دامنه واکنشها به اعتراضات و درگيریهای اخير در ايران پس از برگزاری و اعلام نتايج انتخابات رياست جمهوری، تنها به چهرههای سياسی محدود نبوده است.
نويسندگان، شاعران، نقاشان و هنرمندان رشتههای مختلف در جريان رقابتهای انتخاباتی حضوری پر رنگ داشتند و بسیاری از آنها به حمايت گسترده از ميرحسين موسوی و مهدی کروبی دو نامزد اصلاح طلب پرداختند؛
در رشته گفتوگوهایی با راديو فردا، هنرمندان به پرسشهای ما در باره تاثير اين حوادث بر فرآيند آفرينش هنری و آينده عرضه آثار هنری در شرايط پس از انتخابات پاسخ گفتهاند.
قطب الدین صادقی، مدرس و کارگردان سرشناس تئاتر نظر خود را درباره پيامد رويدادهای اخير در حوزه ادبيات و هنر میگوید:
در وهله اول بايد بگويم که يک شوکی بر همه ما وارد شد و برای مدتی ما را گيج کرد، يعنی تا يک ماه دست و دلمان به کار نمیرفت و يک نوع سردی، یأس، سرخوردگی و خستگی روحی همه ما را فراگرفت. وقتی ديديم اين گونه با آروزهای ما بازی شده، دلمرده شديم و دوست داشتيم بنشينيم و ذره ذره اين مسئله را هضم کنيم.
تاثير دوم اين شرايط، انزوای اجتماعی است به اين معنا که انسان را از حالت يک سرمايه اجتماعی خارج میکند و دل و دماغ شرکت در کارهای اجتماعی را از انسان میگيرد و اين حس را به وجود میآورد که هيچ چيز تحقق پذير نيست.
تاثير ديگر که ممکن است از جنبههای ديگر بدتر باشد، اين است که جامعه نسبت به بزرگانی که اين شرايط را ايجاد کردهاند، دچار بدبينی شده و فاصلهها زياد میشود و بازتاب آن در ادبيات و هنر به شکل عناد تظاهر پيدا میکند.
تمام اين حالات ممکن است هنر و فرهنگ را از آن حالت گسترده و معنای جامع خود خارج کند و به هنر و فرهنگ سياسی و واکنشی تبديل کند. هنر و فرهنگ بايد بسيار ريشه دار و در جهت فضاسازی و ايجاد تفکر و طرح پرسشهای بنيادين باشد و نبايد به واکنشهای لحظهای تبديل شود.
شما فکر میکنيد اين وضعيت تا کی میتواند ادامه پيدا کند؟
هيچکس به تنهايی زندگی نمیکند، هنر و تفکر هم به تنهايی وجود ندارد و همه اينها در شبکهای از ارتباطات مفهوم دارند، يعنی توأم با تحولات اجتماعی و حالتهای روحی، توليدهای فرهنگی و خلاقيتهای هنری تغيير شکل و تغيير معنا میدهد.
ما بايد کار فرهنگی عميق و ريشهدار انجام دهيم و بايد متانت خود را حفظ کنيم، ما نبايد به واکنشهای لحظه ای زودگذر تبديل شويم بلکه بايد در ژرفای جامعه کار کنيم.
نويسندگان، شاعران، نقاشان و هنرمندان رشتههای مختلف در جريان رقابتهای انتخاباتی حضوری پر رنگ داشتند و بسیاری از آنها به حمايت گسترده از ميرحسين موسوی و مهدی کروبی دو نامزد اصلاح طلب پرداختند؛
در رشته گفتوگوهایی با راديو فردا، هنرمندان به پرسشهای ما در باره تاثير اين حوادث بر فرآيند آفرينش هنری و آينده عرضه آثار هنری در شرايط پس از انتخابات پاسخ گفتهاند.
قطب الدین صادقی، مدرس و کارگردان سرشناس تئاتر نظر خود را درباره پيامد رويدادهای اخير در حوزه ادبيات و هنر میگوید:
در وهله اول بايد بگويم که يک شوکی بر همه ما وارد شد و برای مدتی ما را گيج کرد، يعنی تا يک ماه دست و دلمان به کار نمیرفت و يک نوع سردی، یأس، سرخوردگی و خستگی روحی همه ما را فراگرفت. وقتی ديديم اين گونه با آروزهای ما بازی شده، دلمرده شديم و دوست داشتيم بنشينيم و ذره ذره اين مسئله را هضم کنيم.
تاثير دوم اين شرايط، انزوای اجتماعی است به اين معنا که انسان را از حالت يک سرمايه اجتماعی خارج میکند و دل و دماغ شرکت در کارهای اجتماعی را از انسان میگيرد و اين حس را به وجود میآورد که هيچ چيز تحقق پذير نيست.
تاثير ديگر که ممکن است از جنبههای ديگر بدتر باشد، اين است که جامعه نسبت به بزرگانی که اين شرايط را ايجاد کردهاند، دچار بدبينی شده و فاصلهها زياد میشود و بازتاب آن در ادبيات و هنر به شکل عناد تظاهر پيدا میکند.
تمام اين حالات ممکن است هنر و فرهنگ را از آن حالت گسترده و معنای جامع خود خارج کند و به هنر و فرهنگ سياسی و واکنشی تبديل کند. هنر و فرهنگ بايد بسيار ريشه دار و در جهت فضاسازی و ايجاد تفکر و طرح پرسشهای بنيادين باشد و نبايد به واکنشهای لحظهای تبديل شود.
شما فکر میکنيد اين وضعيت تا کی میتواند ادامه پيدا کند؟
هيچکس به تنهايی زندگی نمیکند، هنر و تفکر هم به تنهايی وجود ندارد و همه اينها در شبکهای از ارتباطات مفهوم دارند، يعنی توأم با تحولات اجتماعی و حالتهای روحی، توليدهای فرهنگی و خلاقيتهای هنری تغيير شکل و تغيير معنا میدهد.
ما بايد کار فرهنگی عميق و ريشهدار انجام دهيم و بايد متانت خود را حفظ کنيم، ما نبايد به واکنشهای لحظه ای زودگذر تبديل شويم بلکه بايد در ژرفای جامعه کار کنيم.