در پی کشته شدن شماری از فرماندهان بلندپایۀ حزبالله لبنان در حملات هوایی اسرائیل، این گروه با هدف دور ماندن اعضای خود از رصد فناوریهای پیشرفتۀ اسرائیل، به روشهای ابتدایی و قدیمی ارتباطی مانند کاربرد رمزهای مورد توافق، استفاده از خطوط تلفن ثابت و همچنین گیرندههای بیسیم رادیویی روی آورده است.
از زمان درگرفتن جنگ غزه که یک روز پس از حملۀ غافلگیرانۀ گروه افراطی حماس به خاک اسرائیل در ۱۵ مهر گذشته آغاز شد، حزبالله لبنان نیز به پشتیبانی از حماس، عملاً به کارزار جنگی علیه اسرائیل پیوسته است. هر دو گروه از سوی آمریکا و اتحادیه اروپا سازمانی تروریستی شناخته میشوند.
عملیات «دقیق» اسرائیل
تبادل آتش بین نیروهای اسرائیلی و گروه حزبالله تا کنون کنترل شده و هنوز تبدیل به جنگی تمامعیار نشده است. اما شدت گرفتن آن در هفتههای اخیر، پس از کشته شدن شماری از فرماندهان بلندپایۀ حزبالله، خطر گسترش جنگ را بیشتر کرده است.
حزبالله لبنان میگوید که هدفش از پرتاب راکت و پهپاد به سمت اسرائیل، کاستن از فشار اسرائیل بر فلسطینیها در نوار غزه است؛ منطقهای که در معرض عملیات نظامی اسرائیل با هدف از پیش اعلامشدۀ «نابودی حماس» قرار دارد.
بسیاری از اعضای حزبالله، در میدان نبرد و هنگام عملیات پرتاب راکت و موشک به سوی اسرائیل کشته شدهاند. هرچند دستکم ۲۰ عضو این گروه، از جمله سه تن از فرماندهان میدانی بلندپایه، شماری از نیروهای نخبۀ «یگان رضوان» و شماری از نیروهای واحدهای اطلاعاتی حزبالله، دور از خطوط نبرد و در حملات «دقیق» اسرائیل به اعماق لبنان کشته شدهاند.
بر اساس بیانیهای که ارتش اسرائیل منتشر کرده است: «موفقیت این تلاشها به تواناییهای ارتش اسرائیل در گردآوری گزارشهای دقیق اطلاعاتی دربارۀ نیروهای حزبالله، فرماندهانش، زیرساختهای تروریستی آن و محل حضور نیروهای عملیاتش، تکیه دارد.»
در حملات تلافیجویانۀ اسرائیل، تا کنون بیش از ۴۸۰ نفر در لبنان کشته شدهاند که بیش از ۳۳۰ نفر از آنها از نیروهای حزبالله هستند. اسرائیل نیز میگوید حملات حزبالله، تا کنون به کشته شدن ۲۱ نظامی و ۱۰ غیرنظامی اسرائیلی منجر شده است.
پناه بردن به شیوههای ابتدایی
خبرگزاری رویترز به نقل از شش منبع آگاه از عملیات حزبالله که نخواستند نامشان فاش شود، گزارش داده است که این گروه «از تلفاتش درس گرفته و اقدام به تغییر تاکتیکهای خود کرده است».
بنا بر اظهارات دو منبع، «استفاده از تلفنهای همراه که میتوان از طریق آن، مکان حضور کاربر را رصد کرد، در میدانهای عملیاتی ممنوع شد و وسایل ارتباطی قدیمی جایگزین آن شد، مانند دستگاههای پیجر (گیرندههای رادیویی بیسیم) و مخبرها یا همان افراد خبررسانی که پیام را به صورت شفاهی منتقل میکنند.»
سه منبع هم به رویترز گفتهاند: «حزبالله از یک شبکۀ تلفن زمینی استفاده میکند که به اوایل دهۀ نخست قرن بیستویکم باز میگردد.»
یک منبع آگاه دیگر نیز تصریح کرد: «برای احتیاط، در نام بردن از اسلحه و مکانهای جلسهها، از رمزهای توافق شده استفاده میشود». به گفتۀ این منبع، «این رمزها تقریباً به صورت روزانه، بهروزرسانی میشوند و از طریق مخبرها، تسلیم واحدها میشوند.»
کارشناسان مسائل امنیتی بر این باورند که گاهی استفاده از روشهای قدیمی میتواند در برابر تواناییهای جاسوسی متکی بر فناوری مدرن، کارآمد باشد.
