علی افشاری تحلیلگر سیاسی و فعال حقوق بشر مقیم آمریکاست.
۱۱۳ سال پیش در ۱۳ مهر ۱۲۸۵ هجری شمسی، با سخنرانی افتتاحیه مظفرالدین شاه در تالار برلیان کاخ گلستان، برای نخستین بار در تاریخ ایران پارلمان تشکیل شد که نام خود را «مجلس شورای ملی» نامید.
سفر روحانی به مجمع عمومی سازمان ملل رویداد ویژه‌ای بود. این ویژگی به سخنان و یا اقدامات روحانی و تیم همراه در نیویورک و مصاحبه‌ها با رسانه‌های آمریکایی ارتباط نداشت. سخنرانی روحانی شکل کلاسیکی بود از خطابه‌های دولتمردان جمهوری اسلامی، که شمار صندلی‌های خالی تأثیر ناچیز آن را به نمایش گذاشت.
احتمال برخورد نظامی و یا جنگ تمام‌عیار بین ایران و آمریکا از سال ۱۳۸۰ تا کنون در عرصه سیاسی ایران و جهان مطرح بوده و در طول این ۱۸ سال روند پر فراز ونشیبی پیدا کرده است. اما علی‌رغم این بازه زمانی نسبتاً طولانی، عوامل مناقشه‌آمیز متعدد و تنش‌ها منجر به رویارویی نظامی بین دو طرف نشده است.
ماجرای پنهان شدن مصلحت‌جویانه برادران صدرالساداتی از رویدادهای مهم سیاسی اخیر بود که واکنش‌های گسترده‌ای را در داخل بلوک قدرت و عرصه سیاسی برانگیخت. اگرچه این رویداد تمام شد، اما پیامدهای آن بخصوص برای نظام سیاسی باقی است و ادامه دارد.
سوابق گذشته مبارزه با فساد ادعایی در جمهوری اسلامی بیشتر گویای جنگ قدرت و برنامه نهاد ولایت‌فقیه برای پاکسازی در درون نظام و به حاشیه راندن و حذف جریان‌ها و کارگزارانی است که از مرکز قدرت طرد شده‌اند. در این‌که برنامه ادعایی فسادستیزی رئیسی به فرجام مثبتی تردید جدی وجود دارد.
دولت دوازدهم به ریاست حسن روحانی در حالی وارد هفتمین سال حیات خود شده، که انتقادها نسبت به عملکرد آن افزایش یافته است. حامیان او چه در عرصه سیاسی و در چه در جمع رأی‌دهندگان روحانی را متهم به عهدشکنی و نادیده گرفتن قول و قرارها و وعده‌های انتخاباتی خود می‌کنند.
اعتراضات هنگ کنگ با نزدیک شدن به سه ماه رنگ خشونت بیشتری گرفته است. هنگ‌کنگ اگرچه بخشی از قلمرو کنونی چین است، اما بر اساس مدل «یک کشور، دو سیستم» به طور نسبی آزادی بیشتری داشته و در حوزه‌های قضایی، اجرایی، مالی و انتظامی از پکن مستقل هست.
ایجاد دودستگی در بین نیروهای یمنی درگیر با حوثی‌ها و متحدان‌شان و در دست گرفتن کنترل شهر عدن توسط جدایی‌طلبان جنوب، جنگ داخلی در این کشور مصیبت‌زده را وارد مرحله جدیدی کرد.
نشست فوق العاده کمیسیون مشترک در حالی به پایان رسید که دستاورد ملموسی در دگرگون‌سازی مسیر مرگ کامل برجام نداشت.
توقیف نفتکش استنا امپرو متعلق به بریتانیا در خلیج فارس، شرایط ملتهب و پرتلاطم این آبراه مهم بین‌المللی را وارد مرحله جدیدی ساخته است. سپاه پاسداران انقلاب اسلامی با این اقدام رویارویی با دولت‌های غربی را گسترش داده تا علاوه بر جنگ پهپادها، جنگ نفتکش‌ها هم به معادلات زورآزمایی دو طرف اضافه شود.
در شرایط کنونی که پنجره فرصت‌ها رو به بسته شدن است و تنها محفظه کوچکی باز مانده، دولت فرانسه و بخصوص امانوئل مکرون، رئیس‌جمهور این کشور، می‌کوشند برجام را نجات دهند. البته موشکافی مواضع مکرون و دولت متبوعش نشان می‌دهد هدف اصلی او در نهایت جایگزینی برجام با توافق تکمیلی است.
