانادا باور داشت در این زمینه اقداماتی انجام می‌دهد که برای امنیت ملی این کشور خطراتی دارد.
در بیانیه دولت کانادا که در دی‌ماه سال جاری منتشر شد، ۱۱ حوزه پژوهشی و ۱۲ دانشگاه و مؤسسه در ایران مورد اشاره قرار گرفته بود که از دریافت بودجه برای برنامه‌های تحقیقاتی آتی از این کشور محروم می‌شوند. در این فهرست نام دانشگاه صنعتی شریف نیز دیده می‌شد.
بر اساس گزارش گاردین، سخنگوی دانشگاه ساوتهمپتون اعلام کرده که این نهاد دانشگاهی از زمان انتشار این تحقیق تمام همکاری‌های تحقیقاتی رسمی و غیررسمی با ایران را متوقف کرده است.
دانشگاه هیوستون آمریکا هم در بیانیه‌ای با اشاره به این که دانشگاهیان مورد نظر در حال حاضر در استخدام یا وابسته به این دانشگاه نیستند، اضافه کرده که این مؤسسه کاملاً به کلیه قوانین و محدودیت‌ها پایبند و متعهد است و اقدامات خاصی را برای اطمینان از حفاظت از تلاش‌های تحقیقاتی تعیین کرده است.
دانشگاه نیو ساوت ولز سیدنی هم ضمن رد این مسئله که شورای تحقیقات استرالیا از این پژوهش حمایت مالی کرده اضافه کرده که تعهدات امنیتی را در مورد تحقیقات خود بسیار جدی می‌گیرد.
در ماه‌های اخیر آمریکا و بریتانیا تحریم‌های گسترده‌ای را علیه اشخاص و شرکت‌های مشارکت‌کننده در ساخت، توسعه و ارسال پهپادهای ایران برای روسیه اعمال کرده‌اند.
