دیوان کیفری بین المللی در لاهه روز پنجشنبه ۱۵ اسفند با صدور حکمی اعلام کرد که دادستانی این دیوان می‌تواند در مورد ادعاهای مربوط به جرایم جنگی در افغانستان از جمله کشتارهایی که احتمالا توسط نیروهای آمریکایی صورت گرفته است، تحقیق کند.
این حکم اما واکنش منفی مایک پومپئو، وزیر خارجه ایالات متحده، را به دنبال داشت که آن را «غیرمسئولانه» و «تعجب‌آور» خواند.
قاضی پیوتر هوفمنسکی، رییس فرجام دیوان کیفری بین المللی در حکم خود گفت: «دادگاه تشخیص داده است که با تصحیح حکم فرجام به دادستانی اجازه دهد که تحقیقات را آغاز کند.»
در آوریل ۲۰۱۹ قضات یک دادگاه اولیه به اتفاق آرا درخواست فاتو بنسورا، دادستان دیوان کیفری بین المللی برای تحقیق در مورد ادعاهای مربوط به ارتکاب جرایم توسط طالبان، نیروهای امنیتی افغانستان و ارتش و نهادهای امنیتی آمریکا را رد کرده بود.
در آن حکم که قربانیان و گروه‌های مدافع حقوق بشر آن را محکوم کردند، قضات گفتند چنین تحقیقاتی «به اجرای عدالت کمک نخواهد کرد»، چون به احتمال فراوان به دلیل عدم همکاری به نتیجه نخواهد رسید.
دونالد ترامپ، رییس جمهور آمریکا پس از اعلام حکم دادگاه اولیه از آن استقبال کرده و آن را «یک پیروزی بین المللی بزرگ برای اجرای قانون» توصیف کرده بود. از این رو تجدیدنظر در حکم اولیه دیوان کیفری بین المللی ناخرسندی واشینگتن را به دنبال داشت.
وزیر خارجه آمریکا در انتقاد از آن گفت: «این از هر نظر اقدامی تعجب‌انگیز از یک نهاد سیاسی است که هیچ مسئولیتی هم ندارد. و آن هم تنها چند روز پس از آن انجام می‌شود که ایالات متحده یک توافق‌نامه تاریخی را برای برقراری صلح در افغانستان امضا کرد.»
وی سپس تاکید کرد که ایالات متحده هیچ الزامی برای پذیرش احکام این «به اصطلاح دادگاه» ندارد.
در نقطه مقابل این اظهارات، سولومون ساکو، از عفو بین الملل در واکنش به حکم جدید دیوان کیفری بین المللی گفت: «این یک لحظه تاریخی است که دیوان بین المللی کیفری اشتباه وحشتناک خود را تصحیح کرده و تصمیم گرفته از قربانیان جرایم جنگی و جرایم علیه بشریت توسط تمامی طرف‌های دخیل در جنگ افغانستان دفاع کند.»
او در بخش دیگری از این بیانیه افزود: «حکم دیوان کیفری بین المللی اولین امید واقعی قربانیان برای اجرای عدالت است که سال‌ها شرمسارانه نادیده گرفته شده است.»
پاتریسیا گروسمن، از مسئولین بخش آسیا دیده‌بان حقوق بشر نیز گفت: «مردم افغانستان که مطمئن نیستند توافق آمریکا و طالبان (برای پایان دادن به درگیری) و گفت‌وگوهای بین افغان‌ها بتواند آینده بهتری برای کشور به ارمغان بیاورد اکنون می‌توانند امیدوار باشند که در این روند اجرای عدالت قربانی نخواهد شد.»
فاتو بنسودا ، دادستان دیوان کیفری بین المللی در نوامبر ۲۰۱۷ درخواست برای آغاز تحقیقات در مورد جرایم جنگی و جنایت علیه بشریت در افغانستان از ماه مه ۲۰۰۳ را به قضات این دیوان تسلیم کرد.
دولت آمریکا اعلام کرده که به کارکنان دیوان کیفری بین المللی که قصد تحقیقات در مورد این جرایم را داشته باشند روادید نخواهد داد.
ایالات متحده از جمله ده‌ها کشوری است که معاهده رم را که در سال ۲۰۰۲ دیوان کیفری بین المللی براساس آن تاسیس شد، تصویب نکرده است.
نيروهای آمريکا و کشورهای متحد آن ۱۸ سال پيش و در پی حملات تروريستی القاعده به شهرهای آمريکا در يازده سپتامبر ۲۰۰۱ خاک افغانستان را اشغال و رژيم طالبان را سرنگون کردند.
در حال حاضر حدود ۱۳ هزار سرباز آمريکايی و سربازان چندين کشور اروپايی در قالب نيروهای ناتو به فرماندهی آمريکا برای کمک به دولت افغانستان در آن کشور مستقر هستند.
طبق آمارهای سازمان ملل متحد در جريان درگيری‌های نظامی افغانستان طی ۱۸ سال گذشته بيش از ۳۲ هزار غيرنظامی کشته شده است.
با استفاده از گزارش رادیو اروپای آزاد/رادیو آزادی؛ ش.ر