تا زمانی که هنوز در ایران امید به استفاده از اینس‌تکس برای خرید نفت ایران از سوی اروپا و دیگر کشورهای جهان وجود داشته باشد و بتواند مفری برای دور زدن حداقل برخی از تحریم‌ها باشد، فرایند خروج از برجام شتاب پیدا نمی‌کند. گرچه می‌توان گفت اینس‌تکس تنها می‌تواند وقفه‌ای در مرگ تدریجی و کامل برجام باشد.
هر جنگی نیاز به مقدمه‌سازی و زمینه‌چینی دارد؛ از تدارکات نظامی، گرفتن آرایش جنگی، چینش تجهیزات، انتقال نیروها گرفته تا آماده‌سازی سیاسی و روانی جامعه و برنامه‌ریزی دولت و نهادهای متصدی خدمات عمومی برای شرایط اضطراری و ویژه جنگی. رصد کردن اتفاقات و تحولات هنوز چنین علائمی را نشان نمی‌دهند.
ساقط کردن پهپاد ارتش آمریکا، نگرانی‌های اروپا در خصوص برنامه موشکی و قابلیت‌های نظامی جمهوری اسلامی را افزایش می‌دهد. این عامل در شرایطی که دولت‌های اروپایی اعلام کرده‌اند عدول جمهوری اسلامی از تعهدات هسته‌ای‌اش را تحمل نمی‌کنند، می‌تواند شکاف بین اروپا و آمریکا در خصوص نحوه مهار ایران را کاهش دهد.
سی سالگی رهبری آقای خامنه‌ای فرصتی برای بررسی تغییرات سرکوب دولتی در بازه‌های زمانی مختلف نظام در دوره‌ای است که مدیریت کلان نهاد ولایت فقیه در دستان او قرار گرفته است. تحلیل درست موضوع نیازمند شناخت شرایط سیاسی و فرهنگی کشور در دوره‌ای است که حکمرانی ولی فقیه دوم شروع شد.
بررسی آمارها و گزارش‌های پراکنده در جامعه ایران نشانگر رشد ملموس خشونت در جامعه است. از سویی دیگر ارتکاب خشونت از سوی معترضان به عنوان یک ابزار مخالفت سیاسی گرچه هنوز کم شمار است، اما روند صعودی پیدا کرده است.
حسن روحانی در دیدار با جمعی از روزنامه‌نگاران در مراسم افطاری بار دیگر سخنان قبلی‌اش مبنی بر ناکافی بودن اختیارات ریاست جمهوری و ضرورت واگذاری اختیارات ویژه به رئیس‌جمهور را تکرار کرد. او پیشتر نیز از رهبری جمهوری اسلامی درخواست کرده بود، محدوده تصمیم‌گیری و اجرای دولت را گسترش دهد.
یکی از حوزه‌های واکنش بالقوه جمهوری اسلامی در برابر تشدید برخورد تهاجمی از سوی دولت آمریکا، ناامن کردن باب المندب از سوی حوثی‌ها بود. در واقع یکی از اهرم‌های فشار برای گسترش جنگ نیابتی برخوردهای تخریبی توسط انصارالله بود که اکنون به نظر می‌رسد احتمال آن به نحو قابل اندازه‌ای کمتر از قبل شده است.
موقعیت ضعیف جمهوری اسلامی، ظرفیتی برای بازدارندگی مؤثر ایجاد نمی‌کند. همین الان جمهوری اسلامی در مواجهه با مجازات‌های آمریکا در وضعیت شکننده و دشواری قرار گرفته است و اگر اروپا هم به این «فشارهای حداکثری» بپیوندد، آنگاه بعید است که فرآیند دوران اوباما تکرار نشود.
سفر جواد ظریف به نیویورک برای شرکت در اجلاس «چندجانبه‌گرایی و دیپلماسی برای صلح» در سازمان ملل خبرساز شده است. البته پیامدهای غیرمنتظره سفر مربوط به اظهارات ظریف در نشست فوق نیست بلکه مصاحبه‌های او با رسانه‌های آمریکایی و سخنرانی‌هایش وضعیت جدیدی را ترسیم کرده است.
بیشتر
