در حالی که تايلند، مهم ترين توليد کننده برنج در جهان، خواستار تشکيل سازمانی مشابه «اوپک» در عرصه برنج است، بهای اين کالا در ايران طی دو ماه گذشته صد در صد افزايش يافته و به نوشته رسانه های تهران، مردم برای خريد آن به مغازه ها هجوم آورده اند.
برنج، محصول استراتژيک غذايی در جهان، به گونه ای غافلگير کننده، به صف کالاهای کمياب پيوسته و بهای آن همچون شبکه های توليد و عرضه و تقاضايش، زير ذره بين ناظران مسايل جهانی است.
در حالی که دهها کشور جهان با طغيان گرسنگان دست به گريبانند، کشور های آسيای جنوب شرقی که بيش از نيمی از صادرات جهانی برنج را تامين می کنند، بر سر ابتکار هايی به منظور تثبيت بهای اين کالا و جلوگيری از بازی های سوداگرانه و معاملات فرصت طلبانه بر سر آن، به توافق رسيده اند.
در اين ميان پيشنهاد نخست وزير تايلند، بزرگ ترين توليد کننده برنج جهان، مبنی بر ايجاد کارتلی مشابه «اوپک» به منظور اعمال کنترل بر قيمت اين کالا، شگفتی محافل بين المللی را بر انگيخته است.
بر اساس پيشنهاد بانکوک، «سازمان کشور های صادر کننده برنج» علاوه بر تايلند، چهار کشور ويتنام، لائوس، کامبوج و برمه را در بر خواهد گرفت.
پيشنهاد تايلند با استقبال توليد کنندگان داخلی و نيز همسايگان اين کشور روبرو نشده است. به نظر می رسد که کشور های آسيايی مايل نيستند در وضعيت کنونی، مسئول تشديد گرسنگی در جهان به شمار آيند.
با اين همه تصميم شماری از توليد کنندگان برنج از جمله ويتنام، هند، مصر وبرزيل مبنی بر اعمال محدوديت بر صادرات اين محصول، يکی از دلايل تنش فزاينده در بازار جهانی اين کالا است که شمار قابل ملاحظه ای از کشور ها از پيآمد های آن در امان نمانده اند.
افزايش لحظه به لحظه قيمت
در ايران نيز بازار برنج تنش های سختی را از سر می گذراند. به گزارش منايع داخلی، بهای برنج در ايران طی دو ماه گذشته دو برابر شده و هفتاد و پنج در صد اين افزايش تنها در پانزده روز گذشته اتفاق افتاده است.
روزنامه «سرمايه» چاپ تهران در شماره بامداد چهار شنبه (هيجدهم ارديبهشت ماه) خود از رشد لحظه به لحظه بهای برنج در ايران سخن می گويد و می نويسد که مردم برای خريد اين محصول به مغازه ها هجوم آورده اند.
اين روزنامه به نقل از دست اندر کاران می نويسد قيمت انواع برنج پاکستانی و هندی طی پانزده روز گذشته هفتصد تا هشتصد تومان در هر کيلو افزايش يافته است.
«سرمايه» به نقل از دبير انجمن برنج ايران نوشته است: «خودداری دلالان از فروش شالی به کارخانجات شالی کوبی موجب تعطيلی بسياری از کارخانه ها و کاهش عرضه برنج به بازارهای مصرف و در نتيجه افزايش شديد قيمت آن شده است.»
آيا اشفتگی کنونی بازار برنج در ايران تنها از عوامل خارجی منشا می گيرد؟
عيسی کلانتری، وزير اسبق کشاورزی ايران در سرمقاله روز چهارشنبه در روزنامه «سرمايه» به اين پرسش پاسخ منفی می دهد. از ديدگاه او دولت ايران سال گذشته معادل سه سال از خارج برنج وارد و در انبار ها ذخيره کرده است.
وضعيت آشفته کنونی در بازار برنج، از ديدگاه عيسی کلانتری، از ضعف مديريت بازرگانی دولت سرچشمه می گيرد و آن را با تحولات بازار جهانی اين کالا نمی توان توجيه کرد.
بهای جهانی برنج، که در بازار معاملات هنگ کنگ تعيين می شود، طی دو ماه گذشته از چهار صد و شصت دلار به هزار دلار افزايش يافته است.
از ديدگاه شماری از کارشناسان مسايل کشاورزی، بحران کنونی در بازار کالا های کشاورزی نشان می دهد که دوران غذای نسبتا ارزان سپری شده و کشور های فقير وارد کننده غذا، و به ويژه تهيدستان شهری، دوران سختی را پيش رو دارند.