ازدواج دختربچه‌ها، وقتی هیچ قانونی مانع آن نمی‌شود

هفت سال انتظار برای به تصویب رسیدن لایحه حمایت از حقوق کودک بی نتیجه بود. در حالی که فعالان زنان و فعالان حقوق کودک به ماده ای از این لایحه دل حوش کرده بودند که سن ازدواج را ۱۸ سال تعیین کرده بود و برای والدینی که فرزندان خود را با سن کمتر از ۱۸ سال مجبور ازدواج کنند، مجازات تعیین شده بود اما لایحه با حذف کامل این مواد در مجلس به تصویب رسید. هرچند برای اجرای همان لایحه نیز هنوز باید منتظر اعلام نظر شورای نگهبان ماند.

اما به نظر می‌رسد نمایندگان زن مجلس دهم بار دیگر در تلاشند تا راهی برای ممنوعیت ازدواج کودکان زیر ۱۳ سال بیایند.

صدایی دیگر شماره ۴۷۹

به گفته «فاطمه ذوالقدر» عضو فراکسیون زنان مجلس شورای اسلام، طرح «کودک همسری» که بر اساس آن سن ازدواج دختران و پسران افزایش می یابد و ازدواج زیر ۱۳ سال نیز ممنوع می شود، بعد از تعطیلات یک هفته ای خانه ملت در دستور کار نمایندگان قرار می گیرد. بر اساس این طرح که فراکسیون زنان مجلس تهیه کرده است، سن ازدواج پسران ۱۸ سال و دختران ۱۶ سال تعیین می شود و ازدواج بین ۱۳ تا ۱۵ سال تنها با شرایطی همچون اذن پدر و مصلحت دادگاه امکان پذیر خواهد بود.

خانم ذوالقدر تأکید کرده که هم اکنون ازدواج از سن ۹ سال در کشور انجام می شود و نمایندگان زن مجلس تلاش می کنند با این طرح جلوی این کار را بگیریم.

سوده راد، فعال برابری جنسیتی ساکن فرانسه اما این تلاش‌ها را دوری باطل می‌داند و معتقد است که ایران باید پیش از هرچیز به کنوانسیون‌های بین‌المللی بپیوندد و آنها را اجرا کند.

نمایندگان مجلس ششم پس از مواجهه با مشکلات فراوان توانستند سن بلوغ دختران را از ۹ سال به ۱۳ سال تغییر دهند. براساس قانون پس از آن ازدواج کمتر از سن قانونی باید تنها با اجازه پدر و یا رأی دادگاه انجام می‌شد.

اما آن گونه که پژوهشگران اجتماعی می گویند تعداد زیادی از ازدواج‌های زیر ۱۳ سال به تخطی خانواده‌ها از قانون، اصلاً ثبت نمی‌شود و والدین به نوشته‌ای پشت قرآن و یا قباله‌ای دستی برای تضمین ازدواج فرزندانشان بسنده می‌کنند. حسن قاضیان، جامعه‌شناس ساکن آمریکا می‌گوید مردم فرار کردن از قانون و نیز برخی از سنت‌ها را یاد گرفته‌اند و از آن پیروی می‌کنند. او همچنین به فقر و فقدان امکانات آموزش ابتدایی نیز به عنوان دلایل ازدواج کودکان اشاره می‌کند.

اما هنوز طرح ممنوعیت ازدواج زیر ۱۳ سال در دستور کار مجلس قرار نگرفته که مخالفان افزایش سن ازدواج از تریبون‌های رسمی مخالفت خود را اعلام می‌کنند.

کبری خزعلی عضو شورای فرهنگی و اجتماعی زنان شورای عالی انقلاب فرهنگی گفته است: «دین اسلام اجازه نداده که سن ازدواج را بالای ۱۸ سال ببریم حتی در دنیا هم شاهدیم که افراد از در سن ۱۵ سالگی ازدواج می‌کنند. سن کار از ۱۱ سالگی و سن بزهکاری نیز از سن ۸ سالگی آغاز می‌شود در این حالت چطور می‌توانیم سن ازدواج را بالای ۱۸ سال در نظر بگیریم.»

کامیل احمدی، مردم‌شناس ساکن ایران که بر روی ازدواج کودکان تحقیق کرده، صرف ازدواج دختربچه‌ها خشونت علیه آنها می‌داند و می‌گوید از زمانی که کودکان وارد قرارداد ازدواج می‌شوند، به عنوان یک شخص بالغ به حساب خواهند آمد و مسئولیت کارهای خانواده، کار در مزرعه، در روستا، و جاهایی از این قبیل را بر دوش خواهند کشید، چه پسر و چه دختر. معمولاً برای دختر خیلی طاقت‌فرساتر است چون بدن خیلی نحیف تر و ضعیف تر است. فشارهای عمده جنسی هست، که مخصوصاً روی بچه‌های دختر، در زمان آمیزش جنسی اِعمال می‌شود، و این آمیزش جنسی ناخواسته یا زودرس، بدون درک و فهم درست از رابطه جنسی، یا آموزش جنسی قبل از ازدواج صورت می‌گیرد که این بسیار ناخوشایند است و خیلی صدمات روانی و جسمی زیادی به این بچه‌ها وارد می‌کند.»

در این دور تلاش برای تغییر قوانین، شکست خوردن در تغییر دادن آنها و تلاش دوباره برای تغییر، زنان ایرانی کجا ایستاده‌اند؟ فعالان زن تا کجا می‌توانند بر خواسته‌هایی بدون تغییر تأکید کنند؟ حسین قاضیان می‌گوید همین که فعالان زن توانسته‌اند این خواسته‌ها را تا مرحله بحث قانونی پیش ببرند، موقعیتی رشک برانگیز است.