جو بایدن، رئیسجمهور آمریکا که بهتازگی ناچار به انصراف از نامزدی برای انتخابات ریاستجمهوری آبان ماه امسال شد، شش ماه مانده به پایان کار خود، خواهان تغییرات گسترده در دیوان عالی ایالات متحده شده است.
آقای بایدن روز هشتم مرداد در سخنرانی در آیین بزرگداشت شصتمین سالگرد تصویب قانون حقوق مدنی با ناخشنودی بار دیگر گفت تصمیم دیوان عالی در اعطای مصونیت از تعقیب کیفری به رؤسای جمهور باعث میشود آنها بالاتر از قانون و در جایگاهی مانند پادشاهان قرار بگیرند.
جو بایدن معتقد است «افراط گرایی» باعث تضعیف اعتماد عمومی به دیوان عالی ایالات متحده شده و به همین دلیل از کنگره خواسته است که برای ۹ قاضی این دادگاه محدودیت دوره و کد اخلاقی قابل اجرا ایجاد کند.
رئیسجمهور ایالات متحده همچنین در مقالهای که هشتم مرداد در واشینگتن پست منتشر شد، تغییرات پیشنهادی خود برای دیوان عالی را توضیح داد.
وضعیت کنونی دیوان عالی چگونه است؟
در حال حاضر در دیوان عالی اکثریت با قضات محافظهکار است؛ شش قاضی محافظهکار که همگی توسط رؤسای جمهور جمهوریخواه منصوب شدهاند، در مقابل سه قاضی دیگر که رؤسای جمهور دموکرات آنها را برگزیدهاند.
در این میان دونالد ترامپ در دوران ریاستجمهوری چهارسالهٔ خود توانست سه قاضی محافظهکار را بهجای قضات فوتشده در این نهاد منصوب کند و کفهٔ ترازو را بهشکل قابل توجهی به سود آنها تغییر دهد.
۹ قاضی دیوان عالی تا آخرین روز عمر خود در این مقام باقی خواهند ماند مگر اینکه خود بخواهند بازنشسته شوند.
وجود اکثریت محافظهکار در دیوان عالی به آنها امکان داد یک رشته تصمیمات تاریخی و پرمناقشه اتخاذ کنند که مهمترین آن لغو حکمی از سال ۱۹۷۳ در مورد سقط جنین در تمامی ایالات بود.
قضات محافظهکار همچنین در حکم جنجالی دیگری که ناشی از کوشش آقای ترامپ برای جلوگیری از محاکمه خود بود، رأی دادند که رؤسای جمهوری این کشور برای تمامی اقدامات «رسمی» خود (برخلاف اقدامات شخصی) مستحق برخورداری از مصونیت هستند.
مخالفان این حکم در زمان صدور آن گفتند این رأی رؤسای جمهور را بالاتر از قانون قرار خواهد داد و آنها را از محاکمه در صورت خطا معاف خواهد کرد زیرا هر اقدام رئیسجمهور را میتوان «در چارچوب وظایف او» تعریف کرد.
حزب دموکرات میگوید ترکیب قضات کنونی بسیار محافظهکارانه است و با نظرات مردم آمریکا که در شش مورد از هفت مورد انتخابات ریاستجمهوری در ۲۵ سال اخیر به کاندیدای دموکراتها رأی دادهاند، شدیداً در تضاد است.
تغییرات پیشنهادی جو بایدن چیست؟
رئیسجمهور دموکرات آمریکا خواهان تصویب یک آییننامهٔ رفتاری الزامآور برای دیوان عالی است.
خودداری از دریافت هر نوع پاداش و هدیه، دوری از هرگونه فعالیت سیاسی علنی و لزوم معاف کردن خود از مداخله در پروندههایی که ممکن است خود قاضی یا همسرشان دارای منافع اقتصادی و غیره در آن باشند، ازجمله تغییرات مدنظر جو بایدن است.
جو بایدن همچنین بر لزوم محدودیت دورهٔ کاری برای قاضیانی که بر کرسیهای دیوان عالی تکیه میزنند، تأکید دارد تا خواهان تغییر در مادامالعمر بودن عضویت آنان در دیوان عالی است. با این حال، دورهای که جو بایدن برای حضور قضات در دیوان عالی پیشنهاد کرده، یک بازه زمانی طولانی ۱۸ ساله است.
