یک سال پس از خودداری بحث‌انگیز از حضور در کنفرانس سالانه سران شانگهای در تاشکند، محمود احمدی‌نژاد بدون توجه به عدم اشتیاق کشور میزبان به پذیرایی از او، شرکت در دهمین اجلاس سران در قزاقستان، و قرار گرفتن در کنار روسای جمهور چین و روسیه را فرصتی در جهت ترمیم اعتبار خدشه‌دار شده خود در صحنه داخلی تلقی می‌کند.
محمود احمدی‌نژاد در شهتم ماه ژوئن سال گذشته برای شرکت در اجلاس منطقه‌ای آسیا راهی استانبول شد و قرار بود در حاشیه کنفرانس یاد شده با ولادیمیر پوتین، نخست وزیر روسیه، دیداری دوجانبه داشته باشد.
برنامه دیدار روسای دو دولت، به دنبال اظهارات انتقادی پوتین علیه جمهوری اسلامی، طی یک کنفرانس مشترک خبری در استانبول با حضور رجب طیب اردوغان، نخست وزیر ترکیه، لغو شد. پوتین در استانبول نارضایتی خود را از سیاست‌های اتمی ایران و عدم همکاری تهران در جهت تامین خواسته‌های جامعه جهانی بار دیگر آشکار ساخت. به علاوه مسکو از طرح قطعنامه تنبیهی تازه‌ای علیه تهران حمایت کرده بود.
قهر احمدی‌نژاد
محمود احمدی‌نژاد که با سرکوب نارضایتی‌های داخلی و در نتیجه پاره‌ای تحولات امنیتی منطقه‌ای، موقعیت خود در داخل و خارج را کاملا مستحکم ارزیابی می‌کرد، در یک اقدام ظاهرا تلافی‌جویانه علیه روسیه، از شرکت در کنفرانس سران شانگهای که چهار روز بعد در ازبکستان برگزار می‌شد خودداری ورزید.
در حاشیه این اقدام ابتدا گفته شد که روسیه با ارسال دعوت‌نامه برای احمدی‌نژاد برای حضور در کنفرانس سران تاشکند مخالفت ورزیده است. این گزارش اگرچه متعاقباً از سوی برگزارکنندگان کنفرانس تکذیب شد، در لحن تکذیب‌نامه نیز اشتیاقی برای حضور فعال ایران در کنفرانس دیده نمی‌شد.
پیشتر انتظار می‌رفت که موضوع گسترش سازمان همکاری‌های شانگهای و پذیرفتن ایران به عنوان عضو رسمی در اجلاس تاشکند مطرح شود. ایران که از سال ۲۰۰۵ به عنوان عضو ناظر در سازمان یاد شده حضور یافته بود از همان سال اصرار داشت که به عنوان عضو کامل در کنار چین و روسیه (کشور‌های اصلی موسس) و چهار کشور آسیای مرکزی (قزاقستان، ازبکستان، قزقیزستان و تاجیکستان) قرار گیرد.
تاثیر تحریم‌ها
در حاشیه کنفرانس سران شانگهای در تاشکند، و در واکنش تنبیهی آشکار به رفتار‌های غیردیپلماتیک رئیس دولت ایران، من‌جمله برخورد وی با پوتین در استانبول و تصمیم وی به خودداری از شرکت در کنفرانس سران در ازبکستان، رهبران کنفرانس اعلام داشتند که ایران به دلیل اعمال قطعنامه‌های شورای امنیت سازمان ملل، به عضویت سازمان پذیرفته نخواهد شد.
دولت تهران که شاید انتظار داشت از عضویت جمهوری اسلامی در پیمان و حضور احمدی‌نژاد در کنفرانس سران استقبال به عمل آید، بعد از تجربه واکنش تند سران کنفرانس، با انتقاد تند و آشکار نظربایف، رئیس جمهور قزاقستان، از برنامه‌های اتمی ایران نیز روبه‌رو شد.
یک سال قبل از آن و در جریان دیدار رسمی شیمون پرز، رئیس جمهور اسرائیل، از قزاقستان، نظربایف متعهد شده بود که کشور متبوع او هرگز به ایران اورانیوم نخواهد فروخت. قزاقستان که سومین کشور قدرتمند عضو سازمان همکاری شانگهای محسوب می‌شود، به تنهایی در حدود ۱۵ درصد از ذخایر شناخته شده اورانیوم جهان را در اختیار دارد. نورسلطان نظربایف، میزبان رسمی و رئیس دهمین اجلاس سران کنفرانس شانگهای، است.
