نيمه شب جمعه، ۱۸ تير ماه ۱۳۷۸، پس از تجمع و راهپيمایی دانشجويان دراعتراض به توقيف روزنامه سلام، خوابگاه آنان در کوی دانشگاه تهران در خيابان کارگر شمالی مورد حمله قرار گرفت.
مهاجمان که به گزارش رسانه های ايران، شامل لباس شخصی ها و ماموران نيروی انتظامی بودند، در اتاق خوابگاه ها را شکستند و وسايل و کتب دانشجويان را بر هم زدند يا پاره کردند.
آنان همچنين دانشجويان را مضروب و مجروح کردند که شمار بسيار زيادی راهي بيمارستان شدند. ضمن آنکه عزت ابراهيم نژاد، افسر وظيفه و دانشجوی سابق که برای ديدار دوستان و همکلاسی های سابق خود به کوی دانشگاه رفته بود، به ضرب گلوله کشته شد.
حمله به کوی دانشگاه تهران، واکنش شديد دانشجويان را به همراه داشت.
علی افشاری، فعال سیاسی
دانشجويان در تظاهرات و راهپيمایی های خود که تا روز ۲۳ تير ماه ادامه يافت، خواستار رسيدگی فوری به حمله شبانه به خوابگاه و مجازات عاملان و مهاجمان شدند.
آنان همچنين عليه آيت الله خامنه ای، رهبر جمهوری اسلامی، و نهادهای نظامی و انتظامی شعار دادند.
ريشه هاي رويداد ۱۸ تير ماه چه بودند؟
علي افشاري، فعال دانشجویی و سياسی، درمورد ريشه های رويداد ۱۸ تير به راديو فردا گفت:«ستاد ضد اصلاحات در پی متوقف کردن روند اصلاحات بود. بنابر اين در ادامه قتل های زنجيره ای، پروژه حمله وحشيانه به کوی دانشگاه کليد زده شد.»
او با اشاره به پويایی جنبش دانشجویی و مبارزه اش عليه ساختار اقتدارگرایی و خودکامگی و اينکه اين جنبش همواره به عنوان ميزان الحراره جامعه نسبت به حقوق ملت، منافع و خواسته های جامعه مدنی و آرمان هایی چون آزادی و عدالت مطرح بوده است، افزود:«هنگامي که دانشجويان با آن حمله وحشيانه مواجه شدند، طبيعي بود که براي دفاع از خود و کيان دانشگاه به اعتراض برخيزند.»
آقاي افشاري همچنين تعطيلی روزنامه سلام، را که پيش از واقعه ۱۸ تير انجام گرفت و اعتراض خودجوش دانشجويان، که حمله نيروهای انتظامی و يورش سازمان يافته لباس شخصي ها را در پی داشت، از جمله دلايل ريشه های اين واقعه دانست.
فاطمه حقيقت جو، نماينده دور ششم مجلس شورای اسلامی، درمورد ريشه های رويداد ۱۸ تير به راديو فردا گفت:«يکي از ريشه های اين رويداد، درمجلس پنجم و تعطيلی روزنامه سلام به عنوان ارگان اصلاح طلبان بود.»
فاطمه حقيقت جو، نماینده مجلس ششم
البته خانم حقيقت جو اعتقاد دارد که ريشه اصلی رويداد ۱۸ تير، آن بود که محافظه کاران و بخش نظامی، امنيتی و انتظامی موافق آنان متوجه شده بودند که دانشجويان به همراه مطبوعات، نقش اصلی را در جنبش اصلاحات ايفا می کنند. بنابراين آنها سلسله برنامه هایی را برای برقراری نوعی خفقان در جامعه تدارک ديدند.
او افزود:«محافظه کاران با تدارک حمله به کوی دانشگاه درصدد بودند که جنبش دانشجویی را به انفعال بکشانند.»