پیش از این، هنک جانسون، عضو مجلس نمایندگان که همحزبی جو بایدن است، پیشنهاد مشابهی برای تغییرات دیوان عالی ارائه کرده بود که به پیشنویس قانون جانسون مشهور شد. او بر «تغییرات بنیادی و ساختاری» دیوان تأکید داشت.
آقای جانسون معتقد بود که هر رئیسجمهور فقط باید این امکان را داشته باشد که در سال اول و سپس در سال سوم از دوران چهار سالهٔ حضورش در کاخ سفید قاضی جدیدی برای دیوان عالی منصوب کند.
در حال حاضر سه قاضی در دیوان عالی هستند که بیش از ۱۸ سال خدمت کردهاند.
اگر یک رئیسجمهور تنها بتواند دو قاضی را در دوران چهارسالهٔ ریاستجمهوریاش تعیین کند، دیگر نخواهد توانست بهطور تصادفی، مانند زمان ترامپ که چند قاضی کهنسال پشت سر هم فوت شدند، قضاتی از اردوگاه فکری و سیاسی نزدیک به خود را به دیوان عالی منصوب کند.
برخی نظرسنجیها میگویند اکثر آمریکاییها از محدود کردن دوره مسئولیت قضات دیوان عالی حمایت میکنند. نظرسنجی آسوشیتدپرس در تابستان گذشته حاکی بود ۶۷ درصد از رأیدهندگان آمریکایی، از جمله ۸۲ درصد دموکراتها و ۵۷ درصد جمهوریخواهان، از چنین تغییراتی حمایت خواهند کرد.
اگر محدودیت خدمت ۱۸ ساله برای قضات دیوان عالی تصویب شود، سه قاضی اولی که کرسی خود را از دست خواهند داد، از جناح محافظهکاران خواهند بود: کلارنس توماس که ۳۳ سال است در این پست است؛ جان رابرتس با سابقه خدمت ۱۹ ساله در دیوان عالی؛ و ساموئل آلیتو که ۱۸ سال قاضی دیوان عالی بوده است.
براساس بررسیهای تاریخی، از آغاز تأسیس دیوان عالی دورهٔ خدمت قضات بهطور میانگین ۱۷ سال (تا زمان مرگ) بود، اما از دهه ۱۹۷۰ این دوره نسبی به حدود ۲۸ سال افزایش یافته است.
موضع ترامپ و هریس در مورد پیشنهاد بایدن چیست؟
دونالد ترامپ، نامزد جمهوریخواهان در انتخابات پیش رو، در واکنش به پیشنهاد جو بایدن گفته است دموکراتها میخواهند دیوان عالی کشور را «ویران» کنند.
آقای ترامپ بر لزوم «مبارزه برای محافظت از دادگاههای عادل و مستقل» تأکید کرده و دموکراتها را به تلاش برای مداخله در انتخابات پیش رو متهم میکند.
کامالا هریس، نامزد احتمالی دموکراتها در کارزار انتخاباتی آبان ماه، اما با حمایت فوری از پیشنهاد تغییرات در دیوان عالی تأکید کرده است که این تغییرات «اعتماد عمومی را احیا خواهد کرد».
خانم هریس که خود سابقهٔ طولانی دادستانی در ایالات گوناگون ازجمله کالیفرنیا داشته، نوشته است که تغییرات پیشنهادی «دموکراسی کشور را تقویت خواهد کرد و اطمینان خواهد داد که هیچ فردی بالاتر از قانون نیست».
کنگره باید هرگونه تغییر مربوط به دیوان عالی را تصویب کند. با توجه به شکاف عمیق میان دموکراتها و جمهوریخواهان و برخی اختلافات داخلی در میان اعضای این دو حزب، دستیابی به اکثریتی که بتواند چنین تغییراتی را ایجاد کند، بسیار دشوار ارزیابی شده است.
آخرین بار که کنگره اصلاحیهٔ قانون اساسی را تصویب کرد، ۳۲ سال پیش بود.