دهمین کنفرانس سران
کنفرانس سران شانگهای که قرار است اجلاس سران آن روز ۱۵ ژوئن جاری در قزاقستان برگزار شود، بعد از پذیرفتن ازبکستان، از سال ۲۰۰۱ عملا در شکل کنونی خود، و در قالب یک سازمان میان‌دولتی تثبیت شد. جز ایران، هند، پاکستان و مغولستان نیز به عنوان ناظر در این سازمان حضور دارند.
کنفرانس شانگهای با ابتکار چین و مشارکت روسیه در سال ۱۹۹۶ پایه‌گذاری شد. بنیان‌گذاران سازمان به‌خصوص از سال ۲۰۰۱ به این سو قصد داشته‌اند که از این راه در معادلات امنیتی منطقه و همچنین حیات اقتصادی و دورنمای سیاسی آسیای شرقی و مرکزی نقش موثری ایفا کنند.
مهار ساختن نفوذ سیاسی آمریکا در منطقه از دیگر هدف‌های اصلی سازمان همکاری‌های شانگهای به شمار می‌آید. اما سازمان یاد شده با وجود وسعت خاک و تعداد جمعیت کشور‌های عضو تاکنون از تاثیرگذاری گسترده بر تحولات منطقه‌ای و جهانی باز مانده و بیشتر به یک مجمع مشورتی دوستانه تبدیل شده است.
وسعت کشور‌های عضو سازمان شانگهای ۳۰ میلیون متر مربع و جمعیت آن بالغ بر ۱۵۰۰ میلیون نفر است.
جبران شکست‌های داخلی
بعد از انجام نشدن سفر هفته گذشته محمود احمدی‌نژاد به ارمنستان، که ظاهرا یکی از دلایل آن ممنوع‌الخروج ساختن تعدادی از همراهان وی عنوان شد، سفر او به قزاقستان و شرکت در کنفرانس سران شانگهای فرصتی تلقی شده برای فاصله گرفتن از بحرانی که طی دو ماه اخیر دولت وی را به شدت تحت فشار قرار داده و ضعیف ساخته است.
رئیس دولت ایران که بخش عمده‌ای از نفوذ خود در صحنه داخلی را از راه جلب توجه مجامع خارجی کسب کرده بود، بعد از آغاز دور تازه‌ای از رقابت قدرت با رهبر جمهوری اسلامی بر سر برکناری یا ابقای حیدر مصلحی، وزیر اطلاعات، مورد حمله مستقیم مخالفان خود قرار گرفت و تا مرز تهدید به استیضاح نیز پیش رفت.
ضعف محسوس دولت در رویارویی با مخالفان داخلی که همچنان حملات خود را علیه اطرافیان رئیس دولت ادامه می‌دهند، محمود احمدی‌نژاد را وادار ساخته که حضور موفق در یک صحنه خارجی، با هدف ترمیم وضعیت داخلی، را مورد توجه قرار دهد.
برگزاری یک تلاش تبلیغاتی چشمگیر، یک هفته پیش از برگزاری کنفرانس سران شانگهای، با شرکت صفری، سفیر ایران در پکن، و تاکید بر اهمیت تجارت خارجی بین ایران و چین و همچنین اقدام وزارت خارجه جمهوری اسلامی در جهت جلب موافقت روسای جمهوری روسیه و چین برای ملاقات با احمدی‌نژاد در حاشیه کنفرانس سران، نشان می‌دهد که برخلاف رفتار متکبرانه سال پیش رئیس دولت ایران، اینک به هر قیمت، من‌جمله نپذیرفتن قطعی ایران به عضویت در سازمان همکاری‌های شانگهای، و همچنین بی‌میلی محسوس پاره‌ای از سران شرکت‌کننده برای قرار گرفتن در کنار وی، او به ایفای نقش ناظر و گرفتن عکس یادگاری دیگری در کنار روسای دولت‌های شرکت‌کننده در کنفرانس قانع شده و مشتاق حضور در قزاقستان است.
در ماه ژوئن سال ۲۰۰۹ احمدی‌نژاد اندکی پس از انجام انتخابات جنجالی رئیس جمهوری و اعلام پیروزی او، برای حضور در کنفرانس سران شانگهای عازم یکاترین‌بورک در روسیه شد. انتشار عکس خندان مدودف، رئیس جمهور روسیه، با احمدی‌نژاد، با واکنش منفی بسیاری از ایرانیان مخالف دولت روبه‌رو شد و اعتراض‌های گسترده‌ای را علیه مسکو به همراه آورد.
