رجب طیب اردوغان، رئیسجمهور ترکیه، حملات اخیر اسرائیل در سوریه را به انگیزه هدف قرار دادن منافع ایران در سوریه، جنگافروزی دانسته و از عواقب آن ابراز نگرانی کرده است.
آقای اردوغان یکشنبه ۲۳ اردیبهشت در گفتوگو با بیبیسی عربی، در اشاره مشخص به حمله بامداد پنجشنبه گذشته نیروی هوایی اسرائیل به هدفهای ایرانی در سوریه سخن میگفت.
به گفته اسرائیل، بعد از آنکه نیروهای وابسته به شاخه قدس سپاه پاسداران ایران نیمهشب پنجشنبه ۲۰ اردیبهشت با بیست راکت در صدد حمله به اسرائیل برآمدند، اسرائیل به بیش از «پنجاه هدف وابسته به نظامیان ایران در سوریه حمله کرد».
به گزارش اسرائیل، هر چند ۱۶ راکت شلیک شده در سوریه فرود آمد و چهار راکت دیگر نیز از سوی سامانههای اسرائیلی در هوا متلاشی شد؛ اما اسرائیل این امر را بعد از اعزام پهپاد جنگی ایران در ۲۱ بهمن پارسال، یک اقدام نظامی مستقیم ایران علیه اسرائیل نامید.
به گفته اسرائیل، این کشور در پاسخ به «تعرض ایران»، «بزرگترین عملیات هوایی» (در ۴۴ سال بعد از جنگ سال ۱۹۷۳) را در سوریه انجام داد و «تقریباً تمامی هدفهای وابسته به ایران در سوریه را بمباران کرد».
دولت ایران، حمله راکتی از سوریه به سوی اسرائیل را به ارتش سوریه نسبت داده است. بهرام قاسمی، سخنگوی وزارت خارجه ایران، جمعه ۲۱ اردیبهشت گفت که این حمله، «اقدام متقابل» سوریه به «تجاوزات» پیشین اسرائیل به آن کشور بوده و سوریه از حق دفاع از خود برخوردار است.
اما برخی از قدرتهای جهانی، مانند آلمان با متهم کردن ایران به دست داشتن در این حمله، از تهران خواستند از این تعرضها دوری کند.
با وجود این، رئیسجمهور ترکیه که در آستانه سفر خود به بریتانیا با بی بی سی عربی گفتوگو کرده، در این گفتوگو روایت ارائه شده از سوی اسرائیل را مورد تردید قرار داد و حملات اسرائیل را روند خصمانهای نامید که هیچ نیازی به آن نیست.
به گفته آقای اردوغان، اسرائیل دائماً «هراسافکنی میکند» و این کارها «منطقه را به کام جنگ خواهد برد».
دیدهبان حقوق بشر سوریه شنبه ۲۲ اردیبهشت اعلام کرد که در حملات پنجشنبه اسرائیل، ۱۱ ایرانی کشته شدهاند؛ با احتساب تلفات ایرانی در حملات ۲۰ فروردین، ۹ اردیبهشت و ۱۸ اردیبهشت، بر اساس گزارشهای دیدهبان حقوق بشر سوریه، دستکم ۴۴ ایرانی در بمبارانهای هفتههای اخیر اسرائیل در سوریه کشته شدهاند.
ترکیه در حالی از حملات اسرائیل در سوریه انتقاد و از عواقب آن ابراز نگرانی کرده است که ارتش ترکیه با هدف دفاع از منافع خود در سوریه، در ماههای گذشته حملات سنگینی به منطقه کردنشین عفرین سوریه کرد.
اما آقای اردوغان به بی بی سی گفت که عملیات «سپر فرات» کشورش در عفرین، بر اساس «توافق مذاکرات آستانه» بود که از ایجاد یک دالان تروریسم به سوی ترکیه جلوگیری کرده است.
نگرانی رئیسجمهور ترکیه از کشیده شدن منطقه به جنگ به دلیل حملات اسرائیل به منافع ایران و همپیمانانش در سوریه در شرایطی است که آقای اردوغان در طول جنگ هفت ساله سوریه، یکی از سرسختترین مخالفان بقای بشار اسد در حکومت بوده اما ایران برای بقای اسد در سوریه تلاش میکند.
آقای اردوغان در مصاحبه با بی بی سی از خروج آمریکا از برجام، توافق هستهای با ایران، نیز انتقاد و ارزیابی کرد که این تصمیم دونالد ترامپ وضعیت را برای «یک دوره» سخت کند.
بانک هالک ترکیه و برخی از شخصیتها و نهادهای ترکیه، که شماری از آنها به آقای اردوغان نیز نزدیک بودند، در مظان این اتهام و یا گمانهزنی رسانهای بودند که در دوره پیشین تحریمهای جهانی علیه ایران، به تهران در دور زدن تحریمها کمک کرده بودند. ترکیه این اتهامات را رد میکرد.
رئیسجمهور ترکیه در گفتوگو با بی بی سی، همچنین از آمریکا به خاطر انتقال سفارتش به اورشلیم انتقاد کرد و گفت شرق اورشلیم باید پایتخت کشوری باشد که برای فلسطینیان برپا میشود. به توصیف او، این تصمیم خود آمریکا را منزوی میکند و این کشور متحدانش را از دست خواهد داد.
انتقاد آقای اردوغان در حالی است که رئیسجمهور آمریکا ۱۵ آذر سال گذشته تأکید کرد که به رسمیت شناختن اورشلیم به عنوان پایتخت اسرائیل، به رسمیت شناختن یک واقعیت تاریخی است و انتقال سفارت به اورشلیم با تلاشهای پیشبرد صلح خاورمیانه در تضاد نیست و کوشش واشینگتن برای رسیدن به «توافق قرن» ادامه دارد.
آیین انتقال سفارت آمریکا به اورشلیم، دوشنبه ۲۴ اردیبهشت، با حضور هیئت بزرگی از آمریکا، شامل جرد کوشنر مشاور ارشد دونالد ترامپ، و همسرش ایوانکا ترامپ، برگزار میشود؛ این هیئت یکشنبه وارد اسرائیل شد.