این یکی از روشهایی است که حدود یک دهه اسامه بن لادن، رهبر پیشین گروه القاعده، را از دید سازمانهای امنیتی بینالمللی و منطقهای دور نگاه داشت. او به طور کامل تماس با اینترنت و تلفن را قطع کرده بود و از مخبرها استفاده میکرد.
امیلی هاردینگ، تحلیلگر سابق در سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا (سیآیای)، میگوید: «تنها بهکار بردن ویپیان یا بهتر از آن، استفاده نکردن از تلفن همراه، میتواند بر دشواریها برای یافتن هدف بیفزاید.»
به گفتۀ او، «البته چنین روشهایی میتواند از سرعت اقدامات رهبران حزبالله و اثرات آنی آنها بکاهد.»
جذب جاسوس
حزبالله و مسئولان امنیتی لبنانی همچنین بر این باورند که اسرائیل بهمنظور جمعآوری اطلاعات و رصد کردن اهداف خود، اقدام به جذب خبرچین از داخل لبنان کرده است.
سه منبع رویترز یادآور شدهاند که «بحران اقتصادی در لبنان و رقابت میان گروههای سیاسی، فرصتی برای اسرائیل با هدف جذب خبرچین فراهم آورده است».
یازدهم آبان گذشته، شخصی که مدعی بود یک مسئول محلی است با تلفن همراه یک زن تماس گرفت و به زبان عربی با لهجۀ محلی از او پرسید: «آیا خانواده در منزل هستند؟» زن پاسخ داد: «خیر، آنها به شرق لبنان مسافرت کردهاند.»
دو منبع آگاه از این رویداد گفتهاند دقایقی پس از آن مکالمۀ تلفنی، منزل زن در روستای بیت یاحون در جنوب لبنان، هدف حملۀ موشکی قرار گرفت؛ حملهای که به کشته شدن پنج تن از اعضای حزبالله از جمله عباس رعد، عضو یگان رضوان و فرزند محمد رعد از نمایندگان برجستۀ حزبالله در پارلمان لبنان، انجامید.
این منابع میگویند حزبالله بر این باور است که خبرچینان وابسته به اسرائیل، اعضای حزبالله را تا منزل یاد شده تعقیب کردند و برای اطمینان از اینکه در آن حمله، غیرنظامیان کشته نمیشوند، با زن صاحبخانه تماس گرفتند.
پس از وقوع آن حمله، گروه حزبالله از راه «رادیو نور» از ارگانهای رسانهای وابسته به خود، از هوادارانش خواست به افرادی که در تماسهای تلفنی ادعا میکنند از مسئولان محلی یا کارکنان شرکتهای خدماتی هستند، اعتماد نکنند، زیرا «اسرائیلیها برای شناسایی منازلی که حزبالله استفاده میکند، از این روش استفاده میکنند».
حملۀ بیت یاحون، آغاز سلسله حملاتی بود که اعضای بلندپایۀ حزبالله را هدف قرار داده است، از جمله وسام الطویل، طالب عبدالله، محمد ناصر و دیگر فرماندهان میدانی که در عملیات این گروه، نقشی محوری داشتند.
ممنوعیت تلفن همراه و دوربین مدار بستۀ اینترنتی
دو منبع آگاه و یک مسئول اطلاعاتی لبنانی به خبرگزاری رویترز گفتهاند که گروه حزبالله گمان می کند اسرائیل شماری از نیروهایش را از راه شنود تلفنهای همراهشان، تعقیب آنها از همین راه و همچنین هک کردن دوربینهای مداربسته نصب شده بر روی ساختمانها در مناطق مرزی، شکار کرده است.
هفتم دیماه گذشته، حزبالله در بیانیهای از ساکنان مناطق جنوب لبنان خواست، تماس دوربینهای مدار بسته خود با اینترنت را قطع کنند.
حدود دو ماه بعد، از نیروهای حزبالله خواسته شد، از کاربرد تلفن همراه در مناطق نزدیک به میدانهای نبرد، پرهیز کنند.
یک مسئول بلندپایه لبنانی که نخواست نامش فاش نشود، گفته است: «اگر تلفن همراه هر کدام از نیروهای حزبالله در میدانهای نبرد یا نزدیک آن پیدا شود، از این گروه اخراج خواهد شد.»
یک مسئول اطلاعاتی لبنانی نیز گفته است: «حزبالله گاهی در میان نیروهایش که در میدانهای نبرد حضور دارند، اقدام به عملیات بازرسی ناگهانی میکند.»
به گفتۀ منابع آگاه، فرماندهان بلندپایۀ حزبالله، از بههمراه داشتن تلفن در جلسات حتی اگر در بیروت برگزار شود، پرهیز میکنند.