با توجه به سردی محسوس روابط کنونی تهران و مسکو، که عمدتا ناشی از عملکرد بی‌برنامه و محاسبه نشده دولت کنونی در مناسبات خارجی است، این بار انتظار می‌رود که مدودف با علاقه‌ای کمتر و احتیاط بیش از پیش با احمدی‌نژاد روبه‌رو شود.
محمود احمدی‌نژاد در شهتم ماه ژوئن سال گذشته برای شرکت در اجلاس منطقه‌ای آسیا راهی استانبول شد و قرار بود در حاشیه کنفرانس یاد شده با ولادیمیر پوتین، نخست وزیر روسیه، دیداری دوجانبه داشته باشد.
برنامه دیدار روسای دو دولت، به دنبال اظهارات انتقادی پوتین علیه جمهوری اسلامی، طی یک کنفرانس مشترک خبری در استانبول با حضور رجب طیب اردوغان، نخست وزیر ترکیه، لغو شد. پوتین در استانبول نارضایتی خود را از سیاست‌های اتمی ایران و عدم همکاری تهران در جهت تامین خواسته‌های جامعه جهانی بار دیگر آشکار ساخت. به علاوه مسکو از طرح قطعنامه تنبیهی تازه‌ای علیه تهران حمایت کرده بود.
قهر احمدی‌نژاد
محمود احمدی‌نژاد که با سرکوب نارضایتی‌های داخلی و در نتیجه پاره‌ای تحولات امنیتی منطقه‌ای، موقعیت خود در داخل و خارج را کاملا مستحکم ارزیابی می‌کرد، در یک اقدام ظاهرا تلافی‌جویانه علیه روسیه، از شرکت در کنفرانس سران شانگهای که چهار روز بعد در ازبکستان برگزار می‌شد خودداری ورزید.
در حاشیه این اقدام ابتدا گفته شد که روسیه با ارسال دعوت‌نامه برای احمدی‌نژاد برای حضور در کنفرانس سران تاشکند مخالفت ورزیده است. این گزارش اگرچه متعاقباً از سوی برگزارکنندگان کنفرانس تکذیب شد، در لحن تکذیب‌نامه نیز اشتیاقی برای حضور فعال ایران در کنفرانس دیده نمی‌شد.
پیشتر انتظار می‌رفت که موضوع گسترش سازمان همکاری‌های شانگهای و پذیرفتن ایران به عنوان عضو رسمی در اجلاس تاشکند مطرح شود. ایران که از سال ۲۰۰۵ به عنوان عضو ناظر در سازمان یاد شده حضور یافته بود از همان سال اصرار داشت که به عنوان عضو کامل در کنار چین و روسیه (کشور‌های اصلی موسس) و چهار کشور آسیای مرکزی (قزاقستان، ازبکستان، قزقیزستان و تاجیکستان) قرار گیرد.
تاثیر تحریم‌ها
در حاشیه کنفرانس سران شانگهای در تاشکند، و در واکنش تنبیهی آشکار به رفتار‌های غیردیپلماتیک رئیس دولت ایران، من‌جمله برخورد وی با پوتین در استانبول و تصمیم وی به خودداری از شرکت در کنفرانس سران در ازبکستان، رهبران کنفرانس اعلام داشتند که ایران به دلیل اعمال قطعنامه‌های شورای امنیت سازمان ملل، به عضویت سازمان پذیرفته نخواهد شد.
دولت تهران که شاید انتظار داشت از عضویت جمهوری اسلامی در پیمان و حضور احمدی‌نژاد در کنفرانس سران استقبال به عمل آید، بعد از تجربه واکنش تند سران کنفرانس، با انتقاد تند و آشکار نظربایف، رئیس جمهور قزاقستان، از برنامه‌های اتمی ایران نیز روبه‌رو شد.
یک سال قبل از آن و در جریان دیدار رسمی شیمون پرز، رئیس جمهور اسرائیل، از قزاقستان، نظربایف متعهد شده بود که کشور متبوع او هرگز به ایران اورانیوم نخواهد فروخت. قزاقستان که سومین کشور قدرتمند عضو سازمان همکاری شانگهای محسوب می‌شود، به تنهایی در حدود ۱۵ درصد از ذخایر شناخته شده اورانیوم جهان را در اختیار دارد. نورسلطان نظربایف، میزبان رسمی و رئیس دهمین اجلاس سران کنفرانس شانگهای، است.
دهمین کنفرانس سران
کنفرانس سران شانگهای که قرار است اجلاس سران آن روز ۱۵ ژوئن جاری در قزاقستان برگزار شود، بعد از پذیرفتن ازبکستان، از سال ۲۰۰۱ عملا در شکل کنونی خود، و در قالب یک سازمان میان‌دولتی تثبیت شد. جز ایران، هند، پاکستان و مغولستان نیز به عنوان ناظر در این سازمان حضور دارند.