در اين ميان، مهدی ذاکری، فعال دانشجويي، در گفت و گو با راديو فردا، ۱۸ تير را محصول تقابل و برخورد دو جناح حاکم در ايران، يعنی اصلاح طلبان دوم خردادی و محافظه کاران، می داند که در آن هنگام، شکل حادتری به خود گرفته بود.
پيامدهاي رويداد ۱۸ تير براي جنبش دانشجويي
علي افشاری در پاسخ به اين پرسش که پيامدهای رويداد ۱۸ تير برای جنبش دانشجویی چه بود، گفت: «اولين پیامد آنی اين حادثه، کم شدن سطح پويايی و نشاط در دانشگاه ها بود.»
اين فعال دانشجویی و سياسی افزود:«به جای آنکه به خواست های دانشجويان رسيدگی شود و از آنان اعاده حيثيت شود، در يک دادگاه فرمايشی و ساختگی، همه چيز تبديل به دزديدن يک ريش تراش از سوی يک سرباز وظيفه نيروی انتظامی شد.»
او تاکيد کرد که چنين رفتاری، تا اندازه ای موجب نااميدی در دانشگاه ها شد و گفت:«در سطوح بعدی، اولين جرقه های ترديد جنبش دانشجويی و دانشجويان نسبت به کارآمد بودن اصلاحات دوم خردادی در دانشگاه ها و مشی محمد خاتمی، رييس جمهوری وقت اسلامی ايران، شکل گرفت.»
علي افشاری، ايجاد شکاف ميان دولت و جنبش دانشجويی و عميق تر شدن آن را يکی ديگر از پيامدهای ۱۸ تير دانست و افزود:«درادامه همين روند، مشی جنبش دانشجويی راديکال تر شد و دانشجويان بيش از پيش ميان خواسته های خود و برنامه ها و خواسته های حکومت احساس تعارض کردند و ديدند که نمی توانند مطالبات خود را در ساختار موجود دنبال کنند.»
وي گفت:«ماهيت جنبش دانشجويی به سوی راديکاليسم پيش رفت و تاکنون هم ادامه داشته است و به تبع آن، چالش و درگيری ميان جنبش دانشجويی و حکومت ادامه يافته است.»
مهدي ذاکري، فعال دانشجویی
فاطمه حقيقت جو در مورد پيامدهای رويداد ۱۸ تير، مانند نحوه رسيدگي به پرونده کوی دانشگاه تهران و اينکه عاملين اصلی آن بازداشت نشدند و دادگاه به محکوميت يک سرباز وظيفه به جرم دزديدن يک ريش تراش ختم شد، گفت:«درعوض، وکيل دانشجويان و همچنين تعدادی از دانشجويان بازداشت شدند و هنوز برخی از اين دانشجويان زنداني هستند.»
نماينده دور ششم مجلس شوراي اسلامي افزود:«اين حوادث در نهايت باعث شد که جنبش دانشجويي به تدريج از اصلاح ساختاری در ايران نااميد شود و احساس کند که دموکراسی دينی و حکومت مبتنی بر دين بی معنا هستند.»
او اضافه کرد:« در نتيجه، بخش اعظم جنبش دانشجويی ديدگاه سکولار پيدا کرد و خواستار جدايی دين و دولت از يکديگر شد.»
مهدي ذاکری، فعال دانشجويي، دراين خصوص گفت:«رويداد ۱۸ تير نشان داد که جريان دوم خرداد از رفتار راديکال توده ای مي هراسد و از آن فاصله می گيرد و از اين جنبه، بايد اين رويداد را شکست فاحشي برای جريان دوم خرداد به حساب آورد که نتوانست از دانشجويانی که به حمايت از آن برخاسته بودند، دفاع کند.»
او گفت:« يکي از دلايل روی گردانی مردم از دوم خرداد، رويداد ۱۸ تير بود» و افزود:«در پی تجربه ۱۸ تير، جريان دوم خرداد نشان داد که نمی توان به آن اعتماد داشت و جنبش دانشجويی درمورد توانايی ها و پتانسيل های اين جريان تجديد نظر کرد.»