کنفرانس شانگهای با ابتکار چین و مشارکت روسیه در سال ۱۹۹۶ پایه‌گذاری شد. بنیان‌گذاران سازمان به‌خصوص از سال ۲۰۰۱ به این سو قصد داشته‌اند که از این راه در معادلات امنیتی منطقه و همچنین حیات اقتصادی و دورنمای سیاسی آسیای شرقی و مرکزی نقش موثری ایفا کنند.
مهار ساختن نفوذ سیاسی آمریکا در منطقه از دیگر هدف‌های اصلی سازمان همکاری‌های شانگهای به شمار می‌آید. اما سازمان یاد شده با وجود وسعت خاک و تعداد جمعیت کشور‌های عضو تاکنون از تاثیرگذاری گسترده بر تحولات منطقه‌ای و جهانی باز مانده و بیشتر به یک مجمع مشورتی دوستانه تبدیل شده است.
وسعت کشور‌های عضو سازمان شانگهای ۳۰ میلیون متر مربع و جمعیت آن بالغ بر ۱۵۰۰ میلیون نفر است.
جبران شکست‌های داخلی
بعد از انجام نشدن سفر هفته گذشته محمود احمدی‌نژاد به ارمنستان، که ظاهرا یکی از دلایل آن ممنوع‌الخروج ساختن تعدادی از همراهان وی عنوان شد، سفر او به قزاقستان و شرکت در کنفرانس سران شانگهای فرصتی تلقی شده برای فاصله گرفتن از بحرانی که طی دو ماه اخیر دولت وی را به شدت تحت فشار قرار داده و ضعیف ساخته است.
رئیس دولت ایران که بخش عمده‌ای از نفوذ خود در صحنه داخلی را از راه جلب توجه مجامع خارجی کسب کرده بود، بعد از آغاز دور تازه‌ای از رقابت قدرت با رهبر جمهوری اسلامی بر سر برکناری یا ابقای حیدر مصلحی، وزیر اطلاعات، مورد حمله مستقیم مخالفان خود قرار گرفت و تا مرز تهدید به استیضاح نیز پیش رفت.
ضعف محسوس دولت در رویارویی با مخالفان داخلی که همچنان حملات خود را علیه اطرافیان رئیس دولت ادامه می‌دهند، محمود احمدی‌نژاد را وادار ساخته که حضور موفق در یک صحنه خارجی، با هدف ترمیم وضعیت داخلی، را مورد توجه قرار دهد.
برگزاری یک تلاش تبلیغاتی چشمگیر، یک هفته پیش از برگزاری کنفرانس سران شانگهای، با شرکت صفری، سفیر ایران در پکن، و تاکید بر اهمیت تجارت خارجی بین ایران و چین و همچنین اقدام وزارت خارجه جمهوری اسلامی در جهت جلب موافقت روسای جمهوری روسیه و چین برای ملاقات با احمدی‌نژاد در حاشیه کنفرانس سران، نشان می‌دهد که برخلاف رفتار متکبرانه سال پیش رئیس دولت ایران، اینک به هر قیمت، من‌جمله نپذیرفتن قطعی ایران به عضویت در سازمان همکاری‌های شانگهای، و همچنین بی‌میلی محسوس پاره‌ای از سران شرکت‌کننده برای قرار گرفتن در کنار وی، او به ایفای نقش ناظر و گرفتن عکس یادگاری دیگری در کنار روسای دولت‌های شرکت‌کننده در کنفرانس قانع شده و مشتاق حضور در قزاقستان است.
در ماه ژوئن سال ۲۰۰۹ احمدی‌نژاد اندکی پس از انجام انتخابات جنجالی رئیس جمهوری و اعلام پیروزی او، برای حضور در کنفرانس سران شانگهای عازم یکاترین‌بورک در روسیه شد. انتشار عکس خندان مدودف، رئیس جمهور روسیه، با احمدی‌نژاد، با واکنش منفی بسیاری از ایرانیان مخالف دولت روبه‌رو شد و اعتراض‌های گسترده‌ای را علیه مسکو به همراه آورد.
با توجه به سردی محسوس روابط کنونی تهران و مسکو، که عمدتا ناشی از عملکرد بی‌برنامه و محاسبه نشده دولت کنونی در مناسبات خارجی است، این بار انتظار می‌رود که مدودف با علاقه‌ای کمتر و احتیاط بیش از پیش با احمدی‌نژاد روبه‌رو شود.
